49
Yaqupning wesiyiti — oghullirigha tiligen bext-beriketliri we bergen bésharetliri
1 Andin Yaqup oghullirini chaqirip ulargha mundaq dédi: — Hemminglar jem bolunglar, men silerge kéyinki künlerde siler yoluqidighan ishlarni éytip bérey: —
2 Yighilip kélip anglanglar, i Yaqupning oghulliri;
Atanglar Israilgha qulaq sélinglar.
3 Ey Ruben, sen méning tunji oghlumsen,
Küch-qudritimsen,
Küchüm bar waqtimning tunji méwisidursen,
Salapet we qudrette aldi iding,■ Yar. 29:32; Qan. 21:17; Zeb. 78:51.
4 Lékin qaynap téship chüshken sudek,
Emdi aldi bolalmassen;
Chünki sen atangning körpisige chiqting,
Shuning bilen sen uni bulghiding!
U méning körpemning üstige chiqti!□ «U méning körpemning üstige chiqti!» — Rubenning atisining toqili Bilhah bilen bille yatqinini körsitidu (35:22).
Yaqupning bu ulugh bésharetliri toghruluq «qoshumche söz»imizde tepsiliyrek toxtilimiz.  ■ Yar. 35:22; 1Tar. 5:1.
5 Shiméon bilen Lawiy qérindashlardur;
Ularning qilichliri zorawanliqning qoralliridur! □ «Ularning qilichliri zorawanliqning qoralliridur!» — 34:25-31ni körüng.
6 Ah jénim, ularning meslihitige kirmigin!
I izzitim, ularning jamaiti bilen chétilip qalmighay!
Chünki ular achchiqida ademlerni öltürüp,
Öz béshimchiliq qilip buqilarning péyini kesti.■ Yar. 34:25.
7 Ularning achchiqi esheddiy bolghachqa lenetke qalsun!
Ghezipimu rehimsiz bolghachqa lenetke qalsun!
Men ularni Yaqupning ichide tarqitiwétimen,
Israilning ichide ularni chéchiwétimen.□ «tarqitiwétimen,... chéchiwétimen» — Yaqup peyghember bolghachqa uning mushu sözliri Xudaning sözige barawer bolidu. Bu sözni Xuda Özi Yaqupning aghzi arqiliq éytqan bolsa kérek.  ■ Ye. 19:1; 21:3-45.
8 Ey Yehuda! Séni bolsa qérindashliring teripler,
Qolung düshmenliringning gejgisini basar.
Atangning oghulliri sanga bash urar,□ «Séni bolsa qérindashliring teripler» — oqurmenlerning éside barki, «Yehuda» dégenning menisi «teriplesh» yaki «medhiye»dur (29:35ni körüng).
9 Yehuda yash bir shirdur;
Ey oghlum, sen owni tutupla chiqting;
U shirdek owning yénida chöküp sozulup yatsa,
Yaki chishi shirdek yétiwalsa,
Kimmu uni qozghashqa pétinar?□ «sen ow tutupla chiqting» — bu söz, shübhisizki, Yehudaning kelgüside toluq ghelibe qilidighanliqini körsitidu. «Shirdek chöküp sozulup yatsa yaki chishi shirdek yétiwalsa» dégen sözlerge «owning yénida» dégen sözlerni qoshup kirgüzduq; chünki bizningche bu jümle aldinqi jümle bilen zich baghlinishliq. Démek, Yehuda ghelibe qilipla qalmay, belki ghelibining méwiliridin bimalal huzurlinishqa muyesser bolidu. Yehuda Mesihning ejdadi bolghachqa, mushu sözler Mesihning özi toghrisida téximu inawetlik bolushi kérek.
«U shirdek owning yénida chöküp sozulup yatsa, yaki chishi shirdek yétiwalsa,...» dégenning bashqa birxil terjimisi: «U shirdek yaki chishi shirdek Marashqa yétiwalsa,...».  ■ Chöl. 24:9; Mik. 5:7.
10 Shahane hasa Yehudadin kétip qalmaydu,
Yehudaning pushtidin qanun chiqarghuchi öksümeydu,
Taki shu hoquq Igisi kelgüche kütidu;
Kelgende, jahan xelqliri uninggha itaet qilidu.□ «Yehudaning pushtidin» — ibraniy tilida «Yehudaning putliri arisidin» — démek, uning neslidin, pushtidin. «qanun chiqarghuchi» — yaki «idare qilghuchining tutqan tayiqi». «shu hoquq Igisi» — ibraniy tilida «Shiloh» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu ulugh bésharet toghrisida «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.  ■ Mat. 2:6.
11 U texiyini üzüm téligha,
Éshek balisini sortluq üzüm téligha baghlap qoyar.
U libasini sharabta yuyup,
Tonini üzüm sherbitide yuyar.□ «sharabta» — ibraniy tilida «üzüm qénida». «éshek balisini sortluq üzüm téligha baghlap qoyar, ... libasini sharabta yuyup, Tonini üzüm sherbitide yuyar» — démek, Yehuda qebilisi shunche bay boliduki, texeyni eng ésil üzüm téligha baghlaydu, texeyning uni tartip yuluwétishidin yaki uni yep kétishidin qorqmaydu we xalisa kéyimini yughanda suning ornida sharab ishlitidu.
12 Uning közliri sharabtin qizirip kéter,
Chishliri süt ichkinidin ap’aq turar.□ «qizirip kéter» — yaki «nurlinar».
13 Zebulun déngiz boyini makan qilar,
Makani kémilerning panahgahi bolar,
Yer-zémini Zidon’ghiche yétip barar.■ Ye. 19:10,11.
14 Issakar bestlik berdem bir éshektur,
U ikki qotan arisida yatqandur;
15 U aramgahning yaxshi ikenlikige qarap,
Zéminning ésilliqini körüp,
Yük kötürüshke mürisini égip,
Alwan’gha ishleydighan qul bolup qalar.□ «aramgah» — belkim Xuda özige wede qilghan miras zéminining yaxshi bir qismini körsetse kérek.
16 Dan Israil qebililiridin biri bolar,
Öz xelqige höküm chiqirar.□ «Dan» — bu namning menisi «höküm» yaki «höküm chiqarghuchi» yaki «sotchi».
17 Dan yol üstidiki yilan,
Chighir yol üstide turghan zeherlik bir yilandur.
U atning tuyiqini chéqip,
At min’güchini arqigha mollaq atquzar.
18 I Perwerdigar, nijatinggha telmürüp kütüp keldim!
 
