10
Пәрвәрдигарни издәш вақти кәлди!
Исраил барақсан бир үзүм телидур;
У өзи үчүн мевә чиқириду;
Мевиси көпәйгәнсери у қурбангаһларниму көпәйткән;
Зимининиң есиллиғидин улар «есил» бут түврүклирини ясиди. «Мевиси көпәйгәнсери у (Исраил) қурбангаһларниму көпәйткән; зимининиң есиллиғидин улар «есил» бут түврүклирини ясиди» — демисәкму, бу қурбангаһлар вә түврүкләр бутларға аталған еди. Башқа бир хил тәрҗимиси: «У (Худа) Исраилниң мевисини көпәйтиши билән, Исраил қурбангаһлиридики бут түврүкләр көпәйди; У (Худа) Øз зиминиға яхшилиқни көпәйтиши билән, у (Исраил) бутларға аталған түврүкләрни техиму яхши қилди».   Һош. 8:11
Уларниң көңли ала;
Уларниң гунакарлиғи һазир ашкарилиниду;
У уларниң қурбангаһлирини чеқип ғулитиду,
Уларниң бут түврүклирини бузуветиду.
Чүнки улар пат арида: «Биздә падиша йоқ, чүнки Пәрвәрдигардин қорқмидуқ;
Падишасимиз бар болсиму, у бизгә немә қилип бериду?» — дәйдиған болиду. «... улар пат арида: «Биздә падиша йоқ, чүнки Пәрвәрдигардин қорқмидуқ; падишасимиз бар болсиму, у бизгә немә қилип бериду?» — дәйдиған болиду» — бу бешарәт Исраилниң сүргүн қилинғандин кейин немә дәйдиғанлиғини көрситиду.   Һош. 3:4
Улар гәпләрни қиливериду, әһдини түзүп қоюп ялғандин қәсәм ичиду;
Шуңа улар арисидики дәвалишишлар етиздики чөнәкләргә шумбуя үнүп кәткәндәк болиду. «Шуңа улар арисидики дәвалишишлар етиздики чөнәкләргә шумбуя үнүп кәткәндәк болиду» — башқа бир хил тәрҗимиси: «Шуңа уларниң бешиға чүшкән җазалар етиздики чөнәкләргә шумбуя үнүп кәткәндәк болиду».
Самарийәдә туруватқанлар «Бәйт-Авән»ниң мозийи үчүн ғәм-әндишигә чүшиду;
«Бәйт-Авән»дикиләр дәрвәқә униң үстигә матәм тутиду,
Униң «бутпәрәс каһин»лириму униң үчүн шундақ қилиду;
Улар «Бәйт-Авән»ниң «шан-шәриви» үчүн азаплиниду,
Чүнки у сүргүн қилинди! «Самарийәдә туруватқанлар «Бәйт-Авән»ниң мозийи үчүн ғәм-әндишигә чүшиду,... улар «Бәйт-Авән»ниң «шан-шәриви» үчүн азаплиниду» — «Бәйт-Авән»ниң «шан-шәрәп»и, йәни мозай шәклидики бут болса, кинайилик гәп, әлвәттә. Оқурмәнләрниң есидә болидуки, «Бәйт-Авән» дегән сөзниң өзи кинайилик гәптур (мәниси: «Йоқ бир нәрсә»ниң өйи).
Бәрһәқ, шу нәрсә «Җедәлхор падиша» үчүн һәдийә қилинип, Асурийәгә көтирилип кетилиду;
Әфраим иза-аһанәткә қалиду,
Исраил өз «әқли»дин хиҗил болиду. «шу нәрсә «Җедәлхор падиша» үчүн һәдийә қилинип» — «Җедәлхор падиша» Асурийә падишасини демәкчи. Жуқириқи 5:13-айәттики изаһатни көрүң.
Самарийәниң болса, падишаси деңиз долқунлири үстидики хәшәктәк йоқилип кәтти;
«Авән»дики «жуқури җайлар», йәни «Исраилниң гунайи» битчит қилиниду;
Қурбангаһлирини тикән-җиғанлар басиду;
Улар тағларға: «Үстимизни йепиңлар!», дөңлүкләргә: «Үстимизгә өрүлүп чүшүңлар!» — дәйду. ««Авән»дики «жуқури җайлар», йәни «Исраилниң гунайи» битчит қилиниду» — «Авән» («йоқ нәрсә») йәни «Бәйт-Авән». «Жуқири җайлар» — бутпәрәслик қилидиған мәхсус җайлар. «Исраилниң гунайи» — улар чоқунған бутни көрсәтсә керәк.   Йәш. 2:19; Луқа 23:30; Вәһ. 6:16; 9:6
— И Исраил, Гибеаһниң күнлиридин башлап сән гуна қилип кәлдиң;
Ишлар шу пети туривәрди;
