29
Pirewn we Misirni eyibleydighan bésharet
Oninchi yili, oninchi ayning on ikkinchi künide Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —
I insan oghli, yüzüngni Misir padishahi Pirewn’ge qaritip uni we Misirning barliq ehlini eyiblep bésharet bérip munu sözlerni dégin: — «Misirning barliq ehlini eyiblep bésharet bérip...» — Misir ikki qisimgha, yeni «töwen Misir» we «yuqiriqi Misir»gha bölün’gen. «Misirning barliq ehlini...» dégen söz bu ikki qismigha qaritilghan.
Reb Perwerdigar mundaq deydu: — «I öz-özige: «Bu derya özümningki, men uni özüm üchün yaratqanmen» dégüchi bolghan, öz deryaliri otturisida yatqan yoghan ejdiha Misir padishahi Pirewn, mana, Men sanga qarshimen! Zeb. 74:13,14; Yesh. 27:1; 51:9
Men qarmaqlarni éngekliringge sélip, deryaliringdiki béliqlarni öz qasiraqliringgha chaplashturup séni deryaliring otturisidin chiqirimen; deryaliringdiki barliq béliqlar qasiraqliringgha chaplishidu. Men séni, yeni sen we deryaliringdiki barliq béliqlarni chöl-bayawan’gha tashlaymen; sen dalagha chüshüp yiqilisen. Héchkim séni yighmaydu, depne qilmaydu; Men séni yer yüzidiki haywanlar, asmandiki uchar-qanatlarning ozuqi bolushqa teqdim qilimen. Shuning bilen Misirda barliq turuwatqanlar Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu; chünki ular Israil jemetige «qomush hasa» bolghan. «qomush hasa» — démek, tayan’ghili bolmaydighan, ishenchsiz yardem. 7-ayetni körüng.   2Pad. 18:21; Yesh. 36:6 Ular séni qol bilen tutqanda, sen yérilip, ularning pütkül mürilirini tiliwetting; ular sanga tayan’ghanda, sen sunup, pütkül bellirini mitkut qiliwetting».
Emdi Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Mana, Men üstüngge bir qilich chiqirip, sendiki insan we haywanlarni qiriwétimen. Misir zémini weyrane we xarabiler bolup qalidu; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu; chünki Pirewn: «Nil deryasi méningki, men uni yaratqanmen» dégenidi.
10 Shunga mana, Men sanga hem séning deryaliringgha qarshimen; Men Misir zéminini Migdoldin Sewen’giche, yeni Éfiopiyening chégrasighiche pütünley xarabe-weyrane qiliwétimen. «Misir zéminini Migdoldin Sewen’giche, yeni Éfiopiyening chégrasighiche...» — «Migdol» belkim Nil deryasining déltisida, «Sewen» bolsa hazirqi «Aswan» (chong damba yasalghan) sheherni körsitidu. 11 Qiriq yil ichide, insanning yaki haywanning ayighi uni bésip ötmeydu we uningda héch adem turmaydu. 12 Men Misir zéminini weyran qilin’ghan zéminlar arisida weyran qilimen; we uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida qiriq yil weyran bolidu; Men Misirliqlarni eller arisigha tarqitiwétimen, ularni memliketler arisigha taritimen». «zéminini weyran qilin’ghan zéminler arisida weyran qilimen» — bu we uninggha oxshap kétidighan ibariler belkim «dunya boyiche uni eng weyrane zémin qilimen» dégen menide. «uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida qiriq yil weyran bolidu» — «qiriq yil weyran bolush»ni körsetken bu bésharet, belkim birinchi qétim miladiyedin ilgiriki 525-487-yillarda, Pars impératori «Kambisis»ning Misir üstidin rehimsiz höküm sürüshi, shuningdek Misirning pes orun’gha chüshürülüshi bilen emelge ashurulghan. Biraq shu dewrde Misirda «uningda héch adem turmaydu» dégen (11-ayettiki) bésharet toluq emelge ashurulmidi. Shunga bésharetning toluq emelge ashurulushi Mesihning dunyagha qaytip kélishi bilen bolidu, dep oylaymiz. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.
13 Biraq Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Qiriq yilning axirida Men Misirliqlarni tarqitilghan ellerdin yighip qayturimen; 14 Men Misirni sürgündin eslige keltürüp, ularni Patros zéminigha, yeni tughulghan zémin’gha qayturimen; ular shu yerde töwen derijilik bir memliket bolidu. 15 U memliketler arisida eng töwen turidu; u qaytidin özini bashqa eller üstige kötürmeydu; Men ularni peseytimenki, ular qaytidin bashqa eller üstidin höküm sürmeydu. 16  Misir qaytidin Israil jemetining tayanchisi bolmaydu; eksiche ular daim Israil üchün uningdin panah izdesh gunahining esletmisi bolidu; andin ular Méning Reb Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu». «Misir qaytidin Israil jemetining tayanchisi bolmaydu; eksiche ular daim Israil üchün uningdin panah izdesh gunahining esletmisi bolidu» — Israillar herdaim Misirdin panah izdep kelgen, bu Xudagha ishenmeslik gunahi bolghan.   Yigh. 4:17
 