19 Gadqa bolsa, qaraqchilar qoshuni hujum qilar;
Lékin u tapinini bésip zerbe bérer.□ «Gad» — ibraniy tilida «Gad»ning menisi «qoshun» yaki «hujum».
20 Ashirning tamiqida zeytun méyi mol bolar,
U shahlar üchün nazu-németlerni teminler.□ «Ashirning tamiqida zeytun méyi mol bolar» — yaki «Ashirning yéridin mol ashliq chiqar».
21 Naftalidin chirayliq gepler chiqar,
U erkin qoyuwétilgen maraldur.
22 Yüsüp méwilik derexning shéxidur,
Bulaqning yénidiki köp méwilik shaxtektur;
Uning shaxchiliri tamdin halqip ketkendur.□ «derexning shéxi» — ibraniy tilida mushu yerde «méwilik derexning balisi» dégen sözler bilen ipadilinidu. Bu ikki jümle ichidiki «méwilik» dégen söz «Efraim» dégen söz bilen ipadilinidu; oqurmenlerning éside barki «Efraim» dégenning menisi «ikki hesse méwilik». «uning shaxchiliri» — ibraniy tilida «uning qizliri».  ■ 1Tar. 5:1.
23 Ya atquchilar uninggha azar qilip,
Uninggha oq atti, uninggha nepretlendi.■ Yar. 50:20.
24 Halbuki, uning oqyayi mezmut turar,
Qol-bilekliri eplik turghuzular,
Shu küch Yaquptiki qudret Igisining qolliridindur —
(Israilning Qoram Téshi, yeni uning Padichisi Uningdin chiqar!)□ «Israilning qoram téshi, yeni uning padichisi uningdin chiqar!» — démek, «Israilning Qoram Téshi», «uning heqiqiy Padichisi», yeni Qutquzghuchi-Mesih Xudaning Özidin chiqisu.
Bashqa birxil terjimisi: «(Yeni Israilning Qoram Téshidin, uning Padichisidindur)».
25  Ashu küch atangning Tengrisidindur — (U sanga medet bérer!)
Yeni Hemmige Qadirdindur — U séni beriketler!
Yuqirida asmanning beriketliri bilen,
Töwende yatqan chongqur sularning beriketliri bilen,
Emchek bilen baliyatquning berikiti bilen séni beriketler!□ «Hemmige Qadir» —Xudaning bir namidur.
26 Séning atangning tiligen beriketliri ata-bowilirimning tiligen beriketliridin ziyade boldi,
Ular menggülük tagh-édirlarning chetlirigiche yéter,
Ular Yüsüpning béshigha chüsher,
Yeni öz qérindashliridin ayrim turghuchining choqqisigha téger.□ «Ular menggülük tagh-édirlarning chetlirigiche yéter» — bashqa birxil terjimisi: — «Ular menggülük taghlarning beriketliridin ziyade boldi». «öz qérindashliridin ayrim turghuchining...» — yaki «öz qérindashliri arisidin emir bolghuchining...»  ■ Qan. 33:16
27 Binyamin yirtquch böridektur;
Etigende u owni yer.
Kechqurun u oljisini teqsim qilar» — dédi.
28 Bularning hemmisi Israilning on ikki qebilisi bolup, mezkur sözler bolsa atisining ulargha tiligen bext-beriket sözliridur. U shuning bilen ularning herbirige mas kélidighan bir beriket bilen ulargha bext-beriket tilidi.
 
