Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yeshaya 66

Xudaning jawabi — dawami

1 «Perwerdigar mundaq deydu: —

«Asmanlar Méning textim,

Zémin bolsa ayaghlirimgha textiperimdur,

Emdi Manga qandaq öy-imaret yasimaqchisiler?

Manga qandaq yer aramgah bolalaydu?□ ■

2 Bularning hemmisini Méning qolum yaratqan, ular shundaq bolghachqila barliqqa kelgen emesmidi? — deydu Perwerdigar, —

Lékin Men nezirimni shundaq bir ademge salimen:

— Mömin-kemter, rohi sunuq,

Sözlirimni anglighanda qorqup titrek basidighan bir ademge nezirimni salimen.

3 Kala soyghan kishi ademnimu öltüridu,

Qozini qurbanliq qilghan kishi itning boynini sundurup öltüridu;

Manga hediye tutquchi choshqa qéninimu tutup bermekchidur;

Duasini eslitishke xushbuy yaqquchi mebudqimu medhiye oquydu;

Berheq, ular özi yaqturidighan yollirini tallighan,

Köngli yirginchlik nersiliridin xursen bolidu.□

4 Shunga Menmu ularning külpetlirini tallaymen;

Ular del qorqidighan wehimilerni béshigha chüshürimen;

Chünki Men chaqirghinimda, ular jawab bermidi;

Men söz qilghinimda, ular qulaq salmidi;

Eksiche nezirimde yaman bolghanni qildi,

Men yaqturmaydighanni tallidi».■

5 «I Perwerdigarning sözi aldida qorqup titreydighanlar,

Uning déginini anglanglar: —

«Silerni namimgha sadiq bolghanliqinglar tüpeylidin chetke qaqqanlar bolsa,

Yeni silerdin nepretlinidighan qérindashliringlar silerge: —

«Qéni Perwerdigarning ulughluqi ayan qilinsun,

Shuning bilen shadliqinglarni köreleydighan bolimiz!» — dédi;

Biraq shermendilikte qalghanlar özliri bolidu.■

6 Anglanglar! — sheherdin kelgen chuqan-sürenler!

Anglanglar! — ibadetxanidin chiqqan awazni!

Anglanglar! — Perwerdigar Öz düshmenlirige yamanliqlirini qayturuwatidu!» □

Israilning yéngidin tughulushi

7 — Tolghiqi tutmayla u boshinidu;

Aghriqi tutmayla, oghul bala tughidu!■

8 Kimning mushundaq ish toghruluq xewiri bardu?

Kim mushundaq ishlarni körüp baqqan?

Zémin bir xelqni bir kün ichidila tughidighan ish barmu?

Deqiqe ichidila bir elning tughulushi mumkinmu?

Chünki Zionning emdila tolghiqi tutushigha, u oghul balilirini tughdi!□

9 Birsini boshinish halitige keltürgen bolsam, Men balini chiqarghuzmay qalamtim? — deydu Perwerdigar,

Men Özüm tughdurghuchi tursam, baliyatquni étiwétemdimen? — deydu Xudaying.

10 Yérusalém bilen bille shad-xuramliqta bolunglar;

Uni söygüchiler, uning üchün xushallininglar!

Uning üchün qayghu-hesret chekkenler,

Uning bilen bille shadliq bilen shadlininglar!

11 Chünki siler uning teselli béridighan emchekliridin émip qanaetlinisiler;

Chünki siler qan’ghuche ichip chiqisiler,

Uning shan-sheripining zorluqidin könglünglar xursen bolidu».□

12 Chünki Perwerdigar mundaq deydu: —

Men uninggha tashqan deryadek aram-xatirjemlikni,

Téship ketken éqimdek ellerning shan-shereplirini sunup bérimen;

Siler émisiler,

Siler yanpashqa élinip kötürülisiler,

Étekte ekilitilisiler.■

13 Xuddi ana balisigha teselli bergendek,

Men shundaq silerge teselli bérimen;

Siler Yérusalémda tesellige ige bolisiler.

14 Siler bularni körgende könglünglar shadlinidu,

Söngekliringlar yumran ot-chöptek yashnap kétidu;

Shuning bilen Perwerdigarning qoli Öz qullirigha ayan qilinidu,

U düshmenlirige qehrini körsitidu.

15 Chünki ghezipini qehr bilen,

Tenbihini ot yalqunliri bilen chüshürüshi üchün,

Mana, Perwerdigar ot bilen kélidu,

U jeng harwiliri bilen quyundek kélidu.

