«Xudaning Oghli» — bu nam hergizmu Xuda bilen Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu.
□4:1 «... Eysa Rohning yétekchilikide ... chöl-bayawan’gha élip bérildi» — «Roh» mushu yerde Muqeddes Rohni körsitidu.
□4:2 «U qiriq kéche-kündüz roza tutqandin kéyin, uning qorsiqi échip ketkenidi» — oqurmenlerge ayan bolsunki, muqeddes yazmilarda «roza tutush» adette héchqandaq ozuqlanmasliqni körsitidu. Undaq biwasite déyilmigen bolsa mushu rozilar su ichmeslikni öz ichige almaydu.
□4:3 «Azdurghuchi uning yénigha kélip uninggha... dédi» — «azdurghuchi» Sheytanni körsitidu, elwette. «Eger sen rasttinla Xudaning Oghli bolsang,...» — grék tilida bu -3- we 6-ayetlerdiki «eger» adette «eger (mundaq) bolsang (we derweqe shundaq bolisen)» dégen menini puritidu. «Xudaning Oghli» — bu nam hergizmu Xuda bilen Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu.
□4:4 «Insan peqet nan bilenla emes, belki Xudaning aghzidin chiqqan herbir söz bilenmu yashaydu» — «Qan.» 8:3.
□4:6 «Xuda Öz perishtilirige séning heqqingde emr qilidu»; we «putungning tashqa urulup ketmesliki üchün, ular séni qollirida kötürüp yüridu» — «Zeb.» 91:11, 12. Sheytanning bu ayetni ishletkini toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
□4:7 «Perwerdigar Xudayingni sinighuchi bolma!» — «Qan.» 6:16.
□4:10 «Perwerdigar Xudayingghila ibadet qil, peqet Uningla ibadet-xizmitide bol!» — «Qan.» 6:13.
□4:11 «Buning bilen Iblis uni tashlap kétip qaldi, we mana, perishtiler kélip uning xizmitide boldi» — Reb Eysa uchrighan sinaqlar üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.
■4:12 Mar. 1:14; Luqa 4:14,16,31; Yuh. 4:43.
□4:13 «U... Naftali rayonidiki Galiliye déngizi boyidiki Kepernahum shehirige kélip orunlashti» — «Galiliye déngizi» aqar suluq yoghan bir köl.
□4:15 «Iordan deryasining nériqi teripidiki «déngiz yoli» boyida...» — «déngiz yoli» «Galiliye déngizi»ning gherbiy yerlirini körsitidu. ««Yat ellerning makani» bolghan Galiliyede...» — Asuriye impériyesi tajawuz qilghandin kéyin, Naftali, Zebulun we bashqa Israil qebililirining köp qisimliri sürgün qilindi. Bir qisim kembeghel, namrat, qabiliyetsiz kishiler qaldi. Asuriye padishahi bashqa yat millet-xelqlerni élip kélip shu yerge, bolupmu Galiliyege olturaqlashturdi. Mushu kishiler qépqalghan namrat Israillar bilen ariliship yürüp, özara assimiliyatsiye qilin’ghachqa, Galiliye Yehudiylar teripidin ««yat ellikler» (Yehudiy emesler)ning makani Galiliye» dep kemsitilip atalghan.
■4:15 Yesh. 8:23; 9:1.
□4:16 «Qarangghuluqta yashighan xelq parlaq bir nurni kördi; yeni ölüm kölenggisining yurtida olturghuchilargha, del ularning üstige nur chüshti» — Tewrat «Yesh.» 9:1-2. Bésharette mushu nur del shu kemsiltilgen yerdikilerge chéchilidu, déylidu.
■4:16 Yesh. 9:1, 2.
□4:19 «Men silerni adem tutquchi béliqchi qilimen!» — «ademni tutquchi» dégen ibaride «tutush» ziyan yetküzüsh yaki ulardin paydilinish üchün emes, belki ularni Sheytanning ilkidin élip qutquzushni körsitidu.
□4:23 «Eysa... ularning sinagoglirida telim bérip,...» — «sinagoglar» Yehudiy xelqining ibadet qilish, Tewratni oqush we wez-telim anglashqa yighilidighan ammiwiy öyliri yaki zalliri.
□4:24 «tutqaqliq... késilige giriptar bolghanlar» — grék tilida «ay urghanlar» dégen söz bilen ipadilinidu.