20
Üzümzarliⱪtiki ixlǝmqilǝr
— Qünki ǝrx padixaⱨliⱪi bir yǝr igisigǝ ohxaydu. Igisi üzümzarliⱪida ixlǝxkǝ adǝmlǝrni yallax üqün tang sǝⱨǝrdǝ sirtⱪa qiⱪiptu. U ixlǝmqilǝr bilǝn künlüki üqün bir kümüx dinardin berixkǝ kelixip, ularni üzümzarliⱪiƣa ǝwǝtiptu. «U ixlǝmqilǝr bilǝn künlüki üqün bir kümüx dinardin berixkǝ kelixip...» — «bir kümüx dinar» grek tilida «bir dinarius».
Saǝt toⱪⱪuzlarda u yǝnǝ sirtⱪa qiⱪip, bazarda bikar turƣan baxⱪa kixilǝrni kɵrüptu. «Saǝt toⱪⱪuzlarda» — grekqǝ «künning üqinqi saiti» — yǝni saǝt toⱪⱪuzni kɵrsitidu. Yǝⱨudiy hǝlⱪi üqün «toluⱪ kün» (24 saǝt) kǝq saǝt altidǝ baxlinidu; kǝqtǝ «jesǝk» ixlitilidu; ǝtigǝn saǝt altidin kǝq saǝt altigiqǝ «kündüz» deyilidu, kündüz on ikki saǝtkǝ bɵlünidu (misalni Tǝwrat, «Yar.» 1:5in kɵrgili bolidu). Ularƣa: «Silǝrmu üzümzarliⱪimƣa beringlar, ⱨǝⱪⱪinglarƣa tegixlikini berimǝn» — dǝptu. Ular üzümzarliⱪⱪa beriptu. Qüxtǝ wǝ saǝt üqtimu u yǝnǝ qiⱪip yǝnǝ xundaⱪ ⱪiliptu. «Qüxtǝ wǝ saǝt üqtimu u yǝnǝ qiⱪip yǝnǝ xundaⱪ ⱪiliptu» — «qüxtǝ» — ǝyni sɵz boyiqǝ künning «altinqi saitidǝ» wǝ «saǝt üqtǝ» künning «toⱪⱪuzinqi saitidǝ» (qüxtin keyin saǝt üqlǝrdǝ) deyilidu. Lekin kǝqⱪurun saǝt bǝxlǝrdǝ qiⱪⱪanda u yǝrdǝ turƣan yǝnǝ baxⱪilarni kɵrüp, ulardin: «Nemǝ üqün bu yǝrdǝ kün boyi bikar turisilǝr?» dǝp soraptu. «kǝqⱪurun saǝt bǝxlǝrdǝ» — grekqǝ «künning on birinqi saiti ǝtrapida», yǝni qüxtin keyin saǝt bǝxtǝ. Ular: «Bizni ⱨeqkim yallimidi» dǝp jawab ⱪayturuptu. U ularƣa: «Undaⱪta, silǝrmu üzümzarliⱪimƣa berip ixlǝnglar» — dǝptu.
Kǝq bolƣanda, üzümzarliⱪ igisi ƣojidariƣa: «Ixlǝmqilǝrni qaⱪirip, ǝng ahirida kǝlgǝnlǝrdin baxlap ǝng awwal kǝlgǝnlǝrgiqǝ ⱨǝmmisining ix ⱨǝⱪⱪini bǝr» dǝptu. Awwal kǝqⱪurun saǝt bǝxtǝ ixⱪa kǝlgǝnlǝr kelip, ⱨǝrbiri bir kümüx dinardin eliptu. 10 Əng awwal yallap kelingǝnlǝrning nɵwiti kǝlgǝndǝ, ular: Tehimu kɵp ix ⱨǝⱪⱪi alimizƣu, dǝp oylixiptu; biraⱪ ularmu bir kümüx dinardin eliptu. 11 Ular ix ⱨǝⱪⱪini alƣini bilǝn yǝr igisidin aƣrinip: 12 «Bu ahirda kǝlgǝnlǝr pǝⱪǝt bir saǝtla ixlidi, biraⱪ siz ularni kün boyi japaliⱪ wǝ ⱪattiⱪ issiⱪni qǝkkǝn bizlǝr bilǝn barawǝr ⱨesablidingizƣu, dǝp ƣudurixiptu. 13 Lekin yǝr igisi ularning birigǝ jawab ⱪayturup: «Buradǝr, sanga naⱨǝⱪliⱪ ⱪilƣinim yoⱪ! Sǝn bilǝn bir kümüx dinarƣa kelixmigǝnmiduⱪ? 14 Ⱨǝⱪⱪingni elip ⱪaytip kǝtkin. Bu ahirda kǝlgǝngimu sanga ohxax bǝrgüm bar. 15 Ɵzümningkini ɵzüm bilgǝnqǝ ixlitix ⱨoⱪuⱪum yoⱪmu? Sehiy bolƣanliⱪimƣa kɵzüng ⱪiziriwatamdu? 16 Xundaⱪ ⱪilip «Aldida turƣanlar arⱪiƣa ɵtidu, arⱪida turƣanlar aldiƣa ɵtidu»; qünki qaⱪirilƣanlar kɵp, ǝmma tallanƣanlar az bolidu. «qünki qaⱪirilƣanlar kɵp, tallanƣanlar az bolidu» — muxu sɵzlǝr bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ tepilmaydu.   Mat. 19:30; 22:14; Mar. 10:31; Luⱪa 13:30.
 
