Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yuⱨanna 13

Əysaning muhlislirining putini yuyuxi

1 Ɵtüp ketix ⱨeytidin ilgiri, Əysa bu dunyadin ayrilip, Atining yeniƣa baridiƣan waⱪit-saǝtning yetip kǝlgǝnlikini bildi wǝ xuning üqün bu dunyadiki ɵz adǝmlirigǝ kɵrsitip kǝlgǝn meⱨir-muⱨǝbbitini ahirƣiqǝ toluⱪ kɵrsitip turdi.□ ■ 2 Əmdi kǝqlik tamaⱪ yeyiliwatⱪanidi; Iblis alliburun Simonning oƣli Yǝⱨuda Ixⱪariyotning kɵngligǝ Əysaƣa satⱪunluⱪ ⱪilix wǝswǝsisini salƣanidi.■ 3 Əysa Atining ⱨǝr ixni uning ⱪoliƣa tapxurƣinini, wǝ ɵzining Hudaning yenidin kelip, Hudaning yeniƣa ⱪaytidiƣanliⱪini bilgǝqkǝ,■ 4 dastihandin turup, ton-kɵnglikini yexip, bir lɵnggǝ bilǝn belini baƣlidi. 5 Andin jawurƣa su ⱪuyup, muhlislarning putlirini yuyuxⱪa wǝ beligǝ baƣliƣan lɵnggǝ bilǝn sürtüp ⱪurutuxⱪa baxlidi. 6 Nɵwǝt Simon Petrusⱪa kǝlgǝndǝ, Petrus uningƣa:

— I Rǝb, putumni sǝn yusang ⱪandaⱪ bolƣini?! — dedi.■

7 Əysa uningƣa:

— Nemǝ ⱪiliwatⱪinimni ⱨazir bilmǝysǝn, lekin keyin bilisǝn, — dedi.

8 Petrus: — Sǝn mening putumni yusang ⱨǝrgiz bolmaydu! — dedi.

Əysa uningƣa jawabǝn: — Seni yumisam, mening bilǝn tǝng nesiwǝng bolmaydu, — dedi.

9 Simon Petrus:

— I Rǝb, undaⱪta pǝⱪǝt putlirimnila ǝmǝs, ⱪollirimnimu, beximnimu yuƣaysǝn! — dedi.

10 Əysa uningƣa:

— Bǝdini yuyulup, tamamǝn pakiz bolƣan adǝm pǝⱪǝt putlirini yusila ⱪayta yuyunuxining ⱨajiti bolmaydu. Silǝr pakiz, lekin ⱨǝmminglar ǝmǝs, — dedi □ ■ 11 (qünki u ɵzini kimning tutup beridiƣanliⱪini bilǝtti; xuning üqün u «Ⱨǝmminglarla pakiz ǝmǝs» degǝnidi). ■ 12 Xuning bilǝn u ularning putlirini yuyup bolƣandin keyin, ton-kɵnglikini kiyip, yǝnǝ dastihanƣa olturup ularƣa mundaⱪ dedi:

— Silǝrgǝ nemǝ ⱪilƣinimni uⱪtunglarmu? 13 Silǝr meni «Ustaz» wǝ «Rǝb» dǝysilǝr wǝ rast eytisilǝr, mǝn xundaⱪturmǝn. ■ 14 Əgǝr mǝn Rǝb wǝ ustazinglar turuⱪluⱪ, putliringlarni yuƣanikǝnmǝn, silǝrmu bir-biringlarning putlirini yuyuxunglar kerǝk. □ ■ 15 Mǝn silǝrgǝ ⱪilƣandǝk silǝrningmu ⱨǝm xundaⱪ ⱪilixinglar üqün bu ülgini ⱪaldurdum. ■ 16 Bǝrⱨǝⱪ, bǝrⱨǝⱪ, mǝn silǝrgǝ xuni eytip ⱪoyayki, ⱪul hojayinidin üstün turmaydu, ǝlqimu ɵzini ǝwǝtküqidin üstün turmaydu. ■ 17 Bu ixlarni bilgǝnikǝnsilǝr, xundaⱪ ⱪilsanglar bǝhtliksilǝr!