Misir we Babil
17 Yigirme yettinchi yili, birinchi ayning birinchi künide shundaq boldiki, Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: — «Yigirme yettinchi yili, birinchi ayning birinchi künide ... Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi» — oqurmenler belkim shuninggha diqqet qilghan bolushi mumkinki, Misir toghruluq bu bésharet yuqiriqi bésharetlerdin 17 yil kéyin bérilgen. Shübhisizki, u Misir toghrisidiki bésharetlerni jem qilip toluq bolsun dep mushu yerde qoshulghan.
18 I insan oghli, Babil padishahi Néboqadnesar Turgha jeng qilishta qoshunini qattiq japaliq emgekke saldi; shuning bilen herbir bash taqir bolup ketti, herbir müre sürkilip yéghir bolup ketti; biraq ne u ne qoshuni Tur bilen qarshilashqan emgekte héchqandaq heq almidi; «Babil padishahi Néboqadnesar Turgha jeng qilishta qoshunini qattiq japaliq emgekke saldi... biraq ne u ne qoshuni Tur bilen qarshilashqan emgekte héchqandaq heq almidi» — emeliyette Babil padishahi Néboqadnesar Tur shehirini 13 yil muhasirige aldi! U axirda Babilgha teslim boldi, biraq bu sözge qarighanda Néboqadnesar uningdin héch payda körmigen. 19 shunga Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Mana, Men Misir zéminini Babil padishahi Néboqadnesargha teqdim qilimen; u uning bayliqlirini élip, oljisini bulap, ghenimitini tutup élip kétidu; bular uning qoshuni üchün ish heqqi bolidu. 20 Men uninggha Turgha jeng qilghanning ish heqqi üchün Misir zéminini teqdim qildim; chünki ular Méni dep ejir qildi, — deydu Reb Perwerdigar. «Men uninggha Turgha jeng qilghanning ish heqqi üchün Misir zéminini teqdim qildim» — ibraniy tilida mushu yerde «Turgha» dégenlik «uninggha» déyilidu. 18-ayetni körüng.
21 — Men shu künde Israil jemeti üchün bir münggüz östürüp chiqirimen, we sen Ezakiyalning aghzingni ular arisida achimen; shuning bilen ular Méning Perwerdigar ikenlikimni bilip yétidu. «Men shu künde Israil jemeti üchün bir münggüz östürüp chiqirimen» — Tewratta, «münggüz»ler köp hallarda ademlerning abruy-shöhritini yaki hoquqini bildüridu. Mushu yerde Qutquzghuchi-Mesihni körsitishi mumkin. «Zebur» 132-küy, 17-ayetni körüng. Bu münggüzler ademning béshidin ösken emes, elwette!
 
 

29:2 «Misirning barliq ehlini eyiblep bésharet bérip...» — Misir ikki qisimgha, yeni «töwen Misir» we «yuqiriqi Misir»gha bölün’gen. «Misirning barliq ehlini...» dégen söz bu ikki qismigha qaritilghan.

29:3 Zeb. 74:13,14; Yesh. 27:1; 51:9

29:6 «qomush hasa» — démek, tayan’ghili bolmaydighan, ishenchsiz yardem. 7-ayetni körüng.

29:6 2Pad. 18:21; Yesh. 36:6

29:10 «Misir zéminini Migdoldin Sewen’giche, yeni Éfiopiyening chégrasighiche...» — «Migdol» belkim Nil deryasining déltisida, «Sewen» bolsa hazirqi «Aswan» (chong damba yasalghan) sheherni körsitidu.

29:12 «zéminini weyran qilin’ghan zéminler arisida weyran qilimen» — bu we uninggha oxshap kétidighan ibariler belkim «dunya boyiche uni eng weyrane zémin qilimen» dégen menide. «uning sheherliri xarabe qilin’ghan sheherler arisida qiriq yil weyran bolidu» — «qiriq yil weyran bolush»ni körsetken bu bésharet, belkim birinchi qétim miladiyedin ilgiriki 525-487-yillarda, Pars impératori «Kambisis»ning Misir üstidin rehimsiz höküm sürüshi, shuningdek Misirning pes orun’gha chüshürülüshi bilen emelge ashurulghan. Biraq shu dewrde Misirda «uningda héch adem turmaydu» dégen (11-ayettiki) bésharet toluq emelge ashurulmidi. Shunga bésharetning toluq emelge ashurulushi Mesihning dunyagha qaytip kélishi bilen bolidu, dep oylaymiz. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

29:16 «Misir qaytidin Israil jemetining tayanchisi bolmaydu; eksiche ular daim Israil üchün uningdin panah izdesh gunahining esletmisi bolidu» — Israillar herdaim Misirdin panah izdep kelgen, bu Xudagha ishenmeslik gunahi bolghan.

29:16 Yigh. 4:17

29:17 «Yigirme yettinchi yili, birinchi ayning birinchi künide ... Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi» — oqurmenler belkim shuninggha diqqet qilghan bolushi mumkinki, Misir toghruluq bu bésharet yuqiriqi bésharetlerdin 17 yil kéyin bérilgen. Shübhisizki, u Misir toghrisidiki bésharetlerni jem qilip toluq bolsun dep mushu yerde qoshulghan.

29:18 «Babil padishahi Néboqadnesar Turgha jeng qilishta qoshunini qattiq japaliq emgekke saldi... biraq ne u ne qoshuni Tur bilen qarshilashqan emgekte héchqandaq heq almidi» — emeliyette Babil padishahi Néboqadnesar Tur shehirini 13 yil muhasirige aldi! U axirda Babilgha teslim boldi, biraq bu sözge qarighanda Néboqadnesar uningdin héch payda körmigen.

29:20 «Men uninggha Turgha jeng qilghanning ish heqqi üchün Misir zéminini teqdim qildim» — ibraniy tilida mushu yerde «Turgha» dégenlik «uninggha» déyilidu. 18-ayetni körüng.

29:21 «Men shu künde Israil jemeti üchün bir münggüz östürüp chiqirimen» — Tewratta, «münggüz»ler köp hallarda ademlerning abruy-shöhritini yaki hoquqini bildüridu. Mushu yerde Qutquzghuchi-Mesihni körsitishi mumkin. «Zebur» 132-küy, 17-ayetni körüng. Bu münggüzler ademning béshidin ösken emes, elwette!