Рәзилликниң балилири үстигә қилинған җәң уларни Гибеаһта бесивәтмидиму? «— И Исраил, Гибеаһниң күнлиридин башлап сән гуна қилип кәлдиң; ... рәзилликниң балилири үстигә қилинған җәң уларни Гибеаһта бесивәтмидиму?» — Гибеаһ шәһирида болған рәзил вақиә (бәччивазлиқ һәм қатиллиқ) «Һак.» 17-19-бапларда хатириләнгән. Бу айәткә қариғанда бу гуна шу күнләрдин тартип Исраилдин айрилмиған. Шу вақиә болғандин кейин, Гибеаһдикиләр товва қилмиди, шуниң билән Исраилниң башқа қәбилилири уларға қарши җәң қилип уларни битчит қилған. Бешарәткә қариғанда, бундақ бир җәң йәнә елип берилиши керәк; лекин бу қетим пүткүл Исраилға қарши шундақ бир җәң болиду.   Һош. 9:9
10 Мән халиқинимда уларни җазалаймән;
Улар икки гунайи түпәйлидин әсиргә чүшүшкә тоғра кәлгәндә,
Ят қовмлар уларға һуҗум қилишқа жиғилиду. «Улар икки гунайи түпәйлидин әсиргә чүшүшкә тоғра кәлгәндә» — «икки гунайи» немә екәнлиги тоғрилиқ алимларниң һәр хил пәрәзлири бар. Исраилниң икки җай (Бәйт-Әл вә Дан)да чоң бутни ясиғанлиғини көрситиши мүмкин («1Пад.» 12-бап). Бу айәтниң башқа хил тәрҗимилири бар.
11 Әфраим болса көндүрүлгән бир инәктур,
У хаман тепишкә амрақ;
Мән униң чирайлиқ гәдинини упраштин аяп кәлдим;
Бирақ һазир униңға боюнтуруқ селип һайдаймән;
Йәһуда йәр һайдисун!
Яқуп өзи үчүн йәрни тирнилиши керәк. «Әфраим болса көндүрүлгән бир инәктур, у хаман тепишкә амрақ; Мән униң чирайлиқ гәдинини упраштин аяп кәлдим; бирақ һазир униңға боюнтуруқ селип һайдаймән; Йәһуда йәр һайдисун! Яқуп өзи үчүн йәрни тирнилиши керәк» — дехан өзиниң амрақ иникини (Худа дехан, Исраил инәк) техи еғир әмгәккә салмиған, пәқәт хаман тепишкә салған (хаман тепиш йеник иш һәм тепилгән данлардин йейәләйдиғанлиғи үчүн инәк униңға амрақ, әлвәттә). Бирақ инәк җайил болуп кәткәчкә (4:16ни көрүң) һазир қаттиқ әмгәк күнлири кәлди: 12-айәт бойичә, Йәһуда вә Исраил Худа үчүн «йәр һайдимисә» (товва қилиш җәрянидики җапалиқ йолға кирмисә), улар бәлки Асурийә яки Бабил үчүн қаттиқ әмгәк қилидиған болиду.
12 Өзүңларға һәққанийлиқ билән териңлар,
Меһир-муһәббәт ичидә һосул алисиләр;
Боз йериңларни чанап ечиңлар;
Чүнки Пәрвәрдигарни издәш вақти кәлди,
— Та У үстүңларға һәққанийлиқни яғдурғичә! Йәр. 4:3
13  Бирақ силәр рәзилликни ағдурдуңлар,
Қәбиһлик һосулини ордуңлар,
Ялғанчилиқниң мевисини йедиңлар;
Чүнки сән өз йолуңға, йәни батурлириңниң көплүгигә ишинип таяндиң;
14 Қовмлириң арисида чуқан-сүрән көтирилиду;
Шалман җәң күнидә Бәйт-Арбәлни бәрбат қилғандәк,
Барлиқ қорғанлириң бәрбат қилиниду;
(шу күни Бәйт-Арбәлдики ана-балилар тәңла парә-парә қиливетилмигәнму?) — «Шалман җәң күнидә бәйт-арбәлни бәрбат қилғандәк,...» — «Шалман» бәлким Асурийә падишаси «Шалманәзәр ИИИ» яки «Шалманәзәр V»ни, «Бәйт-Арбәл» бәлким Галилийәдики «Арбела»ни көрситиши мүмкин. Тарихий тәпсилатлар һазир бизгә намәлум, бирақ Исраилға болған агаһ наһайити ениқтур.
15 Әнди учиға чиққан рәзиллигиң түпәйлидин,
Охшаш бир күн сениң бешиңға чүшүрүлиду, и Бәйт-Әл!
Таң сәһәрдила Исраилниң падишаси пүтүнләй үзүп ташлиниду. «Охшаш бир күн сениң бешиңға чүшүрүлиду, и Бәйт-Әл!» — демәк, уларниң «Бәйт-Әл»дә қилған рәзилликлири өз бешиға «Бәйт-Арбәл»дикидәк бир күнни чүшүриду. «Таң сәһәрдила Исраилниң падишаси пүтүнләй үзүп ташлиниду» — «таң сәһәрдила» — демәк, «җәң бешидила» (җәң адәттә сәһәрдә башлинатти); яки болмиса «бәк тезла» дегән мәнидә.
 