Əysaning satⱪunluⱪ bilǝn tutuluxini aldin eytixi

Mat. 26:20-25; Mar. 14:17-21; Luⱪa 22:21-23

18 Mǝn bularni ⱨǝmminglarƣa ⱪaritip eytmidim. Mǝn talliƣanlirimni bilimǝn, lekin muⱪǝddǝs yazmilarda aldin pütülgǝn: «Mǝn bilǝn ⱨǝmdastihan bolup nenimni yegǝnmu manga put atti!» degǝn bu sɵz ǝmǝlgǝ axurulmay ⱪalmaydu. □ ■ 19 Mǝn bu ix yüz berixtin awwal uni silǝrgǝ eytip ⱪoyayki, u ixlar yüz bǝrgǝndǝ mening «Bar Bolƣuqi» ikǝnlikimgǝ ixinisilǝr. □ ■ 20 Bǝrⱨǝⱪ, bǝrⱨǝⱪ, silǝrgǝ xuni eytip ⱪoyayki, kimki mǝn ǝwǝtkǝn ⱨǝrⱪandaⱪ birsini ⱪobul ⱪilƣan bolsa, meni ⱪobul ⱪilƣan bolidu; wǝ meni ⱪobul ⱪilƣuqilar meni Əwǝtküqini ⱪobul ⱪilƣan bolidu.■

21 Əysa bu sɵzlǝrni eytⱪandin keyin, roⱨta ⱪattiⱪ piƣan qekip, mundaⱪ guwaⱨliⱪ bǝrdi:

— Bǝrⱨǝⱪ, bǝrⱨǝⱪ, mǝn silǝrgǝ xuni eytip ⱪoyayki, aranglarda birǝylǝn manga satⱪunluⱪ ⱪilidu!■

22 Muhlislar kimni dǝwatⱪanliⱪini bilǝlmǝy, bir-birigǝ ⱪaraxti. 23 Əmdi dastihanda muhlisliridin biri Əysaning mǝydisigǝ yɵlinip yatⱪanidi; u bolsa «Əysa sɵyidiƣan muhlis» idi. □ ■ 24 Simon Petrus uningdin Əysaning kimni dǝwatⱪinini sorap beⱪixini ixarǝt ⱪildi.

25 Xuning bilǝn u Əysaning mǝydisigǝ yɵlinip turup uningdin:

— I Rǝb, u kimdur? — dǝp soridi.

26 Əysa jawab berip:

— Bu bir qixlǝm nanni axⱪa tɵgürüp kimgǝ sunsam, xudur, — dedi. Xuning bilǝn u bir qixlǝm nanni axⱪa tɵgürüp, Simonning oƣli Yǝⱨuda Ixⱪariyotⱪa sundi. □ 27 Yǝⱨuda nanni eliwidi, Xǝytan uning iqigǝ kirdi.

— Ⱪilidiƣiningni qapsan ⱪil, — dedi Əysa uningƣa.

28 (Əmdi dastihanda olturƣanlarning ⱨeqⱪaysisi uning Yǝⱨudaƣa bu sɵzlǝrni nemǝ üqün deginini bilmidi. 29 Yǝⱨuda ularning ortaⱪ ⱨǝmyanini tutⱪini üqün, bǝzilǝr Əysa uningƣa: «Bizgǝ kerǝklik ⱨeytliⱪ nǝrsilǝrni elip kǝl» yaki «Kǝmbǝƣǝllǝrgǝ birǝr nǝrsǝ bǝr» dǝwatsa kerǝk, dǝp oylaxti).■

30 Yǝⱨuda bu bir qixlǝm nanni elipla taxⱪiriƣa qiⱪip kǝtti (bu qaƣ keqǝ idi).□

Yengi ǝmr

31 Yǝⱨuda taxⱪiriƣa qiⱪip kǝtkǝndin keyin, Əysa mundaⱪ dedi:

— Əmdi Insan’oƣli uluƣlinidiƣan waⱪit-saǝt yetip kǝldi wǝ Huda u arⱪiliⱪ uluƣlinidu. 32 Wǝ ǝgǝr Huda uningda uluƣlansa, Hudamu Ɵzidǝ uni uluƣlaydu, xundaⱪla dǝrⱨal uni uluƣlaydu. □ ■ 33 Balilirim, silǝr bilǝn billǝ bolidiƣan yǝnǝ azƣina waⱪtim ⱪaldi. Silǝr meni izdǝysilǝr, lekin mening Yǝⱨudiylarƣa: «Mǝn baridiƣan yǝrgǝ silǝr baralmaysilǝr» dǝp eytⱪinimdǝk, buni silǝrgimu eytimǝn.■

34 Silǝrgǝ yengi bir ǝmr tapxurimǝnki, «bir-biringlarni sɵyünglar». Silǝrni sɵyginimdǝk, silǝrmu bir-biringlarni sɵyünglar. ■ 35 Aranglarda bir-biringlarƣa meⱨir-muⱨǝbbitinglar bolsa, ⱨǝmmǝ adǝm silǝrning mening muhlislirim ikǝnlikinglarni bilidu.■

Əysaning Petrusning tanidiƣanliⱪini aldin eytixi

Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luⱪa 22:31-34

36 Simon Petrus uningdin:

— I Rǝb, ⱪǝyǝrgǝ barisǝn? — dǝp soridi.

