46
Babildiki butlarning aqiwiti — ulaghlar ularni kötürüp kétidu •••• Xuda bolsa Öz xelqini kötüridu!
Bel bolsa tiz pükti, Nébo éngishiwatidu;
Ularning mebudliri ulaghlarning zémmisige, kalilarning zimmisige chüshti;
Siler kötürgen nersiliringlar emdi ulaghlargha artilghan bolup,
Halsiz ulaghlargha éghir yük bolidu! «Bel» — Babilning «bash but»i, «Nébo» uning «oghli» idi. Mushu bésharette Yeshaya peyghember Babil shehiri düshmenning qoligha chüshkende, xeqler butlirini saqlap qélish üchün bashqa bir yurtqa yötkimekchi bolghanliqini aldin ala köridu. Shu jeryanda butlarni yerge qoyush kérek bolghachqa, peyghember «Belning tiz pükkenlikini, Néboning éngishiwatqanliqi»ni körüp mazaq qilidu. «Ularning mebudliri ulaghlarning zémmisige, kalilarning zimmisige chüshti...» — butlar ulaghning bashqurushigha ötkendek qilidu. «Siler kötürgen nersiliringlar» — Babildiki diniy murasimlarda, puqralarning butlarni kötürüp kochilarni aylandurushi kérek idi. Biraq eslide Babilliqlar hörmet bilen «kötürgen nersiler» hazir addiy boghchilardek ulaghlargha artildi.
Ular éngishidu, birlikte tiz pükishidu;
Ular mushu yükni qutquzalmaydu,
Belki özliri esirge chüshidu. «Ular , yeni Babilliqlar yaki ularning ulaghliri éngishidu, birlikte tiz pükishidu; ular mushu yükni qutquzalmaydu,...» — démek, butlar adem yaki ulaghlargha yük bolghan özlirini qutquzalmayla qalmay, belki ulaghlarnimu halsizlanduridu.
I Yaqupning jemeti,
Shundaqla Israil jemetining qaldisi,
Ananglarning qorsiqidiki chaghdin tartip üstümge artilghanlar,
Baliyatqudiki chaghdin tartip kötürülüp kelgenler,
— Manga qulaq sélinglar! «I Yaqupning jemeti, ... ananglarning qorsiqidiki chaghdin tartip üstümge artilghanlar, baliyatqudiki chaghdin tartip kötürülüp kelgenler...» — heqiqiy Xuda ademning kötürüshige mohtaj emes, belki Özi Öz xelqige ghemxorluq qilip ularni kötüridu.
Siler qérighuchimu Men yenila shundaqturmen,
Chéchinglar aqarghuchimu Men silerni yüdüp yürimen;
Silerni yasighan Mendurmen, silerni kötürimen;
Silerni yüdüp qutquzimen.
Emdi Méni kimge oxshatmaqchi,
Yaki kimni Manga teng qilmaqchisiler?
Uni Manga oxshash dep,
Siler kimni Men bilen sélishturmaqchisiler? Yesh. 40:18, 25
Ular bolsa hemyanidin altunni chéchip bérip,
Kümüshnimu tarazigha salidu,
Bir zergerni yalliwalidu,
U bir mebudni yasap béridu;
Ular yiqilidu, derweqe choqunidu!
Ular uni mürisige artidu,
Uni kötürüp, öz ornigha qoyidu;
Andin u ashu yerde öre turidu;
U ornidin qozghilalmaydu;
Birsi uninggha yélinip tileydu,
Lékin u jawab bermeydu;
U kishini awarichilikidin qutquzmaydu. Yesh. 45:20
Mushu ishlarni ésinglarda tutunglar;
Shundaqla özünglarni heqiqiy erkeklerdek körsitinglar;
I, itaetsizler,
Buni ésinglargha keltürünglar;
Ilgiriki ishlarni, yeni qedimdin bolghan ishlarni ésinglargha keltürünglar;
Chünki Men Tengridurmen, bashqa biri yoqtur;
Men Xudadurmen, Manga oxshashlar yoqtur; Yesh. 45:5, 14, 18, 21, 22; 48:12
10 Men: «Méning békitkinim orunlinidu,
Könglümge barliq pükkenlerni emelge ashurmay qoymaymen» dep,
Ishning netijisini bashtila,
Aldin’ala téxi qilinmighan ishlarni ayan qilip éytquchidurmen; Zeb. 33:11; Pend. 19:21; 21:30; Ibr. 6:17
11 Künchiqishtin yirtquch bir qushni,
Yeni könglümge pükkinimni ada qilghuchi bir ademni yiraq yurttin chaqirghuchidurmen.
Berheq, Men söz qilghan,
Berheq, Men uni choqum emelge ashurimen;
Buni niyet qilghanmen,
Berheq, Men uni wujudqa chiqirimen. «Künchiqishtin yirtquch bir qushni ...yiraq yurttin chaqirghuchidurmen...» — «yirtquch bir qush» Qoreshni körsitidu. Uning bir teripining esheddiylikini Xuda Israildin yoshurmaydu.
12 I heqqaniyliqtin yiraq ketken jahillar,
Manga qulaq sélinglar: — «heqqaniyliqtin yiraq ketken jahillar» — Xuda yuqirida Yeshaya peyghember arqiliq 41:2-3, 25-, 44:24-45:11de Israillarni Babildin kelgüsidiki «Qoresh» dégen bir padishah arqiliq qutquzimen, dep jakarliqan. «Jahillar» bolsa Xudaning bu «Qoresh pilan»ini yaqturmaydighan Israillarni körsetse kérek; ularning yaqturmaydighanliqi bolsa Qoresh Yehudiy emes, belki Pars bolghanliqi üchün bolidu.
13 Men heqqaniyliqimni yéqin qilimen,
U yiraqlashmaydu;
Shuningdek Méning nijatim hem kéchikmeydu;
Men Zion’gha nijat yetküzüp,
Israilgha julaliq-güzellikimni tiklep bérimen». «Men heqqaniyliqimni yéqin qilimen, u yiraqlashmaydu; shuningdek Méning nijatim hem kéchikmeydu; Men Zion’gha nijat yetküzüp... bérimen» — Xuda yenila méhir-shepqitini körsitip, hetta «jahillar»ghimu Qoreshning ishliri arqiliq nijatqa érishishtiki pursetni keltürimen, deydu.
 
