14
Herbir dana ayal öz ailisini awat qilar;
Exmeq ayal ailisini öz qoli bilen weyran qilar. «... öz ailisini awat qilar» — ibraniy tilida «... öz ailisini qurar».
Durusluq yolida mangidighan kishi Perwerdigardin qorqar;
Qingghir yolda mangghan kishi Xudani közge ilmas. Ayup 12:4
Exmeqning tekebbur aghzi özige tayaq bolar;
Aqilanining lewliri özini qoghdar.
Ulagh bolmisa, éghil pak-pakiz turar;
Biraq öküzning küchi bolghandila sanggha ashliq tolar. «Ulagh bolmisa, éghil pak-pakiz turar...» — éghilning sésiqliqi tüpeylidin éghildiki ulaghlarni chiqiriwétish tolimu exmeqanilik, elwette.
Ishenchlik guwahchi yalghan éytmas;
Saxta guwahchi yalghan gepni nepestek tinar. Mis. 23:1; Pend. 12:17
Hakawurlar danaliq izdep tapalmas;
Biraq yorutulghan ademge bilim élish asan’gha chüsher. «Hakawurlar» — yaki «Mesxire qilghuchilar».
Birawning aghzida bilim yoqluqini bilip yetkende,
Uningdin özüngni néri tart.
Eqil-parasetlik kishining danaliqi öz yolini oylinishtidur;
Exmeqlerning eqilsizliki bolsa özlirining aldinishidur.
Exmeqler bolsa «itaetsizlik qurbanliqi»ni közge ilmaydu,
Heqqaniylar arisida bolsa iltipat tépilar. «Itaetsizlik qurbanliqi» — Musa peyghemberge tapshurulghan «muqeddes qanun»gha asasen, birsi bashqilargha gunah qilip ziyan yetküzgen bolsa, Xudadin kechürüm élish üchün awwal ziyan tartquchigha shu gunahini étirap qilip, az dégende ikki hesse tölem bérip, andin itaetsizliki üchün qilinidighan qurbanliqni («itaetsizlik qurbanliqi»ni) ibadetxanida Xudagha atap bérishi kérek idi.
Bashqa birxil terjimisi «Exmeqler itaetsizlikige nisbeten yéniklik bilen külüp qoyidu».
10 Köngüldiki derdni peqet özila kötüreler;
Köngüldiki xushluqqimu bashqilar shérik bolalmas.
11 Yamanning öyi örülüp chüsher;
Heqqaniy ademning chédiri güllinip kéter.
12 Adem balisigha toghridek körünidighan bir yol bar,
Lékin aqiwiti halaketke baridighan yollardur. Pend. 16:25
13 Oyun-külke bolsa qelbtiki ghem-qayghuni yapar,
Xushalliq ötüp ketkende, ghem-qayghu yenila qalar. Pend. 5:4
14 Toghra yoldin burulup yan’ghan adem haman öz yolidin toyar;
Yaxshi adem öz ishidin qanaetliner. Pend. 1:31
15 Saddilar hemme gepke ishinip kéter;
Lékin pem-parasetlik kishi herbir qedemni awaylap basar.
16 Dana adem éhtiyatchan bolup awarichiliktin néri kéter;
Exmeq hakawurluq qilip, özige ishinip aldigha mangar. «awarichiliktin» — yaki «yamanliqtin».
17 Térikkek exmeqliq qilar;
Neyrengwaz adem nepretke uchrar.
18 Saddilar exmeqliqqa warisliq qilar;
Pem-parasetlikler bilimni öz taji qilar.
19 Yamanlar yaxshilarning aldida igiler;
Qebihler heqqaniyning derwaziliri aldida bash urar.
20 Namrat kishi hetta öz yéqinighimu yaman körüner.
Bayning dosti bolsa köptur. Pend. 19:4, 7
21 Yéqinini pes körgen gunahkardur;
Lékin miskinlerge rehim qilghan beriket tapar.
22 Yamanliq oylighanlar yoldin adashqanlardin emesmu?
Biraq yaxshiliq oylighanlar rehim-shepqet, heqiqet-sadiqliqqa muyesser bolar. Luqa 6:38
23 Hemme méhnettin payda chiqar;
Biraq quruq paranglar ademni mohtajliqta qaldurar.
24 Aqilaniler üchün bayliqlar bir tajdur;
Exmeqlerning nadanliqidin peqet yene shu nadanliqla chiqar.
25 Heqqaniy guwahliq bergüchi kishilerning hayatini qutquzar;
Yalghan-yawidaq sözleydighan guwahchi yalghan gepni nepestek tinar.
26 Perwerdigardin qorqidighanning küchlük yölenchüki bar,
Uning balilirimu himayige ige bolar.
27 Perwerdigardin qorqush hayatning buliqidur;
U kishini ejellik tuzaqlardin qutquzar. «hayatning buliqi» — 13:14nimu körüng.   Pend. 10:11; 13:14
28 Padishahning shan-sheripi puqrasining köplikidindur;
Puqrasining kemliki emirning halakitidur.
29 Éghir-bésiq kishi intayin aqil kishidur;
Chéchilghaq exmeqliqni ulughlar.
30 Xatirjem köngül tenning saqliqidur;
Hesret chékish bolsa söngeklerni chiritar.
31 Miskinni bozek qilghuchi — Perwerdigargha haqaret qilghuchidur;
Hajetmenlerge shapaet qilish Uni hörmetligenliktur. Pend. 14:21; 17:5
32 Yaman öz yamanliqi ichide yiqitilar;
Heqqaniy adem hetta sekratta yatqandimu xatirjem bolar. «Yaman öz yamanliqi ichide yiqitilar; heqqaniy adem ... xatirjem bolar» — toluq ayetning bashqa bir xil terjimisi: «Külpet kelgende, yaman adem heydiwétilidu; biraq heqqaniy adem sekratta yatqandimu panahliq bolar».
33 Yorutulghan kishining könglide danaliq yatar;
Biraq exmeqning könglidikisi ashkara bolmay qalmas. Pend. 10:14; 12:23; 13:16
34 Heqqaniyet herqaysi elni yuqiri kötürer;
Gunah herqandaq milletni nomusqa qaldurar.
35 Padishahning iltipati eqilliq xizmetkarning béshigha chüsher;
Biraq uning ghezipi nomusta qaldurghuchi uyatsiz xizmetkarining béshigha chüsher. «Nomusta qaldurghuchi uyatsiz xizmetkar...» — ibraniy tilida «nomusta qaldurghuchi» we «uyatsiz» dégen ikki ibare birla ikki bisliq söz bilen bildürülidu.
 
