16
«Kafaret küni»
1 Harunning ikki oghli Perwerdigarning aldigha yéqinlishishi bilen ölüp ketti. Ular ölüp ketkendin kéyin, Perwerdigar Musagha söz qildi. ■ Law. 10:1, 2 2 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: — «Sen öz qérindishing Harun’gha: «Sen ölüp ketmesliking üchün perdining ichidiki muqeddes jaygha qoyulghan ehde sanduqining üstidiki «kafaret texti»ning aldigha her waqit kelme», dégin. Chünki Men «kafaret texti»ning üstidiki bulutta ayan bolimen. ■ Mis. 30:10; Ibr. 9:7 3 Harun eng muqeddes jaygha munu yol bilen kirsun: — Gunah qurbanliqi üchün bir yash torpaq, köydürme qurbanliq üchün bir qochqarni keltürsun; 4 özi muqeddes kanap xalta könglekni kiyip, etlirini yapidighan kanap ishtannimu kiyip, bélige bir kanap belwaghni baghlap, béshigha kanap sellini yögep kelsun. Bular muqeddes kiyimler bolghachqa, kiyishtin ilgiri bedinini suda yusun.□ «etliri» — bu ayettiki «etliri» dégen söz ewret, uyat yerlirini körsitidu.
5 U Israillarning jamaitidin gunah qurbanliqi üchün ikki téke, köydürme qurbanliq üchün bir qochqarni tapshuruwalsun. 6 Shuning bilen Harun awwal gunah qurbanliqi bolidighan torpaqni sunup, özi we öz öyidikiler üchün kafaret keltürüshi kérek. ■ Ibr. 7:27,28 7 Andin u ikki tékini élip, ularni jamaet chédirining kirish aghzining aldigha keltürüp, Perwerdigarning aldida turghuzsun. 8 Andin Harun bu ikki téke toghrisida chek tashlisun; chekning birini «Perwerdigar üchün», yene birini «azazel üchün» tashlisun. □ «Azazel» — alimlar «azazel» toghruluq töt pikirde bolup kelgen: (1) bu isim «téke» bilen «heydelmek» dégen sözlerning birikmisi bolup, «heydiwetgen téke» dégenni bildüridu; (2) «weyrane qilish» yaki «élip tashlinish» dégenni bildüridu; (3) tik bir yar; (4) bir xil jin-alwastining ismi. Biz birinchi yaki ikkinchi pikirge mayilmiz (ikkilisi toghra bolushi mumkin). «qoshumche söz»imizde bu toghruluq toxtilimiz. Héch bolmighanda tötinchi pikirni eng namuwapiq dep qaraymiz; 23-bab we «qoshumche söz»ni körüng. 9 Harun Perwerdigargha chek chüshken tékini keltürüp, gunah qurbanliqi süpitide sunsun. 10 Lékin «azazel»ge chek chüshken tékini bolsa, kafaret keltürüshi üchün chölge heydilishke, shundaqla «azazel»ge ewetilishke Perwerdigarning aldida tirik qaldurulsun. 11 Andin Harun gunah qurbanliqini, yeni özi üchün bolghan torpaqni keltürüp, özi we öz öyidikiler üchün kafaret keltürüshke özige gunah qurbanliqi bolidighan bu torpaqni boghuzlisun; 12 Andin u Perwerdigarning aldidiki qurban’gahtin élin’ghan chogh bilen tolghan bir xushbuydanni élip, ikki qollap yumshaq ézilgen ésil xushbuy etir bilen toldurup, buni perdining ichige élip barsun; 13 andin xushbuy is-tütiki höküm-guwah sanduqining üstidiki kafaret textini qaplisun dep, xushbuyni Perwerdigarning huzuridiki otning üstige qoysun; shuning bilen u ölmeydu. 14 U torpaqning qénidin élip öz barmiqi bilen kafaret textining sherq teripige chéchip, kafaret textining aldighimu öz barmiqi bilen qandin élip, yette qétim sepsun.□ «sherq(iy) teripi» — sanduqning aldi teripi. «kafaret textining aldighimu» — belkim kafaret textining aldidiki yer yüzige. ■ Law. 4:6; Ibr. 9:25; 10:4
15 Andin u xelq üchün gunah qurbanliqi qilinidighan tékini boghuzlisun; qénini perdining ichige keltürüp, torpaqning qénini qilghandek qilsun, yeni uning qénidin élip kafaret textige we kafaret textining aldigha chachsun. 16 U bu yol bilen muqeddes jay üchün kafaret keltürüp, uni Israillarning napakliqidin, hemme itaetsizliklirini élip baridighan gunahliridin paklaydu we shuningdek ularning napakliqi arisida turuwatqan jamaet chédiri üchünmu shundaq kafaret qilsun. 17 U kafaret keltürüsh üchün eng muqeddes jaygha kirgendin tartip uningdin chiqquche héchbir adem jamaet chédiri ichide bolmisun; bu yol bilen u özi, öyidikiler we Israilning pütkül jamaiti üchün kafaret keltüridu.
