27
Ayupning qaytidin öz heq-semimiylikini bayan qilishi
Ayup bayanini dawamlashturup mundaq dédi: —
«Méning heqqimni tartiwalghan Tengrining hayati bilen,
Jénimni aghritqan Hemmige Qadirning heqqi bilen qesem qilimenki, «Méning heqqimni tartiwalghan Tengrining hayati bilen...» — Ayupning mushu yerde «(Xuda) méning heqqimni tartiwalghan» dégini belkim Xudaning héch sewebni körsetmey uni jazalap, uningdin «adaletke bolghan heqqi»ni yaki uning bu ishlar toghruluq «dewalishish» pursitini «tartiwalghan»liqini körsitidu.
Ténimde nepes bolsila,
Tengrining bergen Rohi dimighimda tursila,
Lewlirimdin heqqaniysiz sözler chiqmaydu,
Tilim aldamchiliq bilen héch shiwirlimaydu! «Méning heqqimni tartiwalghan Tengrining hayati bilen, jénimni aghritqan Hemmige Qadirning heqqi bilen qesem qilimenki, ... lewlirim... tilim aldamchiliq bilen héch shiwirlimaydu!» — bu qesem (2-4-ayet) belkim pütkül muqeddes kitab ichide eng ajayib, eng ghelite qesem hésablinishi mumkin. U Xuda heqqimni tartiwalghan hem jénimni aghritqan dégini bilen, yenila Xudaning heqqide qesem ichidu. Körünüshte chong ziddiyet bardek qilsimu, biraq uning herbir sözining tégide uning chongqur étiqadi ipadilinip turidu.
Silerningkini toghra déyish mendin yiraq tursun!
Jénim chiqqan’gha qeder durusluqumni özümdin ayrimaymen!
Adilliqimni ching tutuwérimen, uni qoyup bermeymen,
Wijdanim yashighan héchbir künümde méni eyiblimisun! «... Wijdanim yashighan héchbir künümde méni eyiblimisun!» — 5- hem 6-ayettiki bayanlarning ikki menisi bar: — birinchidin, meyli yamanlarning yolliri awatlashqan bolsimu, Ayup durus, diyanetlik bolushqa intilishini hergiz tashlimaydu; ikkinchidin, uning qarishiche «Hemme gunahini Xudagha étirap qilip towa qilish bilen öz wijdanimgha xilapliq héch ish qalmidi; eger shundaq qilmighan bolsam, yalghan éytattim» dégen idiyisini ipadileydu.
Méning düshminim rezillerge oxshash bolsun,
Manga qarshi chiqqanlar heqqaniysiz dep qaralsun. «Manga qarshi chiqqanlar heqqaniysiz dep qaralsun» — Ayup «Méni heqqaniysiz dégüchiler (Xuda adil bolsa) özliri heqqaniysiz dep qarilishi kérek» dep tileydu. Kona qanunlargha asasen, birsi bashqa birawgha yalghandin jinayet chaplisa, yalghanliqi ispatlinishi bilen u del shu jinayetke tégishlik jaza bilen jazalinishi kérek idi. Xuda Ayupni heqqaniy dep ispatlisa, üch dostining gunahi bar dégenlik. Shuning üchün bu söz hem uning bir tiliki hem dostlirigha bolghan semimiy agahlandurushi bolup qalidu.
Chünki Tengri iplas ademni üzüp tashlighanda,
Uning jénini alghanda,
Uning yene néme ümidi qalar? Mat. 16:26; Luqa 12:20
Balayi’apet uni bésip chüshkende,
Tengri uning nale-peryadini anglamdu? Ayup 35:12; Zeb. 18:41; 66:18; 109:7; Pend. 1:28; 28:9; Yesh. 1:15; 16:12; Yer. 14:12; Ez. 8:18; Mik. 3:4; Yuh. 9:31; Yaq. 4:3
10  U Hemmige Qadirdin söyünemdu?
U herdaim Tengrige iltija qilalamdu? « Rezil adem Hemmige Qadirdin söyünemdu? U herdaim Tengrige iltija qilalamdu?» — Ayupqa nisbeten Xudaning uning qéshida hazir bolghanliqi, uning Xuda bilen alaqide bolushi uning hayatidiki eng bextlik ishtur. Bu bayanida u yamanlarda undaq xushalliqning yoqluqini, mundaqlarning Xudagha iltija qilalmaydighanliqini bayqighanliqini ayan qilidu. Diqqet qilishimizgha erziyduki, Ayup nurghun qétim Xudagha iltija qilip sözleydu, bashqilargha söz qilishtin toxtap turup Xudagha biwasite gep qilidu. Biraq uning üch dosti (hem axirida sözligen Élixu) bir qétimmu Xudagha biwasite sözlimeydu.
11  Men Tengrining qolining qilghanliri toghrisida silerge melumat bérey;
Hemmige Qadirda néme barliqini yoshurup yürmeymen.