16 Chünki ot bilen hem qilich bilen Perwerdigar barliq et igilirini soraq qilip jazalaydu;

Perwerdigar öltürgenler nurghun bolidu.

17 «Baghchilar»gha kirish üchün pakizlinip,

Özlirini ayrim tutup,

Otturida turghuchining gépige kirgenler,

Shundaqla choshqa göshini, yirginchlik bolghanni, jümlidin chashqanlarni yeydighanlar bolsa jimisi teng tügishidu — deydu Perwerdigar.□

18 Chünki ularning qilghanliri hem oylighanliri Méning aldimdidur;

Biraq barliq eller, hemme tilda sözleydighanlarning yighilidighan waqti kélidu;

Shuning bilen ular kélip Méning shan-sheripimni köridu; □

19 We Men ularning arisida bir karamet belgini tikleymen;

Hem ulardin qéchip qutulghanlarni ellerge ewetimen;

Nam-shöhritimni anglimighan, shan-sheripimni körüp baqmighan Tarshishqa, Liwiyege, oqyachiliqta dangqi chiqqan Ludqa, Tubal, Grétsiyege hem yiraq chetlerdiki arallargha ularni ewetimen;

Ular eller arisida Méning shan-sheripimni jakarlaydu.□

20 Shuning bilen Israillar «ashliq hediye»ni pakiz qachilargha qoyup Perwerdigarning öyige élip kelgendek,

Shular bolsa, Perwerdigargha atap béghishlighan hediye süpitide qérindashliringlarning hemmisini ellerdin élip kélidu;

Ularni atlargha, jeng harwilirigha, sayiwenlik harwa-zembillerge, qéchirlargha hem nar tögilerge mindürüp muqeddes téghimgha, yeni Yérusalémgha élip kélidu, — deydu Perwerdigar.□

21 Hem Men ulardin bezilirini kahinlar hem Lawiylar bolushqa tallaymen — deydu Perwerdigar.□

22 Chünki Men yaritidighan yéngi asmanlar hem yéngi zémin Özümning aldida daim turghandek,

Séning nesling hem isming turup saqlinidu.□ ■

23 Hem shundaq boliduki, yéngi aymu yéngi ayda,

Shabat künimu shabat künide,

Barliq et igiliri Méning aldimgha ibadet qilghili kélidu — deydu Perwerdigar.□

24 — Shuning bilen ular sirtqa chiqip,

Manga asiyliq qilghan ademlerning jesetlirige qaraydu;

Chünki ularni yewatqan qurtlar ölmeydu;

Ularni köydürüwatqan ot öchmeydu;

Ular barliq et igilirige yirginchlik bilinidu.

□66:1 «Zémin bolsa ayaghlirimgha textiperimdur» — «textiper» padishah textke olturghanda ayaghlirini dessetken kichik orunduq. «Emdi Manga qandaq öy-imaret yasimaqchisiler? Manga qandaq yer aramgah bolalaydu?» — birinchi ayet belkim Xudaning 64-bab, 11-ayettiki soalgha béridighan asasiy jawabi. Xuda «ibadetxana»ni anche muhim dep qarimisimu, insanlar Özige atap salghan ibadetxanini choqum kemsitidu dégili bolmaydu (20- hem 2-ayetke qarighanda, kelgüsidiki «ming yilliq selteniti»de bir «muqeddes ibadetxana» bolidu; biraq Xudaning neziri (2-ayetke asasen) héchqandaq öy-imarette emes, belki Özidin qorqidighan mömin bendiliride turidu.

■66:1 1Pad. 8:27; 2Tar. 6:18; Ros. 7:48,49; 17:24

□66:3 «Kala soyghan kishi ademnimu öltüridu, ... duasini eslitishke xushbuy yaqquchi mebudqimu medhiye oquydu; berheq, ular özi yaqturidighan yollirini tallighan, köngli yirginchlik nersiliridin xursen bolidu» — mushu ayettiki kishiler körünüshte Xudagha ibadet qilidu; ular kala-qozini soyup qurbanliq qilidu, «ashliq hediye» qilidu, xushbuynimu Xudagha atap yaqidu; biraq bundaq qilishliri bilen teng ular qatilliq qilidu, xurapiy ishlarni qilidu (itning boynini sundurush), butlargha choqunup haram qurbanliqlarnimu qilidu.

■66:4 Pend. 1:24; Yesh. 65:12; Yer. 7:13

■66:5 Yesh. 5:19

□66:6 «Anglanglar! — sheherdin kelgen chuqan-sürenler! Anglanglar! — ibadetxanidin chiqqan awazni! Anglanglar! — Perwerdigar Öz düshmenlirige yamanliqlirini qayturuwatidu!» — bu bésharet Yeshayaning kéyinki dewridiki Yérusalém, jümlidin ibadetxanining weyran qilinishini (miladiyedin ilgiriki 586-yili) hem belkim axirqi zamanlardiki oxshap kétidighan bir ishnimu körsitidu.

