Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 40

Israilƣa berilgǝn tǝsǝlli; •••• Dunyaƣa elip kelingǝn ümid-tǝsǝlli

1 Hǝlⱪimgǝ tǝsǝlli beringlar, tǝsǝlli beringlar, dǝpla yüridu Hudayinglar;

2 Yerusalemning ⱪǝlbigǝ sɵz ⱪilip uningƣa jakarlanglarki,

Uning jǝbir-japaliⱪ waⱪti ahirlaxti,

Uning ⱪǝbiⱨliki kǝqürüm ⱪilindi;

Qünki u Pǝrwǝrdigarning ⱪolidin barliⱪ gunaⱨlirining orniƣa ikki ⱨǝssilǝp meⱨir-xǝpⱪitini aldi.□

3 Anglanglar, dalada birsining towliƣan awazini!

«Pǝrwǝrdigarning yolini tǝyyarlanglar,

Qɵl-bayawanda Hudayimiz üqün bir yolni kɵtürüp tüptüz ⱪilinglar!□ ■

4 Barliⱪ jilƣilar kɵtürülidu,

Barliⱪ taƣ-dɵnglǝr pǝs ⱪilinidu;

Əgri-toⱪaylar tüzlinidu,

Ongƣul-dongƣul yǝrlǝr tǝkxilinidu.

5 Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripi kɵrünidu,

Wǝ barliⱪ tǝn igiliri uni tǝng kɵridu;

Qünki Pǝrwǝrdigarning Ɵz aƣzi xundaⱪ sɵz ⱪilƣan!».■

6 — Anglanglar, bir awaz «jakarla» dǝydu;

Jakarliƣuqi bolsa mundaⱪ sorap: — «Mǝn nemini jakarlaymǝn?» — dedi.

jawab bolsa: — «Barliⱪ tǝn igiliri ot-qɵptur, halas;

Wǝ ularning barliⱪ wapaliⱪi daladiki gülgǝ ohxax;■

7 Ot-qɵp solixidu, gül hazan bolidu,

Qünki Pǝrwǝrdigarning Roⱨi üstigǝ püwlǝydu;

Bǝrⱨǝⱪ, barliⱪ hǝlⱪmu ot-qɵptur!□

8 Ot-qɵp solixidu, gül hazan bolidu;

Biraⱪ Hudayimizning kalam-sɵzi mǝnggügǝ turidu!»□ ■

9 — I Zionƣa hux hǝwǝr elip kǝlgüqi, yuⱪiri bir taƣⱪa qiⱪⱪin;

Yerusalemƣa hux hǝwǝrni elip kǝlgüqi,

Awazingni küqǝp kɵtürgin!

Uni kɵtürgin, ⱪorⱪmiƣin!

Yǝⱨudaning xǝⱨǝrlirigǝ: — «Mana, Hudayinglarƣa ⱪaranglar» degin!

10 Mana, Rǝb Pǝrwǝrdigar küq-ⱪudritidǝ keliwatidu,

Uning biliki Ɵzi üqün ⱨoⱪuⱪ yürgüzidu;

Mana, Uning alƣan mukapati Ɵzi bilǝn billǝ,

Uning Ɵzining in’ami Ɵzigǝ ⱨǝmraⱨ bolidu.□ ■

11 Ⱪoyqidǝk U Ɵz padisini baⱪidu;

U ⱪozilarni bilǝk-ⱪoliƣa yiƣidu, ularni ⱪuqaⱪlap mangidu,

Emitküqilǝrni U mulayimliⱪ bilǝn yetǝklǝydu. ■

Israilning tǝngdaxsiz Hudasi

12 Kim dǝrya-okyanlarning sulirini oqumida ɵlqǝp bǝlgiligǝn,

Asmanlarni ƣeriqlap bekitkǝn,

Jaⱨanning topa-qanglirini misⱪallap salƣan,

Taƣlarni tarazida tarazilap,

Dɵnglǝrni jingda tartip ornatⱪan?

13 Kim Pǝrwǝrdigarning Roⱨiƣa yolyoruⱪ bǝrgǝn?

Kim Uningƣa mǝsliⱨǝtqi bolup ɵgǝtkǝn?■

14 U kim bilǝn mǝsliⱨǝtlǝxkǝn,

Kim Uni ǝⱪilliⱪ ⱪilip tǝrbiyǝligǝn?