12  Mana siler alliburun bularni körüp chiqtinglar;
Siler némishqa ashundaq pütünley quruq xiyalliq bolup qaldinglar?
13  Rezil ademlerning Tengri békitken aqiwiti shundaqki,
Zorawanlarning Hemmige Qadirdin alidighan nésiwisi shundaqki: — Ayup 20:29
14  Uning baliliri köpeyse, qilichlinish üchünla köpiyidu;
Uning perzentlirining néni yétishmeydu. « Rezil ademning baliliri köpeyse, qilichlinish üchünla köpiyidu; uning perzentlirining néni yétishmeydu» — Ayupning yamanlarning aqiwitini teswirligen hem shundaqla dostlirining sözige sel qoshulghandek pozitsiyisini bildürgen bu bayani uning bayanliri ichide chüshinishke eng tes bolghan bayanlardur. Chünki bu sözlerning menisi éniq bolghini bilen, uning ilgiriki dégenlirige qarimuqarshi bolup chiqidu. Ilgiri u: «Yamanlar jazalanmasliqining sewebi néme? Némishqa shunche köp reziller héch jazalanmay miskinlerni xalighanche ézidu? Bezide yamanlar péshkellikke uchraydu, biraq gunahsizlarmu oxshashla uchraydu; héchqandaq tertipni bayqighili bolmaydu» — dégendek sözlerni qilghanidi. Mana bu bayanlarda «Uning baliliri köpeyse, qilichlinish üchünla köpiyidu; uning perzentlirining néni yétishmeydu...» dégen sözler éytilidu. Bu zadi qandaq gep? Biz bu mesilige nisbeten shundaq qaraymizki, Ayupning réalliqqa yüzlinishtiki jüriti mushu yerde öz-özige teselli bérish üchün sel ajizliq qilghan bolushi mumkin. Biz «qoshumche söz»imizde bu ish toghruluq yene azraq toxtilimiz.   Qan. 28:41; Hosh. 9:13
15  Uning özidin kéyin qalghan ademliri ölüm bilen biwasite depne qilinidu,
Buning bilen qalghan tul xotunliri matem tutmaydu. «Qalghan ademliri ölüm bilen biwasite depne qilinidu» — «ölüm» mushu yerde belkim birxil waba yaki birxil éghir késelni körsitidu. «biwasite depne qilinidu» — démek, héchqandaq daghdughisiz tézdin depne qilinidu. Belkim yuqumluq késel yaki waba bilen ölgen bolsa kérek. «...qalghan tul xotunliri matem tutmaydu» — belkim balayi’apet ulargha yéqinlishishi bilen yaki oxshash seweb bilen resmiy matem tutushqa ülgürelmeydu.
Buningdin körüwélishqa boliduki, Ayupning peqet bir ayali bar idi hem «bir er, bir xotunluq» bolushni quwwetligen (29-babnimu körüng). Uning déyishiche, yamanlar köp xotunluq bolushi mumkin.
   Zeb. 78:64
16  U kümüshlerni topa-changdek yighip döwilisimu,
Kiyim-kécheklerni laydek köp yighsimu,
17  Bularning hemmisini teyyarlisimu,
Biraq kiyimlerni heqqaniylar kiyidu;
Bigunahlarmu kümüshlerni bölüshidu. Pend. 28:8; Top. 2:26
18  Uning yasighan öyi perwanining ghozisidek,
Üzümzarning közetchisi özige salghan kepidek bosh bolidu.
19  U bay bolup yétip dem alghini bilen,
Biraq eng axirqi qétim kéliduki,
Közini achqanda, emdi tügeshtim deydu. Zeb. 49:16-20
20  Wehimiler kelkündek béshigha kélidu;
Kechte qara quyun uni changgiligha alidu. «Kechte qara quyun uni changgiligha alidu» — Ayupning «qara quyun»ni tilgha élishi shundaq bir qara quyunning yiraqtin kéliwatqanliqini puritidu. 38-babta bu qara quyun ularning üstige chüshidu.   Ayup 15:21; 18:11
21  Sherq shamili uni uchurup kétidu;
Shiddet bilen uni ornidin élip yiraqqa étip tashlaydu. «Sherq shamili uni uchurup kétidu» — Pelestinde «sherq shamili» ewjige chiqqan waqtida intayin qorqunchluq, esheddiy bolup pütün derexlernimu yulup yiraqlargha tashliwételeydu.
22  Boran uni héch ayimay, béshigha urulidu;
U uning changgilidin qutulush üchün he dep urunidu;
23  Biraq shamal uninggha qarap chawak chalidu,
Uni ornidin «ush-ush» qilip qoghliwétidu». «Biraq shamal ... uni ornidin «ush-ush» qilip qoghliwétidu» — «ush-ush qilish» mesxire qilishni bildüridu.
 