 

46:1 «Bel» — Babilning «bash but»i, «Nébo» uning «oghli» idi. Mushu bésharette Yeshaya peyghember Babil shehiri düshmenning qoligha chüshkende, xeqler butlirini saqlap qélish üchün bashqa bir yurtqa yötkimekchi bolghanliqini aldin ala köridu. Shu jeryanda butlarni yerge qoyush kérek bolghachqa, peyghember «Belning tiz pükkenlikini, Néboning éngishiwatqanliqi»ni körüp mazaq qilidu. «Ularning mebudliri ulaghlarning zémmisige, kalilarning zimmisige chüshti...» — butlar ulaghning bashqurushigha ötkendek qilidu. «Siler kötürgen nersiliringlar» — Babildiki diniy murasimlarda, puqralarning butlarni kötürüp kochilarni aylandurushi kérek idi. Biraq eslide Babilliqlar hörmet bilen «kötürgen nersiler» hazir addiy boghchilardek ulaghlargha artildi.

46:2 «Ular , yeni Babilliqlar yaki ularning ulaghliri éngishidu, birlikte tiz pükishidu; ular mushu yükni qutquzalmaydu,...» — démek, butlar adem yaki ulaghlargha yük bolghan özlirini qutquzalmayla qalmay, belki ulaghlarnimu halsizlanduridu.

46:3 «I Yaqupning jemeti, ... ananglarning qorsiqidiki chaghdin tartip üstümge artilghanlar, baliyatqudiki chaghdin tartip kötürülüp kelgenler...» — heqiqiy Xuda ademning kötürüshige mohtaj emes, belki Özi Öz xelqige ghemxorluq qilip ularni kötüridu.

46:5 Yesh. 40:18, 25

46:7 Yesh. 45:20

46:9 Yesh. 45:5, 14, 18, 21, 22; 48:12

46:10 Zeb. 33:11; Pend. 19:21; 21:30; Ibr. 6:17

46:11 «Künchiqishtin yirtquch bir qushni ...yiraq yurttin chaqirghuchidurmen...» — «yirtquch bir qush» Qoreshni körsitidu. Uning bir teripining esheddiylikini Xuda Israildin yoshurmaydu.

46:12 «heqqaniyliqtin yiraq ketken jahillar» — Xuda yuqirida Yeshaya peyghember arqiliq 41:2-3, 25-, 44:24-45:11de Israillarni Babildin kelgüsidiki «Qoresh» dégen bir padishah arqiliq qutquzimen, dep jakarliqan. «Jahillar» bolsa Xudaning bu «Qoresh pilan»ini yaqturmaydighan Israillarni körsetse kérek; ularning yaqturmaydighanliqi bolsa Qoresh Yehudiy emes, belki Pars bolghanliqi üchün bolidu.

46:13 «Men heqqaniyliqimni yéqin qilimen, u yiraqlashmaydu; shuningdek Méning nijatim hem kéchikmeydu; Men Zion’gha nijat yetküzüp... bérimen» — Xuda yenila méhir-shepqitini körsitip, hetta «jahillar»ghimu Qoreshning ishliri arqiliq nijatqa érishishtiki pursetni keltürimen, deydu.