 

10:1 «Мевиси көпәйгәнсери у (Исраил) қурбангаһларниму көпәйткән; зимининиң есиллиғидин улар «есил» бут түврүклирини ясиди» — демисәкму, бу қурбангаһлар вә түврүкләр бутларға аталған еди. Башқа бир хил тәрҗимиси: «У (Худа) Исраилниң мевисини көпәйтиши билән, Исраил қурбангаһлиридики бут түврүкләр көпәйди; У (Худа) Øз зиминиға яхшилиқни көпәйтиши билән, у (Исраил) бутларға аталған түврүкләрни техиму яхши қилди».

10:1 Һош. 8:11

10:3 «... улар пат арида: «Биздә падиша йоқ, чүнки Пәрвәрдигардин қорқмидуқ; падишасимиз бар болсиму, у бизгә немә қилип бериду?» — дәйдиған болиду» — бу бешарәт Исраилниң сүргүн қилинғандин кейин немә дәйдиғанлиғини көрситиду.

10:3 Һош. 3:4

10:4 «Шуңа улар арисидики дәвалишишлар етиздики чөнәкләргә шумбуя үнүп кәткәндәк болиду» — башқа бир хил тәрҗимиси: «Шуңа уларниң бешиға чүшкән җазалар етиздики чөнәкләргә шумбуя үнүп кәткәндәк болиду».

10:5 «Самарийәдә туруватқанлар «Бәйт-Авән»ниң мозийи үчүн ғәм-әндишигә чүшиду,... улар «Бәйт-Авән»ниң «шан-шәриви» үчүн азаплиниду» — «Бәйт-Авән»ниң «шан-шәрәп»и, йәни мозай шәклидики бут болса, кинайилик гәп, әлвәттә. Оқурмәнләрниң есидә болидуки, «Бәйт-Авән» дегән сөзниң өзи кинайилик гәптур (мәниси: «Йоқ бир нәрсә»ниң өйи).

10:6 «шу нәрсә «Җедәлхор падиша» үчүн һәдийә қилинип» — «Җедәлхор падиша» Асурийә падишасини демәкчи. Жуқириқи 5:13-айәттики изаһатни көрүң.