 

27:2 «Méning heqqimni tartiwalghan Tengrining hayati bilen...» — Ayupning mushu yerde «(Xuda) méning heqqimni tartiwalghan» dégini belkim Xudaning héch sewebni körsetmey uni jazalap, uningdin «adaletke bolghan heqqi»ni yaki uning bu ishlar toghruluq «dewalishish» pursitini «tartiwalghan»liqini körsitidu.

27:4 «Méning heqqimni tartiwalghan Tengrining hayati bilen, jénimni aghritqan Hemmige Qadirning heqqi bilen qesem qilimenki, ... lewlirim... tilim aldamchiliq bilen héch shiwirlimaydu!» — bu qesem (2-4-ayet) belkim pütkül muqeddes kitab ichide eng ajayib, eng ghelite qesem hésablinishi mumkin. U Xuda heqqimni tartiwalghan hem jénimni aghritqan dégini bilen, yenila Xudaning heqqide qesem ichidu. Körünüshte chong ziddiyet bardek qilsimu, biraq uning herbir sözining tégide uning chongqur étiqadi ipadilinip turidu.

27:6 «... Wijdanim yashighan héchbir künümde méni eyiblimisun!» — 5- hem 6-ayettiki bayanlarning ikki menisi bar: — birinchidin, meyli yamanlarning yolliri awatlashqan bolsimu, Ayup durus, diyanetlik bolushqa intilishini hergiz tashlimaydu; ikkinchidin, uning qarishiche «Hemme gunahini Xudagha étirap qilip towa qilish bilen öz wijdanimgha xilapliq héch ish qalmidi; eger shundaq qilmighan bolsam, yalghan éytattim» dégen idiyisini ipadileydu.

27:7 «Manga qarshi chiqqanlar heqqaniysiz dep qaralsun» — Ayup «Méni heqqaniysiz dégüchiler (Xuda adil bolsa) özliri heqqaniysiz dep qarilishi kérek» dep tileydu. Kona qanunlargha asasen, birsi bashqa birawgha yalghandin jinayet chaplisa, yalghanliqi ispatlinishi bilen u del shu jinayetke tégishlik jaza bilen jazalinishi kérek idi. Xuda Ayupni heqqaniy dep ispatlisa, üch dostining gunahi bar dégenlik. Shuning üchün bu söz hem uning bir tiliki hem dostlirigha bolghan semimiy agahlandurushi bolup qalidu.