Əysa ɵlüp tirilidiƣanliⱪini yǝnǝ aldin eytidu
Mar. 10:32-34; Luⱪa 18:31-34
17 Əysa Yerusalemƣa qiⱪiwetip, yolda on ikki muhlisini bir qǝtkǝ tartip, ularƣa mundaⱪ dedi: «Yerusalemƣa qiⱪiwetip...» — «Yerusalemƣa berix» ⱨǝrdaim «Yerusalemƣa qiⱪiwetip...» dǝp ipadilinidu.   Mar. 10:32; Luⱪa 18:31; 24:7.
18 — Mana biz ⱨazir Yerusalemƣa qiⱪip ketiwatimiz. Insan’oƣli  bax kaⱨinlar wǝ Tǝwrat ustazliriƣa tapxurulidu. Ular uni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilidu 19  andin uni mǝshirǝ ⱪilip, ⱪamqilap wǝ krestlǝxkǝ yat ǝlliklǝrgǝ tapxuridu. Lekin u üqinqi küni ⱪayta tirilidu. Mat. 27:2; Luⱪa 23:1; Yⱨ. 18:28,31; Ros. 3:23.
 
Anining tǝlipi
Mar. 10:35-45
20 Xu qaƣda, Zǝbǝdiyning oƣullirining anisi ikki oƣlini elip, Əysaning aldiƣa kelip uningdin bir ixni tǝlǝp ⱪilmaⱪqi bolup sǝjdǝ ⱪildi. «Zǝbǝdiyning oƣulliri» — Əysa qaⱪirƣan on ikki rosuldin ikki, yǝni Yuⱨanna we Yaⱪup. 4:21 wǝ 10:2ni kɵrüng. «bir ixni tǝlǝp ⱪilmaⱪqi bolup sǝjdǝ ⱪildi» — yaki «bir ixni tǝlǝp ⱪilmaⱪqi bolup tizlinip bax urdi».   Mar. 10:35.
21 Nemǝ tǝliping bar? — dǝp soridi u.
Ayal uningƣa:
— Xuni ǝmr ⱪilƣaysǝnki, sening padixaⱨliⱪingda bu ikki oƣlumdin biri ong yeningda, biri sol yeningda oltursun, — dedi.
22 Əysa ularƣa jawabǝn: — Silǝr nemǝ tǝlǝp ⱪiliwatⱪininglarni bilmǝywatisilǝr. Mǝn iqixkǝ tǝmxǝlgǝn ⱪǝdǝⱨni iqǝlǝmsilǝr?
Iqǝlǝymiz, — deyixti ular. «Mǝn iqixkǝ tǝmxǝlgǝn ⱪǝdǝⱨni iqǝlǝmsilǝr?» — bu ayǝttiki «ⱪǝdǝⱨ» degǝn sɵz, Əysaning tartidiƣan azab-oⱪubiti wǝ kresttiki ɵlümini kɵzdǝ tutidu.   Luⱪa 12: 49,50; Rim. 8:26.
23 U ularƣa:
— Silǝr ⱨǝⱪiⱪǝtǝnmu mening ⱪǝdǝⱨimdin ortaⱪ iqisilǝr. Biraⱪ ong yaki sol yenimda olturux nesiwisi mening ihtiyarimda ǝmǝs, bǝlki Atam kimlǝrgǝ tǝyyarliƣan bolsa, xularƣa nesip bolidu. Mat. 25:34. 24  Ⱪalƣan on muhlis buningdin hǝwǝr tapⱪanda, ikki ⱪerindixidin hapa boldi. 25 Lekin Əysa ularni yeniƣa qaⱪirip, mundaⱪ dedi:
— Silǝrgǝ mǝlumki, ǝllǝrdiki ⱨɵkümranlar ⱪol astidikidikilǝr üstidin buyruⱪwazliⱪ ⱪilip ⱨakimiyǝt yürgüzidu, wǝ ularning ⱨoⱪuⱪdarliri ularni hojayinlarqǝ idarǝ ⱪilidu. «ǝllǝrdiki ⱨɵkümranlar ⱪol astidikidikilǝr üstidin buyruⱪwazliⱪ ⱪilip ⱨakimiyǝt yürgüzidu» — «ǝllǝr» muxu yǝrdǝ «yat ǝllǝr», «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ni (yǝni Hudadin ⱪorⱪmaydiƣan butpǝrǝslǝrni) kɵrsitidu.   Mar. 10:42; Luⱪa 22:25. 26 Biraⱪ silǝrning aranglarda xundaⱪ bolmisun; bǝlki silǝrdin kim üstün boluxni halisa, silǝrning hizmitinglarda bolsun; 1Pet. 5:3. 27 wǝ kim aranglardikilǝrning aldinⱪisi boluxni halisa, silǝrning ⱪulunglar bolsun. Mat. 23:11; Mar. 9:35; 10:43. 28 Insan’oƣlimu dǝrwǝⱪǝ xu yolda kɵpqilik hizmitimdǝ bolsun demǝy, bǝlki kɵpqilikning hizmitidǝ bolay wǝ jenimni pida ⱪilix bǝdiligǝ nurƣun adǝmlǝrni ⱨɵrlükkǝ erixtürǝy dǝp kǝldi. «... jenimni pida ⱪilix bǝdiligǝ nurƣun adǝmlǝrni ⱨɵrlükkǝ erixtürǝy» — nemidin «ⱨɵrlük»kǝ erixidu? — gunaⱨtin bolƣan ⱨɵrlük.   Luⱪa 22:27; Yⱨ. 13:14; Əf. 1:7; Fil. 2:7; 1Tim. 2:6; 1Pet. 1:19
 
Əysaning ikki ǝmani saⱪaytixi
Mar. 10:46-52; Luⱪa 18:35-43
29 Ular Yeriho xǝⱨiridin qiⱪⱪanda, zor bir top adǝmlǝr uningƣa ǝgixip mangdi. Mar. 10:46; Luⱪa 18:35. 30 Wǝ mana, yol boyida olturƣan ikki ǝma Əysaning u yǝrdin ɵtüp ketiwatⱪinini anglap:
— I Rǝb, Dawutning oƣli, bizgǝ rǝⱨim ⱪilƣaysǝn, — dǝp towlidi.
31 Kɵpqilik ularni «Ün qiⱪarmanglar!» dǝp ǝyiblidi. Lekin, ular: — Ya Rǝb, i Dawutning oƣli, bizgǝ rǝⱨim ⱪilƣaysǝn! — dǝp tehimu ⱪattiⱪ towlidi.
32 Əysa ⱪǝdimini tohtitip, ularni qaⱪirip:
— Silǝr üqün nemǝ ix ⱪilip beriximni halisilǝr? — dǝp soridi.
33 Ya Rǝb, kɵzlirimiz eqilsun! — deyixti ular.
34 Əysa ularƣa iq aƣritip, ⱪolini ularning kɵzlirigǝ tǝgküziwidi, kɵzliri xuan ǝsligǝ kelip kɵridiƣan boldi; ular dǝrⱨal uningƣa ǝgixip mangdi.
 