10:8 ««Авән»дики «жуқури җайлар», йәни «Исраилниң гунайи» битчит қилиниду» — «Авән» («йоқ нәрсә») йәни «Бәйт-Авән». «Жуқири җайлар» — бутпәрәслик қилидиған мәхсус җайлар. «Исраилниң гунайи» — улар чоқунған бутни көрсәтсә керәк.

10:8 Йәш. 2:19; Луқа 23:30; Вәһ. 6:16; 9:6

10:9 «— И Исраил, Гибеаһниң күнлиридин башлап сән гуна қилип кәлдиң; ... рәзилликниң балилири үстигә қилинған җәң уларни Гибеаһта бесивәтмидиму?» — Гибеаһ шәһирида болған рәзил вақиә (бәччивазлиқ һәм қатиллиқ) «Һак.» 17-19-бапларда хатириләнгән. Бу айәткә қариғанда бу гуна шу күнләрдин тартип Исраилдин айрилмиған. Шу вақиә болғандин кейин, Гибеаһдикиләр товва қилмиди, шуниң билән Исраилниң башқа қәбилилири уларға қарши җәң қилип уларни битчит қилған. Бешарәткә қариғанда, бундақ бир җәң йәнә елип берилиши керәк; лекин бу қетим пүткүл Исраилға қарши шундақ бир җәң болиду.

10:9 Һош. 9:9

10:10 «Улар икки гунайи түпәйлидин әсиргә чүшүшкә тоғра кәлгәндә» — «икки гунайи» немә екәнлиги тоғрилиқ алимларниң һәр хил пәрәзлири бар. Исраилниң икки җай (Бәйт-Әл вә Дан)да чоң бутни ясиғанлиғини көрситиши мүмкин («1Пад.» 12-бап). Бу айәтниң башқа хил тәрҗимилири бар.

10:11 «Әфраим болса көндүрүлгән бир инәктур, у хаман тепишкә амрақ; Мән униң чирайлиқ гәдинини упраштин аяп кәлдим; бирақ һазир униңға боюнтуруқ селип һайдаймән; Йәһуда йәр һайдисун! Яқуп өзи үчүн йәрни тирнилиши керәк» — дехан өзиниң амрақ иникини (Худа дехан, Исраил инәк) техи еғир әмгәккә салмиған, пәқәт хаман тепишкә салған (хаман тепиш йеник иш һәм тепилгән данлардин йейәләйдиғанлиғи үчүн инәк униңға амрақ, әлвәттә). Бирақ инәк җайил болуп кәткәчкә (4:16ни көрүң) һазир қаттиқ әмгәк күнлири кәлди: 12-айәт бойичә, Йәһуда вә Исраил Худа үчүн «йәр һайдимисә» (товва қилиш җәрянидики җапалиқ йолға кирмисә), улар бәлки Асурийә яки Бабил үчүн қаттиқ әмгәк қилидиған болиду.

10:12 Йәр. 4:3

10:14 «Шалман җәң күнидә бәйт-арбәлни бәрбат қилғандәк,...» — «Шалман» бәлким Асурийә падишаси «Шалманәзәр ИИИ» яки «Шалманәзәр V»ни, «Бәйт-Арбәл» бәлким Галилийәдики «Арбела»ни көрситиши мүмкин. Тарихий тәпсилатлар һазир бизгә намәлум, бирақ Исраилға болған агаһ наһайити ениқтур.

10:15 «Охшаш бир күн сениң бешиңға чүшүрүлиду, и Бәйт-Әл!» — демәк, уларниң «Бәйт-Әл»дә қилған рәзилликлири өз бешиға «Бәйт-Арбәл»дикидәк бир күнни чүшүриду. «Таң сәһәрдила Исраилниң падишаси пүтүнләй үзүп ташлиниду» — «таң сәһәрдила» — демәк, «җәң бешидила» (җәң адәттә сәһәрдә башлинатти); яки болмиса «бәк тезла» дегән мәнидә.