27:8 Mat. 16:26; Luqa 12:20

27:9 Ayup 35:12; Zeb. 18:41; 66:18; 109:7; Pend. 1:28; 28:9; Yesh. 1:15; 16:12; Yer. 14:12; Ez. 8:18; Mik. 3:4; Yuh. 9:31; Yaq. 4:3

27:10 « Rezil adem Hemmige Qadirdin söyünemdu? U herdaim Tengrige iltija qilalamdu?» — Ayupqa nisbeten Xudaning uning qéshida hazir bolghanliqi, uning Xuda bilen alaqide bolushi uning hayatidiki eng bextlik ishtur. Bu bayanida u yamanlarda undaq xushalliqning yoqluqini, mundaqlarning Xudagha iltija qilalmaydighanliqini bayqighanliqini ayan qilidu. Diqqet qilishimizgha erziyduki, Ayup nurghun qétim Xudagha iltija qilip sözleydu, bashqilargha söz qilishtin toxtap turup Xudagha biwasite gep qilidu. Biraq uning üch dosti (hem axirida sözligen Élixu) bir qétimmu Xudagha biwasite sözlimeydu.

27:13 Ayup 20:29

27:14 « Rezil ademning baliliri köpeyse, qilichlinish üchünla köpiyidu; uning perzentlirining néni yétishmeydu» — Ayupning yamanlarning aqiwitini teswirligen hem shundaqla dostlirining sözige sel qoshulghandek pozitsiyisini bildürgen bu bayani uning bayanliri ichide chüshinishke eng tes bolghan bayanlardur. Chünki bu sözlerning menisi éniq bolghini bilen, uning ilgiriki dégenlirige qarimuqarshi bolup chiqidu. Ilgiri u: «Yamanlar jazalanmasliqining sewebi néme? Némishqa shunche köp reziller héch jazalanmay miskinlerni xalighanche ézidu? Bezide yamanlar péshkellikke uchraydu, biraq gunahsizlarmu oxshashla uchraydu; héchqandaq tertipni bayqighili bolmaydu» — dégendek sözlerni qilghanidi. Mana bu bayanlarda «Uning baliliri köpeyse, qilichlinish üchünla köpiyidu; uning perzentlirining néni yétishmeydu...» dégen sözler éytilidu. Bu zadi qandaq gep? Biz bu mesilige nisbeten shundaq qaraymizki, Ayupning réalliqqa yüzlinishtiki jüriti mushu yerde öz-özige teselli bérish üchün sel ajizliq qilghan bolushi mumkin. Biz «qoshumche söz»imizde bu ish toghruluq yene azraq toxtilimiz.

27:14 Qan. 28:41; Hosh. 9:13

27:15 «Qalghan ademliri ölüm bilen biwasite depne qilinidu» — «ölüm» mushu yerde belkim birxil waba yaki birxil éghir késelni körsitidu. «biwasite depne qilinidu» — démek, héchqandaq daghdughisiz tézdin depne qilinidu. Belkim yuqumluq késel yaki waba bilen ölgen bolsa kérek. «...qalghan tul xotunliri matem tutmaydu» — belkim balayi’apet ulargha yéqinlishishi bilen yaki oxshash seweb bilen resmiy matem tutushqa ülgürelmeydu. Buningdin körüwélishqa boliduki, Ayupning peqet bir ayali bar idi hem «bir er, bir xotunluq» bolushni quwwetligen (29-babnimu körüng). Uning déyishiche, yamanlar köp xotunluq bolushi mumkin.

27:15 Zeb. 78:64

27:17 Pend. 28:8; Top. 2:26

27:19 Zeb. 49:16-20

27:20 «Kechte qara quyun uni changgiligha alidu» — Ayupning «qara quyun»ni tilgha élishi shundaq bir qara quyunning yiraqtin kéliwatqanliqini puritidu. 38-babta bu qara quyun ularning üstige chüshidu.

27:20 Ayup 15:21; 18:11

27:21 «Sherq shamili uni uchurup kétidu» — Pelestinde «sherq shamili» ewjige chiqqan waqtida intayin qorqunchluq, esheddiy bolup pütün derexlernimu yulup yiraqlargha tashliwételeydu.

27:23 «Biraq shamal ... uni ornidin «ush-ush» qilip qoghliwétidu» — «ush-ush qilish» mesxire qilishni bildüridu.