Əysa jawabǝn: — Mǝn ketidiƣan yǝrgǝ ⱨazirqǝ ǝgixip baralmaysǝn, lekin keyin manga ǝgixip barisǝn, — dedi.□ ■

37 Petrus uningƣa:

— I Rǝb, nemǝ üqün ⱨazir sening kǝyningdin ǝgixip baralmaymǝn? Sǝn üqün jenimni pida ⱪilay! — dedi.■

38 Əysa jawabǝn mundaⱪ dedi:

— Mǝn üqün rasttinla jeningni pida ⱪilamsǝn? Bǝrⱨǝⱪ, bǝrⱨǝⱪ, sanga eytip ⱪoyayki, horaz qilliƣuqǝ, sǝn mǝndin üq ⱪetim tanisǝn!□ ■

□13:1 «Əysa... bu dunyadiki ɵz adǝmlirigǝ kɵrsitip kǝlgǝn meⱨir-muⱨǝbbitini ahirƣiqǝ toluⱪ kɵrsitip turdi» — bu muⱨǝbbǝt bǝlkim tɵwǝndiki 1-20-ayǝtlǝrdǝ muhlislirining putlirini yuyuxi, xundaⱪla 13-18-bablarda hatirilǝngǝndǝk ularƣa kɵrsǝtkǝn sǝwr-taⱪǝt, kǝqürüm, meⱨribanliⱪini, andin ahirida ular üqün ɵzini pida ⱪilixining ⱨǝmmisini ɵz iqigǝ alƣan bolsa kerǝk.

■13:1 Mat. 26:2; Mar. 14:1; Luⱪa 22:1.

■13:2 Luⱪa 22:3; Yⱨ. 13:2.

■13:3 Mat. 11:27; 28:18; Yⱨ. 3:35.

■13:6 Mat. 3:14.

□13:10 «...bǝdini yuyulup, tamamǝn pakiz bolƣan adǝm pǝⱪǝt putlirini yusila ⱪayta yuyunuxining ⱨajiti bolmaydu» — muxu sirliⱪ gǝpning mǝnisi nemǝ? Bizningqǝ Ⱪutⱪuzƣuqimizning «put yuyux» degǝn bu ⱨǝrikiti ɵzini ǝng tɵwǝn dǝrijigǝ qüxürüp krestlinixni ⱪobul ⱪilixiƣa bexarǝt bolidu. Xunga, muhlislar buni ⱪobul ⱪilmisa bolmaydu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.

■13:10 Yⱨ. 15:3.

■13:11 Yⱨ. 6:64.

■13:13 Mat. 23:8,10; 1Kor. 8:6; 12:3; Fil. 2:11.

□13:14 «Əgǝr mǝn Rǝb wǝ ustazinglar turuⱪluⱪ, putliringlarni yuƣanikǝnmǝn, silǝrmu bir-biringlarning putlirini yuyuxunglar kerǝk» — oⱪurmǝnlǝr muhlislarning Mǝsiⱨni «ustaz» andin «Rǝb» dǝydiƣanliⱪini (13-ayǝt), lekin Mǝsiⱨ bolsa ɵzini «Rǝb» wǝ «ustaz» dǝydiƣanliⱪini bayⱪiyalaydu (13-14-ayǝt) wǝ xundaⱪla tǝrtipning ohximasliⱪining sǝwǝbini oyliyalaydu.

■13:14 Gal. 6:1, 2.

■13:15 1Pet. 2:21; 1Yuⱨa. 2:6.

■13:16 Mat. 10:24; Luⱪa 6:40; Yⱨ. 15:20.

□13:18 «Mǝn bilǝn ⱨǝmdastihan bolup nenimni yegǝnmu manga put atti!» — «Zǝb.» 41:9ni kɵrüng.

■13:18 Zǝb. 41:9; Mat. 26:23; 1Yuⱨa. 2:19.