 

20:2 «U ixlǝmqilǝr bilǝn künlüki üqün bir kümüx dinardin berixkǝ kelixip...» — «bir kümüx dinar» grek tilida «bir dinarius».

20:3 «Saǝt toⱪⱪuzlarda» — grekqǝ «künning üqinqi saiti» — yǝni saǝt toⱪⱪuzni kɵrsitidu. Yǝⱨudiy hǝlⱪi üqün «toluⱪ kün» (24 saǝt) kǝq saǝt altidǝ baxlinidu; kǝqtǝ «jesǝk» ixlitilidu; ǝtigǝn saǝt altidin kǝq saǝt altigiqǝ «kündüz» deyilidu, kündüz on ikki saǝtkǝ bɵlünidu (misalni Tǝwrat, «Yar.» 1:5in kɵrgili bolidu).

20:5 «Qüxtǝ wǝ saǝt üqtimu u yǝnǝ qiⱪip yǝnǝ xundaⱪ ⱪiliptu» — «qüxtǝ» — ǝyni sɵz boyiqǝ künning «altinqi saitidǝ» wǝ «saǝt üqtǝ» künning «toⱪⱪuzinqi saitidǝ» (qüxtin keyin saǝt üqlǝrdǝ) deyilidu.

20:6 «kǝqⱪurun saǝt bǝxlǝrdǝ» — grekqǝ «künning on birinqi saiti ǝtrapida», yǝni qüxtin keyin saǝt bǝxtǝ.

20:16 «qünki qaⱪirilƣanlar kɵp, tallanƣanlar az bolidu» — muxu sɵzlǝr bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ tepilmaydu.

20:16 Mat. 19:30; 22:14; Mar. 10:31; Luⱪa 13:30.

20:17 «Yerusalemƣa qiⱪiwetip...» — «Yerusalemƣa berix» ⱨǝrdaim «Yerusalemƣa qiⱪiwetip...» dǝp ipadilinidu.

20:17 Mar. 10:32; Luⱪa 18:31; 24:7.

20:19 Mat. 27:2; Luⱪa 23:1; Yⱨ. 18:28,31; Ros. 3:23.

20:20 «Zǝbǝdiyning oƣulliri» — Əysa qaⱪirƣan on ikki rosuldin ikki, yǝni Yuⱨanna we Yaⱪup. 4:21 wǝ 10:2ni kɵrüng. «bir ixni tǝlǝp ⱪilmaⱪqi bolup sǝjdǝ ⱪildi» — yaki «bir ixni tǝlǝp ⱪilmaⱪqi bolup tizlinip bax urdi».

20:20 Mar. 10:35.

20:22 «Mǝn iqixkǝ tǝmxǝlgǝn ⱪǝdǝⱨni iqǝlǝmsilǝr?» — bu ayǝttiki «ⱪǝdǝⱨ» degǝn sɵz, Əysaning tartidiƣan azab-oⱪubiti wǝ kresttiki ɵlümini kɵzdǝ tutidu.

20:22 Luⱪa 12: 49,50; Rim. 8:26.

20:23 Mat. 25:34.

20:25 «ǝllǝrdiki ⱨɵkümranlar ⱪol astidikidikilǝr üstidin buyruⱪwazliⱪ ⱪilip ⱨakimiyǝt yürgüzidu» — «ǝllǝr» muxu yǝrdǝ «yat ǝllǝr», «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ni (yǝni Hudadin ⱪorⱪmaydiƣan butpǝrǝslǝrni) kɵrsitidu.

20:25 Mar. 10:42; Luⱪa 22:25.

20:26 1Pet. 5:3.

20:27 Mat. 23:11; Mar. 9:35; 10:43.

20:28 «... jenimni pida ⱪilix bǝdiligǝ nurƣun adǝmlǝrni ⱨɵrlükkǝ erixtürǝy» — nemidin «ⱨɵrlük»kǝ erixidu? — gunaⱨtin bolƣan ⱨɵrlük.

20:28 Luⱪa 22:27; Yⱨ. 13:14; Əf. 1:7; Fil. 2:7; 1Tim. 2:6; 1Pet. 1:19

20:29 Mar. 10:46; Luⱪa 18:35.