Yaqupning ölümi we axirqi wesiyiti
29 Andin Yaqup ulargha mundaq tapilidi: — «Men emdi öz qowmimning qéshigha qoshulimen. Siler méni ata-bowilirimning yénida, hittiylardin bolghan Efronning étizliqidiki ghargha depne qilinglar; 30 u ghar bolsa Qanaan zéminida Mamrening udulida, Makpélahning étizliqida. Gharni Ibrahim göristan bolsun dep shu étizliq bilen qoshup hittiy Efrondin sétiwalghanidi.■ Yar. 23:9,16. 31 Shu yerde Ibrahim ayali Sarah bilen depne qilin’ghan; shu yerde Ishaq ayali Riwkah bilenmu depne qilin’ghan; shu yerde menmu Léyahni depne qildim.■ Yar. 25:9; 35:29; Ros. 7:16. 32 Bu étizliq hem ichidiki ghar Hetning ewladliridin sétiwélin’ghanidi».
33 Yaqup oghullirigha bu wesiyetni tapilap bolup, putlirini kariwatta tüzlep, nepes toxtap öz qowmigha qoshuldi.■ Ros. 7:15.
 
 

■49:3 Yar. 29:32; Qan. 21:17; Zeb. 78:51.

□49:4 «U méning körpemning üstige chiqti!» — Rubenning atisining toqili Bilhah bilen bille yatqinini körsitidu (35:22). Yaqupning bu ulugh bésharetliri toghruluq «qoshumche söz»imizde tepsiliyrek toxtilimiz.

■49:4 Yar. 35:22; 1Tar. 5:1.

□49:5 «Ularning qilichliri zorawanliqning qoralliridur!» — 34:25-31ni körüng.

■49:6 Yar. 34:25.

□49:7 «tarqitiwétimen,... chéchiwétimen» — Yaqup peyghember bolghachqa uning mushu sözliri Xudaning sözige barawer bolidu. Bu sözni Xuda Özi Yaqupning aghzi arqiliq éytqan bolsa kérek.

■49:7 Ye. 19:1; 21:3-45.

□49:8 «Séni bolsa qérindashliring teripler» — oqurmenlerning éside barki, «Yehuda» dégenning menisi «teriplesh» yaki «medhiye»dur (29:35ni körüng).