 

14:1 «... öz ailisini awat qilar» — ibraniy tilida «... öz ailisini qurar».

14:2 Ayup 12:4

14:4 «Ulagh bolmisa, éghil pak-pakiz turar...» — éghilning sésiqliqi tüpeylidin éghildiki ulaghlarni chiqiriwétish tolimu exmeqanilik, elwette.

14:5 Mis. 23:1; Pend. 12:17

14:6 «Hakawurlar» — yaki «Mesxire qilghuchilar».

14:9 «Itaetsizlik qurbanliqi» — Musa peyghemberge tapshurulghan «muqeddes qanun»gha asasen, birsi bashqilargha gunah qilip ziyan yetküzgen bolsa, Xudadin kechürüm élish üchün awwal ziyan tartquchigha shu gunahini étirap qilip, az dégende ikki hesse tölem bérip, andin itaetsizliki üchün qilinidighan qurbanliqni («itaetsizlik qurbanliqi»ni) ibadetxanida Xudagha atap bérishi kérek idi. Bashqa birxil terjimisi «Exmeqler itaetsizlikige nisbeten yéniklik bilen külüp qoyidu».

14:12 Pend. 16:25

14:13 Pend. 5:4

14:14 Pend. 1:31

14:16 «awarichiliktin» — yaki «yamanliqtin».

14:20 Pend. 19:4, 7

14:22 Luqa 6:38

14:27 «hayatning buliqi» — 13:14nimu körüng.

14:27 Pend. 10:11; 13:14

14:31 Pend. 14:21; 17:5

14:32 «Yaman öz yamanliqi ichide yiqitilar; heqqaniy adem ... xatirjem bolar» — toluq ayetning bashqa bir xil terjimisi: «Külpet kelgende, yaman adem heydiwétilidu; biraq heqqaniy adem sekratta yatqandimu panahliq bolar».

14:33 Pend. 10:14; 12:23; 13:16

14:35 «Nomusta qaldurghuchi uyatsiz xizmetkar...» — ibraniy tilida «nomusta qaldurghuchi» we «uyatsiz» dégen ikki ibare birla ikki bisliq söz bilen bildürülidu.