□13:19 «bu ixlar yüz bǝrgǝndǝ mening «Bar Bolƣuqi» ikǝnlikimgǝ ixinisilǝr» — yaki «bu ixlar yüz bǝrgǝndǝ mening «U» (yǝni, Mǝsiⱨ) ikǝnlikimgǝ ixinisilǝr».

■13:19 Yⱨ. 14:29; 16:4.

■13:20 Mat. 10:40; Luⱪa 10:16.

■13:21 Mat. 26:21; Mar. 14:18; Luⱪa 22:21; Ros. 1:17; 1Yuⱨa. 2:19.

□13:23 «Əysa sɵyidiƣan muhlis» — bǝlkim bu «bayan»ning muǝllipi rosul Yuⱨanna. «Kirix sɵz»imizni kɵrüng.

■13:23 Yⱨ. 20:2; 21:7,20.

□13:26 «bu bir qixlǝm nanni axⱪa tɵgürüp kimgǝ sunsam, xudur» — dastihanda olturup birsigǝ bir qixlǝm nanni axⱪa tɵgürgǝn ⱨalda sunux qongⱪur muⱨǝbbitini bildürüx ⱨǝrikiti idi.

■13:29 Yⱨ. 12:6.

□13:30 «bu qaƣ keqǝ idi» — bu degǝnning ǝsli mǝnisidin baxⱪa, kɵqmǝ mǝnisi bardur. Yuⱪiridiki 9:5, 11:9-10, 12:35-36dǝ Əysaning «kündüz» wǝ «ⱪarangƣuluⱪ» yaki «keqǝ» toƣruluⱪ sɵzlirini kɵrüng.

□13:32 «ǝgǝr Huda uningda uluƣlansa, Hudamu ɵzidǝ uni uluƣlaydu, xundaⱪla dǝrⱨal uni uluƣlaydu» — bizning ⱪariximizqǝ «ɵzidǝ» muxu yǝrdǝ «Huda Ɵzidǝ» degǝnni kɵrsitidu. Bǝzi alimlar muxu yǝrdǝ «ɵzidǝ» «Mǝsiⱨning ɵzidǝ» degǝnni bildüridu, dǝp ⱪaraydu. «Hudamu Ɵzidǝ uni uluƣlaydu» — yaki (yuⱪiriⱪi izaⱨatta eytilƣandǝk) «Huda uni (Insan’oƣlining) ɵzidǝ uluƣlaydu». Bu muⱨim 31-32-ayǝtlǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.

■13:32 Yⱨ. 12:23; 17:1.

■13:33 Yⱨ. 7:34; 8:21.

■13:34 Law. 19:18; Mat. 22:39; Yⱨ. 15:12; Əf. 5:2; 1Tes. 4:9; 1Pet. 4:8; 1Yuⱨa. 3:23, 4:21.

■13:35 1Yuⱨa. 2:5; 4:20.

□13:36 «Mǝn ketidiƣan yǝrgǝ ⱨazirqǝ ǝgixip baralmaysǝn, lekin keyin manga ǝgixip barisǝn» — «keyin ǝgixip barisǝn» — Petrus jismaniy tǝrǝptin (ɵlümdin tirilip asmanƣa kɵtürülüx yolida) Petrus Rǝbgǝ ǝgixǝlmidi, ǝlwǝttǝ. Lekin Əysaning kɵzdǝ tutⱪini roⱨiy jǝⱨǝttiki «Hudaning yolida pida bolux» idi. Xu tǝrǝptimu Petrus Əysaƣa ǝgixixkǝ tǝyyar bolmidi. U awwal Əysadin tenip, andin ⱪattiⱪ towa ⱪilix jǝryani arⱪiliⱪ, xundaⱪla Muⱪǝddǝs Roⱨning kelixi bilǝn u «keyin» tǝyyar bolidu. Mǝsiⱨning «keyin manga ǝgixisǝn» degini bolsa, Petrus ⱪattiⱪ teyilip kǝtkǝn waⱪtida uningƣa tǝsǝlli yǝtküzidiƣan ⱪimmǝtlik wǝdǝ bolidu.

■13:36 Yⱨ. 21:18; 2Pet. 1:14.

■13:37 Mat. 26:33; Mar. 14:29; Luⱪa 22:33.

□13:38 «horaz qilliƣuqǝ, sǝn mǝndin üq ⱪetim tanisǝn!» — grek tilida «sǝn mǝndin üq ⱪetim tanmiƣuqǝ, horaz qillimaydu».

■13:38 Mat. 26:34; Mar. 14:30; Luⱪa 22:34.