Uningƣa ⱨɵküm-ⱨǝⱪiⱪǝt qiⱪirix yolida kim yetǝkligǝn,

Yaki Uningƣa bilim ɵgǝtkǝn,

Yaki Uningƣa yorutulux yolini kim kɵrsǝtkǝn?

15 Mana, Uning aldida ǝl-yurtlar Uningƣa nisbǝtǝn qelǝktǝ ⱪalƣan bir tamqa sudǝk,

Tarazida ⱪalƣan topa-qangdǝk ⱨesablinidu;

Mana, U arallarni zǝrriqǝ nǝrsidǝk ⱪoliƣa alidu;

16 Pütkül Liwan bolsa ⱪurbangaⱨ otiƣa,

Uning ⱨaywanliri bolsa bir kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪⱪa yǝtmǝydu.□

17 Əl-yurtlar uning aldida ⱨeqnǝrsǝ ǝmǝstur;

Uningƣa nisbǝtǝn ular yoⱪning ariliⱪida,

Ⱪuruⱪ-mǝnisiz dǝp ⱨesablinidu.■

18 Əmdi silǝr Tǝngrini kimgǝ ohxatmaⱪqisilǝr?

Uni nemigǝ ohxitip selixturisilǝr?■

19 Bir butⱪimu?! Uni ⱨünǝrwǝn ⱪelipⱪa ⱪuyup yasaydu;

Zǝrgǝr uningƣa altun ⱨǝl beridu,

Uningƣa kümüx zǝnjirlǝrni soⱪup yasaydu.

20 Yoⱪsullarning beƣixliƣudǝk undaⱪ ⱨǝdiyiliri bolmisa, qirimǝydiƣan bir dǝrǝhni tallaydu;

U lingxip ⱪalmiƣudǝk bir butni oyup yasaxⱪa usta bir ⱨünǝrwǝn izdǝp qaⱪiridu.

21 Silǝr bilmǝmsilǝr? Silǝr anglap baⱪmiƣanmusilǝr? Silǝrgǝ ǝzǝldin eytilmiƣanmidu? Yǝr-zemin apiridǝ bolƣandin tartip qüxǝnmǝywatamsilǝr?

22 U yǝr-zeminning qǝmbirikining üstidǝ olturidu,

Uningda turuwatⱪanlar uning aldida qaⱪqiⱪirlardǝk turidu;

U asmanlarni pǝrdidǝk tartidu,

Ularni huddi makan ⱪilidiƣan qedirdǝk yayidu;□ ■

23 U ǝmirlǝrni yoⱪⱪa qiⱪiridu;

Jaⱨandiki sotqi-bǝglǝrni artuⱪqǝ ⱪilidu.■

24 Ular tikildimu? Ular terildimu? Ularning ƣoli yiltiz tarttimu?

— Biraⱪ U üstigila püwlǝp, ular solixip ketidu,

Ⱪuyun ularni topandǝk elip taxlaydu.

25 Əmdi Meni kimgǝ ohxatmaⱪqisilǝr?

Manga kim tǝngdax bolalisun?» — dǝydu Muⱪǝddǝs Bolƣuqi.

26 Kɵzliringlarni yuⱪiriƣa kɵtürüp, ⱪaranglar!

Muxu mǝwjudatlarni kim yaratⱪandu?

Ularni kim türküm-türküm ⱪoxunlar ⱪilip tǝrtiplik ǝpqiⱪidu?

U ⱨǝmmisini nami bilǝn bir-birlǝp qaⱪiridu;

Uning küqining uluƣluⱪi, ⱪudritining zorluⱪi bilǝn,

Ulardin birimu kǝm ⱪalmaydu.

27 — Nemixⱪa xuni dǝwerisǝn, i Yaⱪup?

Nemixⱪa mundaⱪ sɵzlǝwerisǝn, i Israil: —

«Mening yolum Pǝrwǝrdigardin yoxurundur,

Hudayim mening dǝwayimƣa erǝn ⱪilmay ɵtiweridu!»?

28 Silǝr bilmigǝnmusilǝr? Anglap baⱪmiƣanmusilǝr?

Pǝrwǝrdigar — Əbǝdil’ǝbǝdlik Huda,

Jaⱨanning ⱪǝrilirini Yaratⱪuqidur!