□49:9 «sen ow tutupla chiqting» — bu söz, shübhisizki, Yehudaning kelgüside toluq ghelibe qilidighanliqini körsitidu. «Shirdek chöküp sozulup yatsa yaki chishi shirdek yétiwalsa» dégen sözlerge «owning yénida» dégen sözlerni qoshup kirgüzduq; chünki bizningche bu jümle aldinqi jümle bilen zich baghlinishliq. Démek, Yehuda ghelibe qilipla qalmay, belki ghelibining méwiliridin bimalal huzurlinishqa muyesser bolidu. Yehuda Mesihning ejdadi bolghachqa, mushu sözler Mesihning özi toghrisida téximu inawetlik bolushi kérek. «U shirdek owning yénida chöküp sozulup yatsa, yaki chishi shirdek yétiwalsa,...» dégenning bashqa birxil terjimisi: «U shirdek yaki chishi shirdek Marashqa yétiwalsa,...».

■49:9 Chöl. 24:9; Mik. 5:7.

□49:10 «Yehudaning pushtidin» — ibraniy tilida «Yehudaning putliri arisidin» — démek, uning neslidin, pushtidin. «qanun chiqarghuchi» — yaki «idare qilghuchining tutqan tayiqi». «shu hoquq Igisi» — ibraniy tilida «Shiloh» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu ulugh bésharet toghrisida «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

■49:10 Mat. 2:6.

□49:11 «sharabta» — ibraniy tilida «üzüm qénida». «éshek balisini sortluq üzüm téligha baghlap qoyar, ... libasini sharabta yuyup, Tonini üzüm sherbitide yuyar» — démek, Yehuda qebilisi shunche bay boliduki, texeyni eng ésil üzüm téligha baghlaydu, texeyning uni tartip yuluwétishidin yaki uni yep kétishidin qorqmaydu we xalisa kéyimini yughanda suning ornida sharab ishlitidu.

□49:12 «qizirip kéter» — yaki «nurlinar».

■49:13 Ye. 19:10,11.

□49:15 «aramgah» — belkim Xuda özige wede qilghan miras zéminining yaxshi bir qismini körsetse kérek.

□49:16 «Dan» — bu namning menisi «höküm» yaki «höküm chiqarghuchi» yaki «sotchi».

□49:19 «Gad» — ibraniy tilida «Gad»ning menisi «qoshun» yaki «hujum».

□49:20 «Ashirning tamiqida zeytun méyi mol bolar» — yaki «Ashirning yéridin mol ashliq chiqar».

□49:22 «derexning shéxi» — ibraniy tilida mushu yerde «méwilik derexning balisi» dégen sözler bilen ipadilinidu. Bu ikki jümle ichidiki «méwilik» dégen söz «Efraim» dégen söz bilen ipadilinidu; oqurmenlerning éside barki «Efraim» dégenning menisi «ikki hesse méwilik». «uning shaxchiliri» — ibraniy tilida «uning qizliri».

■49:22 1Tar. 5:1.

■49:23 Yar. 50:20.

□49:24 «Israilning qoram téshi, yeni uning padichisi uningdin chiqar!» — démek, «Israilning Qoram Téshi», «uning heqiqiy Padichisi», yeni Qutquzghuchi-Mesih Xudaning Özidin chiqisu. Bashqa birxil terjimisi: «(Yeni Israilning Qoram Téshidin, uning Padichisidindur)».

□49:25 «Hemmige Qadir» —Xudaning bir namidur.

□49:26 «Ular menggülük tagh-édirlarning chetlirigiche yéter» — bashqa birxil terjimisi: — «Ular menggülük taghlarning beriketliridin ziyade boldi». «öz qérindashliridin ayrim turghuchining...» — yaki «öz qérindashliri arisidin emir bolghuchining...»

■49:26 Qan. 33:16

■49:30 Yar. 23:9,16.

■49:31 Yar. 25:9; 35:29; Ros. 7:16.

■49:33 Ros. 7:15.

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee