Bǝzi alimlar 2-6-ayǝtlǝrni Pǝrwǝrdigarning (bexarǝt beridiƣan) sɵzi, 7-9-ayǝtlǝrni Yǝrǝmiyaning duasi dǝp ⱪaraydu. Xübⱨisizki, 10-15-ayǝtlǝr andin bǝlkim 16-18-ayǝtlǝr Pǝrwǝrdigarning jawabi idi. 3 Mɵtiwǝrliri qaparmǝnlirini su ǝkilixkǝ ǝwǝtidu; ular su azgalliriƣa baridu, lekin ⱨeq su tapalmaydu; ularning küpliri ⱪuruⱪ ⱪaytip kelidu; ular yǝrgǝ ⱪarap ⱪalidu, sarasimigǝ qüxidu; ular bexini yepip tɵwǝn sanggilitidu. □ «ular ... sarasimigǝ qüxidu; ular bexini yepip tɵwǝn sanggilitidu» — kona zamanlarda bexini yepix ⱪattiⱪ puxyaman ⱪilix, ⱪattiⱪ azablinixni bildürǝtti. 4 Ⱨeq yamƣur bolmiƣaqⱪa yǝr yüzi yerilip kǝtti; yǝr ⱨǝydigüqilǝr yǝrgǝ ⱪarap bexini yepip tɵwǝn sanggilitidu. 5 Maral bolsa dalada bala ⱪozilaydu, andin ⱪozisidin waz keqidu; qünki ot-qɵp yoⱪ. 6 Yawa exǝklǝr egizliklǝrdǝ turup qilbɵrilǝrdǝk ⱨasirap ketidu; ozuⱪ izdǝp kɵzliri ⱪarangƣulixip ketidu, qünki ozuⱪ yoⱪ.■ Yǝr. 12:4
Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... pǝyƣǝmbǝr ⱨǝm kaⱨin ⱨǝr ikkisi ⱨeq bilmǝydiƣan bir zeminƣa qiⱪip kǝtti». 19 Sǝn Yǝⱨudadin nemixⱪa waz kǝqting? Jening Ziondin Zeriktimu? Sǝn nemixⱪa bizni xunqǝ dawaliƣusiz dǝrijidǝ urƣaniding? Biz aram-tinqliⱪni küttuⱪ, lekin ⱨeq ⱪutluⱪ künlǝr yoⱪtur; xipaliⱪ bir waⱪitni küttuⱪ, lekin mana dǝkkǝ-dükkǝ iqididurmiz! ■ Yǝr. 8:15 20 I Pǝrwǝrdigar, rǝzillikimizni, ata-bowilirimizning ⱪǝbiⱨlikini tonup iⱪrar ⱪilimiz; qünki Sening aldingda gunaⱨ sadir ⱪilduⱪ. ■ Zǝb. 106:6; Dan. 9:8 21 Ɵzüng naming üqün Yerusalemni kɵzünggǝ ilmay ⱪoymiƣaysǝn; xan-xǝrǝplik tǝhting bolƣan jayni rǝswa ⱪilmiƣaysǝn; ǝⱨdǝngni esinggǝ kǝltürgǝysǝn, uni buzmiƣaysǝn! □ «xan-xǝrǝplik tǝhting bolƣan jayni rǝswa ⱪilmiƣaysǝn» — «xan-xǝrǝplik tǝhting» bǝlkim Yerusalemda turƣan muⱪǝddǝs ibadǝthanini kɵrsitidu. 22 Əllǝr qoⱪunidiƣan «ǝrzimǝslǝr» arisida yamƣur yaƣdurƣuqi barmidu? Yeƣinni asmanlar ɵzlirila berǝmdu? Bularni ǝmǝldǝ kɵrsǝtküqi Sǝn ǝmǝsmu, i Pǝrwǝrdigar Hudayimiz! Xunga Seni tǝlpünüp kütimiz; qünki Sǝnla bularni ⱪilƣuqidursǝn.■ Zǝb. 135:7; 147:8; Yǝx. 30:23; Yǝr. 5:24; 10:13
□14:2 «Yǝⱨuda matǝm tutidu, ... hǝlⱪ yǝrgǝ qaplixip ⱪariliⱪ tutidu; Yerusalemdin nalǝ-pǝryad kɵtürülmǝktǝ» — bizningqǝ bu 2-9-ayǝtlǝr «Yǝrǝmiyaning mǝrsiyǝsi wǝ duasi». Bizningqǝ 1-ayǝttǝ tilƣa elinƣan «Pǝrwǝrdigarning ⱪurƣaⱪqiliⱪlar toƣruluⱪ sɵzi» rǝsmiy ⱨalda 10-ayǝttǝ baxlinidu. Bǝzi alimlar 2-6-ayǝtlǝrni Pǝrwǝrdigarning (bexarǝt beridiƣan) sɵzi, 7-9-ayǝtlǝrni Yǝrǝmiyaning duasi dǝp ⱪaraydu. Xübⱨisizki, 10-15-ayǝtlǝr andin bǝlkim 16-18-ayǝtlǝr Pǝrwǝrdigarning jawabi idi.