U ya ⱨalsizlanmaydu, ya qarqimaydu;

Uning oy-bilimining tegigǝ ⱨǝrgiz yǝtkili bolmaydu.■

29 U ⱨalidin kǝtkǝnlǝrgǝ ⱪudrǝt beridu;

Maƣdursizlarƣa U bǝrdaxliⱪni ⱨǝssilǝp awutidu.

30 Ⱨǝtta yigitlǝr ⱨalidin ketip qarqap kǝtsimu,

Baturlar bolsa putlixip yiⱪilsimu,

31 Biraⱪ Pǝrwǝrdigarƣa tǝlmürüp kütkǝnlǝrning küqi yengilinidu;

Ular bürkütlǝrdǝk ⱪanat kerip ɵrlǝydu;

Ular yügürüp, qarqimaydu;

Yolda mengip, ⱨalidin kǝtmǝydu!

□40:2 «Yerusalemning ⱪǝlbigǝ sɵz ⱪilip uningƣa jakarlanglarki,....» — mǝzkur hǝwǝrni kimning jakarlixi kerǝkliki eytilmidi. Bǝlkim muxu sɵz Hudaning barliⱪ pǝyƣǝmbǝrlirigǝ ⱪaritilidu. Kirix sɵzimizdǝ deyilginidǝk, kitabning ⱪalƣan ⱪisimliri (40-66-bablar) Yǝxayaning ɵmridin keyinki bir dǝwrdiki Israillar, yǝni palandi bolidiƣan bir dǝwrgǝ yaki dǝwrlǝrgǝ ⱪaritilidu; sürgün ⱪilƣuqi Babil imperiyǝsi bolƣini bilǝn, kɵrüp turimizki, «Yǝxaya»ning birinqi ⱪismidikidǝk, ikkinqi ⱪisimdiki bǝzi bexarǝtlǝrmu ahirⱪi zamanlarni kɵrsitidu. «Barliⱪ gunaⱨlirining orniƣa ikki ⱨǝssilǝp meⱨir-xǝpⱪitini aldi» — ibraniy tilida «gunaⱨliri üqün ikkǝ ⱨǝssilǝp aldi» deyilidu. Xǝrⱨqilǝrning «ikki ⱨǝssilǝp» degǝn muxu ibarǝ üstidǝ bir-birigǝ ohxap ketidiƣan üq hil kɵzⱪarixi bar: — (1) Israil gunaⱨliri üqün ikki ⱨǝssǝ jaza aldi. Israil Hudaning «tunji oƣli» bolup, baxⱪa ǝl-millǝt bilǝn selixturƣanda, ikki ⱨǝssǝ bǝrikǝt alidu. U «tunji oƣli» bolup, yǝnǝ baxⱪa ǝl-millǝtlǝr bilǝn selixturƣanda ⱪobul ⱪilƣan wǝⱨiy-hǝwirimu kɵp. Xunga bularni baxⱪa ǝllǝrgǝ yǝtküzüx mǝs’uliyitimu kɵp; gunaⱨi bar bolsa baxⱪa ǝl-millǝtlǝr bilǝn selixturƣanda «ikki ⱨǝssǝ» artuⱪ jazalinixi kerǝk. Biraⱪ bu bexarǝtkǝ ⱪariƣanda, ularning jazalinix mǝzgili ahirlaxti. (2) «Ikki ⱨǝssilǝp»ning mǝnisi «dǝl gunaⱨiƣa mas kelidiƣan jaza» degǝnliktur. (3) Huda Israilƣa zor meⱨir-xǝpⱪǝt kɵrsitip, yǝni gunaⱨining orniƣa «ikki ⱨǝssilǝp» meⱨir-xǝpⱪǝtni yǝtküzidu. Bizning pikrimiz ǝyni xundaⱪ (61-bab, 7-ayǝtni kɵrüng). Undaⱪta «ikki ⱨǝssilǝp» bolsa ⱨǝm kǝqürüm ⱪilinix ⱨǝm Hudaning Roⱨini, yengi ⱨayatni ⱪobul ⱪilixtin ibarǝttur (mǝsilǝn, 43-bab, 25-ayǝttin 44-bab, 5-ayǝtkiqǝ, ⱨǝm 61-bab, 7-ayǝtnimu kɵrüng). Mundaⱪ zor meⱨir-xǝpⱪǝtning kelip-qiⱪix sirliri 53-babta axkarilinidu. Muxu üq hil kɵzⱪaraxning ⱪaysisining toƣra boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, omumiy mǝnisi xuki, Huda ularni kǝqürüm ⱪilmaⱪqi ⱨǝm ularƣa meⱨribanliⱪini kɵrsǝtmǝkqi.

