Israiliyening tagh-jilghiliri
□68:4 «Chöl-bayawanlargha Min’güchi» — yaki «Bulutlargha Min’güchi...». Qaysi menisi toghra bolsun Xudaning özini körsitidu. 7-ayetni körüng.
■68:8 Mis. 19
□68:10 «Séning baqqan padang» — Israil xelqini körsitidu, elwette.
□68:13 «Siler qoy baqqanda padilar arisida yatqan bolsanglarmu, zémininglar emdi qanatlirigha kümüsh sepken, peyliri parqiraq altun bilen bézelgen paxtektek bolidu» — bu ayetni ibraniy tilida chüshinish tes, herxil terjimiliri bar. Menisi belkim, Israil xelqi eslide kembeghel ehwalda yashighan bolsimu (qoy baqquchi bolup), Xuda Pelestin zéminining hemme yérige köp oljini (altun-kümüsh qatarliqlar) chéchip, ularni béyitti (14-ayetni körüng).
□68:15 «Bashan téghi qudretlik bir tagh, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur» — bashqa terjimiliri: «Xudaning téghi Bashan téghidektur — köp choqqiliq bir taghdek, Bashan téghidektur» yaki «Bashan téghi Xudaning téghidur, Bashan téghi égiz choqqiliri köp bir taghdur».
□68:16 «Xuda Öz makani qilishni xalighan (tallighan) tagh» — Yérusalémdiki Zion téghi.
■68:16 Zeb. 87:1, 2; 132:13
□68:17 «Reb... Sinay téghidiki muqeddes jayda turidu» — buning menisi belkim: «Xuda Sinay téghida qandaq qilghan bolsa, U Yérusalémdiki (Zion téghidiki) muqeddes ibadetxanisida turup shundaq qilishni dawamlashturidu — démek, sürlük, shan-shereplik halette bolup, peyghemberler arqiliq kalam-wehiylirini ayan qilishni dawamlashturidu» dégendek.
□68:18 «Sen yuqirigha kötürüldung, insanlarni tutqun qilghuchilarni özüng esir qilip élip ketting; Yah Xuda ularning arisida turushi üchün, hetta asiyliq qilghanlar arisida turushi üchünmu, Sen insan arisida turup iltipatlarni qobul qilding» — bu muhim hem sirliq ayetke Injilda, «Ef.» 4-babta tebir bérilidu; Qutquzghuchi-Mesih insan arisida özi insan bolup, insanlarni tutqun qilghuchilar (yeni gunah, ölüm we jin-sheytanlardin ibaret) üstidin ghelibe qilip, asmanlargha kötürülüp, insanlarni qutquzush hem ularni (ishen’gen insalarni) Xudaning yéngi bir «muqeddes ibadetxana»si qilish üchün ershtiki atisidin iltipatlarni qobul qilidu.
■68:18 Ef. 4:8; Chöl. 17:21; Ye. 9:23; Ezra 8:20
□68:19 «...U her küni yüklirimizni kötürmekte» — bashqa birxil terjimisi «... U herküni üstimizge yaxshiliqlarni yükleydu».
□68:20 «Rebge, yeni Perwerdigarghila, ölümge baghliq ishlar tewedur» — yaki bashqa birxil terjimisi «Rebde, yeni Perwerdigardila, ölümdin qutulush yollirimu bar».
□68:21 «Öz gunahlirida dawamliq kétiwéridighanlarning chachliq kallisini U (Xuda) chaqidu» — «chachliq kalla»: bezi xelqler: «Bashta chach köp bolsa, küch köp bolidu» dégen xurapiy közqarashni qobul qilghan bolsa kérek.
□68:22 «Öz xelqimni Bashan diyaridinmu, déngizlarning chongqur jayliridinmu qayturup kélimen» — «Öz xelqimni» ibraniy tilida «ularni» dep élin’ghan. Biz «ularni» dégen sözni «Öz xelqimni» dep terjime qilduq. Bezi alimlar «ular»ni Israilning düshmenliri dep qaraydu (ular Xuda shu düshmenlerni Israil ulardin qisas alsun dep qayturghan, dep qaraydu).
■68:22 Mis. 14:29; Chöl. 21:33
□68:24 «Ular Séning mangghanliringni kördi, i Xuda... Padishahimning muqeddes jayigha kirip mangghanlirini kördi» — bu ayettiki «ular» Xudaning düshmenlirini körsitishi bolsa kérek. Xudaning «muqeddes jayigha kirip mangghanliri» dégenni chüshinish üchün «Mis.» 40:16-38 we «1Pad.» 8:1-11ni körüng.
■68:29 1Pad. 10:10, 24, 25; 2Tar. 32:23; Zeb. 72:10; 76:11-12
□68:30 «qomushluqtiki yirtquch janiwar» — belkim Misirni Nil deryasidiki timsahqa oxshitidu.