■66:7 Weh. 12:1-6

□66:8 «Kimning mushundaq ish toghruluq xewiri bardu? ... Zémin bir xelqni bir kün ichidila tughidighan ish barmu? Deqiqe ichidila bir elning tughulushi mumkinmu? Chünki Zionning emdila tolghiqi tutushigha, u oghul balilirini tughdi!» — mushu 7- hem 8-ayette éytilghan ishlar biraqla Yérusalémning weyran qilinishidin (6-ayet) axirqi zamanda «Zion-israil towa qilip yéngidin tughulushi» emelge ashurulup, ularning Xudaning aldida heqiqiy «Öz xelqim» bolushigha atlap ötidu.

□66:11 «uning shan-sheripining zorluqidin könglünglar xursen bolidu» — bashqa birxil terjimisi: — «uning shereplik baghir-köksidin könglünglar xursen bolidu».

■66:12 Yesh. 49:22; 60:4

□66:17 ««Baghchilar»gha kirish üchün pakizlinip,...» — belkim butpereslik heriketlirige qatnishish üchün, mushu «pakizlinish» ishlirini qilidu. «Otturida turghuchi» — belkim butpereslikte yétekchilik «pir» rolini alghuchi.

□66:18 «Chünki ularning qilghanliri hem oylighanliri Méning aldimdidur» — bu ayetning birinchi yérimini terjime qilish tes. Alimlar peqet uning menisini terjime qilghinimizdek perez qilidu.

□66:19 «ulardin qéchip qutulghanlarni ellerge ewetimen» — «ulardin» dégenlik: (1) 16-ayette éytilghan jazaliridin («ot hem qilich»tin) yaki (2) «yat eller arisidin» dégen menini bildüridu. «hem ulardin qéchip qutulghanarni ellerge ewetimen» — bashqa birxil terjimisi: «hem qéchip hayat qalghanlardin bezilirini (yat) ellerge ewetimen». «Tarshish»...«Lud»... «Tubal»... — shübhisizki, mushu yurtlarning isimliri pütün dunyadiki yurtlargha wekillik qilidu. «Tarshish» üchün 60-bab, 9-ayettiki izahatni körüng; «Lud» bolsa belkim shimaliy Afriqida; Tubal belkim hazirdiki Rusiyeni körsitidu (belkim Rusiyening kona paytexti «Tobolsk» bilen munasiwiti bar). Némishqa «Lud» toghruluq «oqyachiliqta dangqi chiqqan» déyilidu? Perizimizche, Xuda ewetken elchilerning xizmitining xeteri bar, dep körsetmekchi.

□66:20 «Shular bolsa, Perwerdigargha atap béghishlighan hediye süpitide qérindashliringlarning hemmisini ellerdin élip kélidu» — bizningche «shular» Xudaning xush xewirini qobul qilghan «yat eller»ni körsitidu. Ular xushal bolup, Xudaning shapaitini qayturush üchün, ziyankeshlikke uchrighan, tarqilip ketken Yehudiylarning öz yurti Yérusalémgha qaytishigha yardem qilishimiz kérek dep herxil wasitiler bilen seperde ulargha yölenchük bolidu.

□66:21 «kahinlar» — «kahinlar»ning xelqqe wekil bolup ularning qurbanliqlirini ibadetxanidiki qurban’gah üstide köydürüsh xizmiti bar idi. «Lawiylar» — kahinlarning yardemchiliri. Démek, mushu «Yehudiy emes»ler Israil ichide intayin imtiyazliq orunda we wezipide bolidu.

□66:22 «yéngi asmanlar hem yéngi zémin» — bu téma toghruluq 65:17-ayettiki izahatni körüng

■66:22 Yesh. 65:17; 2Pét. 3:13; Weh. 21:1

□66:23 «shabat küni» — «dem élish muqeddes küni» yeni shenbe küni. Yuqiriqi 56-bab, 2-ayettiki izahatni körüng. «Barliq et igiliri Méning aldimgha ibadet qilghili kélidu» — pütkül insaniyet qilghan mushu ibadet ichide, Yérusalémda ötküzülgen ibadet bolsa belkim wekil bolghanlar arqiliq ötküzülidu. Jesetlerge guwahchi bolghanlar (24-ayet) mushu wekiller bolushi kérek.