□14:3 «ular ... sarasimigǝ qüxidu; ular bexini yepip tɵwǝn sanggilitidu» — kona zamanlarda bexini yepix ⱪattiⱪ puxyaman ⱪilix, ⱪattiⱪ azablinixni bildürǝtti.
□14:9 «biz Sening naming bilǝn atalƣandurmiz» — mǝlum bir kixi baxⱪa birsining nami bilǝn atalƣan bolsa uningƣa mǝnsup wǝ uning mǝs’ulluⱪi wǝ ⱨimayisi astida turidu. «Israil» (Huda bilǝn bolƣan xaⱨzadǝ) wǝ «Yǝⱨuda» (mǝdⱨiyǝ) degǝn isimlar Hudaning ikki namini kɵrsǝtkǝn; Huda Ɵzi Israilni «Mening hǝlⱪim» dǝp atiƣanidi.
■14:11 Mis. 32:10; Yǝr. 7:16; 11:14
■14:12 Pǝnd. 1:28; Yǝx. 1:15; Yǝr. 6:20; 7:21,22; 11:11; Əz. 8:18; Mik. 4:3
□14:14 «Ular silǝrgǝ sahta kɵrünüx, palqiliⱪ, ǝrzimǝs nǝrsilǝr toƣruluⱪ ɵz kɵnglidiki ham hiyallarni eytip bexarǝt bǝrmǝktǝ» — «ǝrzimǝs nǝrsilǝr» bǝlkim butlarni kɵrsitidu.
■14:14 Yǝr. 23:21; 27:15; 29:8, 9
□14:17 «mening pak ⱪizim bolƣan hǝlⱪim» — «pak ⱪizim bolƣan hǝlⱪim», wǝ «Zion ⱪizi» «hǝlⱪimning ⱪizi» ⱪatarliⱪ ibarilǝr Hudaning Ɵz hǝlⱪigǝ yaki baxⱪa hǝlⱪ (mǝsilǝn, «Misirning ⱪizi», 46:11)ⱪǝ bolƣan meⱨri-xǝpⱪitini, ularƣa baƣliƣan muⱨǝbbitini kɵrsitidiƣan mǝnini ɵz iqigǝ alidu.
■14:17 Yǝr. 13:17; Yiƣ. 1:16; 2:18
□14:18 «Qünki pǝyƣǝmbǝr ⱨǝm kaⱨin ⱨǝr ikkisila ... zeminda ɵz sodisi bilǝnla bolup kǝtti» — pǝyƣǝmbǝrlǝr wǝ kaⱨinlar soda bilǝn xuƣullanmasliⱪ kerǝk idi, ǝlwǝttǝ. Muxu ayǝttiki «sodisi» ularning «Hudaning sɵzini burmilap satidiƣanliⱪi»ni kɵrsitidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... pǝyƣǝmbǝr ⱨǝm kaⱨin ⱨǝr ikkisi ⱨeq bilmǝydiƣan bir zeminƣa qiⱪip kǝtti».
□14:21 «xan-xǝrǝplik tǝhting bolƣan jayni rǝswa ⱪilmiƣaysǝn» — «xan-xǝrǝplik tǝhting» bǝlkim Yerusalemda turƣan muⱪǝddǝs ibadǝthanini kɵrsitidu.
■14:22 Zǝb. 135:7; 147:8; Yǝx. 30:23; Yǝr. 5:24; 10:13