18 Andin u Perwerdigarning aldidiki qurban’gahqa chiqip, uning üchünmu kafaret keltüridu; shuningdek torpaqning qéni bilen tékining qénidin élip qurban’gahning chörisidiki münggüzlerge sürsun; □ «Perwerdigarning aldidiki qurban’gah» — (1) muqeddes jaydiki «xushbuygah» yaki (2) hoylidiki qurban’gahni körsitidu. Bizningche, 20-ayettiki sözlerdin (ibadet chédirining üch qismi üchün kafaret keltürülgenlikidin) qarighanda, muqeddes jaydiki xushbuygahni körsitishi mumkin. 19 u barmiqi bilen qandin élip qurban’gahning üstige yette qétim sepsun; shuning bilen u uni Israillarning napakliqliridin paklap Xudagha atap muqeddes qilidu.
Gunah qurbanliqi bolidighan tirik téke toghruluq
20 — Muqeddes jay, jamaet chédiri we qurban’gah üchün kafaret keltürüp bolghandin kéyin, u tirik tékini keltürsun; 21 andin Harun ikki qolini tirik tékining béshigha qoyup turup, uning üstide turup, Israillarning barliq qebihlikliri we itaetsizliklirini élip baridighan gunahlirini iqrar qilip, ularni tékining béshigha artsun; andin uni yénida teyyar turidighan bir ademning qoli bilen chölge ewetiwetsun. 22 Bu yol bilen téke ularning hemme qebihliklirini öz üstige élip, ademzatsiz chölge kétidu. Shunga u tékini chölge qoyuwetsun.□ «... Shunga u tékini chölge qoyuwetsun» — bu ikki téke toghrisidiki tepsilatlar toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.
Axirqi resmiyetler
23 — Andin Harun jamaet chédirigha kirip muqeddes jaygha kirgen waqitta kiygen kanap kiyimlirini sélip shu yerde ularni qoyup qoysun. 24 U muqeddes yerde öz bedinini suda yuyup, öz kiyimlirini kiyip tashqirigha chiqip, özining köydürme qurbanliqi bilen xelqning köydürme qurbanliqini sunup, shu yol bilen özi we xelq üchün kafaret keltüridu. 25 Shundaqla u gunah qurbanliqining méyini qurban’gahta köydürsun.
26 «Azazel»ge békitilgen tékini élip bérip qoyuwetken kishi öz kiyimlirini yuyup, bedinini suda yuyup, andin chédirgahqa kirishke bolidu. 27 Kafaret keltürüsh üchün qéni eng muqeddes jaygha élip kirilip, gunah qurbanliqi qilin’ghan torpaq bilen gunah qurbanliqi qilin’ghan tékini birsi chédirgahning tashqirigha élip chiqip, ularning térisi, göshi we tézeklirini otta köydürsun. ■ Law. 6:23; Ibr. 13:11 28 Ularni köydürgen kishi öz kiyimlirini yuyup, bedinini suda yuyup, andin chédirgahqa kirishke bolidu.