□40:3 «Anglanglar, dalada birsining towliƣan awazini! «Pǝrwǝrdigarning yolini tǝyyarlanglar, qɵl-bayawanda Hudayimiz üqün bir yolni kɵtürüp tüptüz ⱪilinglar!» — muxu namsiz zatning awazi eytⱪan yol yuⱪiriⱪi 35-babtiki yol ǝmǝs; axu yol Zionƣa ⱪaytⱪanlar üqün tǝyyarlanƣan. Muxu yolni bolsa, Hudaning Ɵzining kelixini ⱪarxi elix üqün (sɵyümlük bir padixaⱨ ⱪarxi elinƣandǝk) adǝmlǝr tǝyyarlixi kerǝk. Namsiz zatning awazning bir ipadisini kɵrüx üqün Injil, «Luⱪa» 3-bab 1-6-ayǝtni, «Yuⱨ.» 1:23ni kɵrüng. Xu yǝrlǝrdǝ «namsiz zat»ning dǝl qümüldürgüqi Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝrning ɵzi ikǝnliki kɵrsitilidu.

■40:3 Mat. 3:3; Mar. 1:3; Luⱪa 3:4; Yⱨ. 1:23

■40:5 Yⱨ. 1:14

■40:6 Ayup 14:2; Zǝb. 90:5, 6; 102:11; 103:15-16; Yaⱪ. 1:10; 1Pet. 1:24

□40:7 «Bǝrⱨǝⱪ, barliⱪ hǝlⱪmu ot-qɵptur» — muxu yǝrdǝ «hǝlⱪ» Israil hǝlⱪini kɵrsitidu.

□40:8 «Ot-qɵp solixidu, gül hazan bolidu; biraⱪ Hudayimizning kalam-sɵzi mǝnggügǝ turidu!» — xǝrⱨimiz boyiqǝ, 3-5-ayǝttiki awaz qümüldürgüqi Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝrningki, 6-ayǝttiki birinqi namsiz zatning awazi Hudaningki; ikkinqi namsiz zatning sǝl ümidsizlǝn ⱨalǝttǝ soal soriƣan awazi yǝnila Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝrningki. Baxⱪilar ikkinqi awazni Yǝxayaningki yaki namsiz bir pǝyƣǝmbǝrningki, dǝp ⱪaraydu. Ikkinqi awazning degǝn gǝpliri 7-ayǝtni ɵz iqigǝ alidu. Huda uningƣa 8-ayǝttǝ «ümidsizlǝnmǝ» degǝn mǝnidǝ jawab beridu ⱨǝm 9-ayǝttǝ sɵzini dawamlaxturup, Israilƣa zor ümid yǝtküzidu.

■40:8 1Pet. 1:25

□40:10 «Pǝrwǝrdigarning biliki» — toluⱪ mǝnisi keyinki bablarda, bolupmu 53:1dǝ axkarilinidu. U bolsa «Pǝrwǝrdigarning ⱨǝⱪⱪaniy ⱪuli»ning baxⱪa bir namidur.

■40:10 Yǝx. 62:11

■40:11 Yǝx. 49:10; Əz. 34:23, 24; Mik. 7:14; Yⱨ. 10:11

■40:13 Rim. 11:34; 1Kor. 2:16

□40:16 «Pütkül Liwan bolsa ⱪurbangaⱨ otiƣa, uning ⱨaywanliri bolsa bir kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪⱪa yǝtmǝydu» — Liwan ormanliⱪ kɵp rayon. Demǝk, Hudaƣa ⱨǝⱪiⱪiy layiⱪ ibadǝt ⱪilix üqün Liwandiki barliⱪ dǝrǝhlǝr ⱪurbangaⱨⱪa kerǝk bolidiƣan otⱪa yetixmǝydu; uningdiki barliⱪ kala-ⱪoylarmu ⱪurbanliⱪ boluxⱪa yetixmǝydu.

■40:17 Dan. 4:32

■40:18 Yǝx. 46:5; Ros. 17:29

□40:22 «qaⱪqiⱪir» — kiqik bir hil qekǝtkǝ.

■40:22 Ayup 9:8; Zǝb. 104:2; Yǝx. 44:24

■40:23 Ayup 12:21; Zǝb. 107:40

■40:28 Zǝb. 147:5