Omumiy belgilimiler
29 — Mana bu silerge bir ebediy qanun-belgilime bolsun: — Her yettinchi ayning oninchi künide siler öz nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutunglar we héchqandaq ish qilmanglar; meyli yerlikler bolsun yaki aranglarda turuwatqan Yaq. yurtluqlar bolsun shundaq qilishinglar kérek. □ «nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutunglar» — ibraniy tilida birla söz bilen ipadilinidu. Yehudiy en’eniliri boyiche bu ishlar roza tutushni öz ichige alatti. «meyli yerlikler bolsun...» — «yerlikler» Qanaan zéminda tughulghan Israillarni körsitidu. ■ Law. 23:27 30 Chünki shu künide silerni paklashqa siler üchün kafaret keltürülidu; Perwerdigarning aldida siler hemme gunahliringlardin pak bolisiler. 31 Bu kün silerge pütünley aram alidighan shabat küni bolup, nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutisiler; bu ebediy bir belgilimidur.□ «pütünley aram alidighan shabat» — ibraniy tilida «shabatlarning shabati».
32 Kimki atisining ornida kahinliq yürgüzüsh üchün mesih qilinip, Xudagha atap tiklen’gen kahin bolsa shu yol bilen kafaret keltüridu. U kanaptin étilgen muqeddes kiyimni kiyip turup, □ «Xudagha atap tiklen’gen kahin» — bash kahin, démek. 33 Eng muqeddes jay üchün kafaret keltüridu; jamaet chédiri bilen qurban’gah üchünmu kafaret keltüridu; qalghan kahinlar bilen barliq xelqning jamaiti üchün hem kafaret keltüridu.
34 Bu bolsa siler üchün ebediy bir belgilime bolidu; shuning bilen Israillarni barliq gunahliridin paklash üchün yilda bir qétim kafaret keltürüp bérisiler».
Shuning bilen Harun Perwerdigar Musagha buyrughinidek qildi.■ Mis. 30:10; Ibr. 9:7
■16:1 Law. 10:1, 2
□16:4 «etliri» — bu ayettiki «etliri» dégen söz ewret, uyat yerlirini körsitidu.
□16:8 «Azazel» — alimlar «azazel» toghruluq töt pikirde bolup kelgen: (1) bu isim «téke» bilen «heydelmek» dégen sözlerning birikmisi bolup, «heydiwetgen téke» dégenni bildüridu; (2) «weyrane qilish» yaki «élip tashlinish» dégenni bildüridu; (3) tik bir yar; (4) bir xil jin-alwastining ismi. Biz birinchi yaki ikkinchi pikirge mayilmiz (ikkilisi toghra bolushi mumkin). «qoshumche söz»imizde bu toghruluq toxtilimiz. Héch bolmighanda tötinchi pikirni eng namuwapiq dep qaraymiz; 23-bab we «qoshumche söz»ni körüng.
□16:14 «sherq(iy) teripi» — sanduqning aldi teripi. «kafaret textining aldighimu» — belkim kafaret textining aldidiki yer yüzige.
■16:14 Law. 4:6; Ibr. 9:25; 10:4
□16:18 «Perwerdigarning aldidiki qurban’gah» — (1) muqeddes jaydiki «xushbuygah» yaki (2) hoylidiki qurban’gahni körsitidu. Bizningche, 20-ayettiki sözlerdin (ibadet chédirining üch qismi üchün kafaret keltürülgenlikidin) qarighanda, muqeddes jaydiki xushbuygahni körsitishi mumkin.
□16:22 «... Shunga u tékini chölge qoyuwetsun» — bu ikki téke toghrisidiki tepsilatlar toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.
□16:29 «nepsinglarni tartip özünglarni töwen tutunglar» — ibraniy tilida birla söz bilen ipadilinidu. Yehudiy en’eniliri boyiche bu ishlar roza tutushni öz ichige alatti. «meyli yerlikler bolsun...» — «yerlikler» Qanaan zéminda tughulghan Israillarni körsitidu.
□16:31 «pütünley aram alidighan shabat» — ibraniy tilida «shabatlarning shabati».
□16:32 «Xudagha atap tiklen’gen kahin» — bash kahin, démek.