46
«Shabat kün»liri we «yéngi ay»lar
Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Ichki hoylining sherqqe qaraydighan derwazisi alte «ish küni»de étiklik bolidu; biraq shabat künide u échilidu; we «yéngi ay» bolghan künliride u échilidu. «shabat küni» — oqurmenlerning éside barki, «shabat küni» shenbe küni, dem élish künidur. Shahzade sirttin shu derwazining dalinining yoli bilen kiridu, u kirish éghizining késhek témi tüwide turidu; kahinlar bolsa uning üchün köydürme qurbanliqini, inaqliq qurbanliqlirini sunidu; u derwazining bosughisida sejde qilidu andin chiqidu; biraq derwaza kechkiche étilmeydu. Zémindiki xelqmu shabat künliride we «yéngi ay»larda shu derwazining kirish éghizining tüwide turup Perwerdigar aldida sejde qilidu.
Shabat künide shahzade Perwerdigargha sun’ghan qurbanliq bolsa alte béjirim paxlan, bir béjirim qochqar bolidu. Bulargha qoshulidighan ashliq hediyeler qochqargha bir efah, paxlanlargha bolsa chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha u bir xin zeytun méyini qoshup sunidu.
«Yéngi ay»ning künide u sun’ghan qurbanliq yash bir béjirim torpaq, alte paxlan, bir qochqar bolidu; ularning hemmisi béjirim bolidu. Bulargha ashliq hediyelerni qushup sunidu; torpaqqa bir efah, qochqargha bir efah, paxlanlargha chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha bir xin zeytun méyini qoshup sunidu. Shahzade kirgende, derwazining dalini bilen kiridu, we shu yol bilen chiqidu.
Zémindiki xelq héyt künliride békitilgen «ibadet sorun»lirigha Perwerdigar aldigha kirgende, sejde qilishqa shimaliy derwazidin kirgen kishi jenubiy derwazidin chiqidu; jenubiy derwazidin kirgen kishi shimaliy derwazidin chiqidu; u kirgen derwazidin chiqmaydu, belki uduligha méngip chiqidu. 10 Xelq kirgende shahzade ular bilen bille kiridu; ular chiqqanda, bille chiqidu.
11 Héyt-bayramlarda we «ibadet sorun»lirida bolsa, u qoshumche sun’ghan ashliq hediyeler torpaqqa bir efah, qochqargha bir efah, paxlanlargha bolsa chamining yétishiche bolidu; herbir efah un’gha u bir xin zeytun méyini qoshup sunidu. 12 Shahzade Perwerdigargha xalis köydürme qurbanliqni yaki xalis inaqliq qurbanliqlirini sunmaqchi bolsa, emdi sherqqe qaraydighan derwaza uning üchün échilidu; shabat künide qilghandek, u öz köydürme qurbanliqini we inaqliq qurbanliqlirini sunidu; u qaytip chiqidu; chiqqandin kéyin derwaza étilidu.
 
13 Her künde sen Perwerdigargha köydürme qurbanliq süpitide bir yashliq béjirim paxlanni sunisen; sen her etigini teyyarlap bérisen. 14 Her etigende sen uninggha qoshup ashliq hediye, yeni undin altidin bir efah we unni maylashqa zeytun méyidin üchtin bir hin teyyarlaysen; bu Perwerdigargha ebediy belgilime bilen békitilgen ashliq hediye bolidu. 15 Ular her etigende paxlanni, uning ashliq hediyesini zeytun méyi bilen ebediy köydürme qurbanliq süpitide sunidu.
 
Miraslar toghruluq bezi belgilimiler
16 Reb Perwerdigar mundaq deydu: — Shahzade öz mirasidin oghullirining birsige sowgha qilghan bolsa, emdi u yene ashu oghlining öz oghul-ejdadliri üchün bolidu; miras yoli boyiche u ularning igiliki bolidu. 17 Biraq u öz mirasidin uning xizmetkarlirining birige sowgha bergen bolsa, u uningki «xalas qilish yili»ghiche bolidu; shu chaghda u shahzadige qayturulidu; shahzadining mirasi esli öz oghullirighila mensup bolidu. «xalas qilish yili» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche, «xalas qilish yili» yaki «burgha chélish yili» her 49 yilda bir bolidu, ashu yilida her ademning qerzi xalas qilinidu, bashqilargha sétilghan miras-zéminlar öz igisi yaki uning ewladlirigha qayturulidu. («Law.» 25-babni körüng). 18 We shahzade xelqqe jebir-zulum sélip, ularni mirasidin heydiwetmeydu; u oghullirigha öz igilikidin miras teqsim qilidu; shuning bilen Méning xelqim öz igilikidin tarqitilmaydu.
 
Kahinlarning qurbanliqlardin alghan göshni pishurushi
19 Andin héliqi kishi méni shimalgha qaraydighan, kahinlar üchün bolghan muqeddes «kichik xanilar»gha derwazining yénidiki kirish yoli bilen apardi; mana, uning gherb teripide mexsus bir jay bar idi; 20 u manga: «Bu kahinlar itaetsizlik qurbanliqlirini we gunah qurbanliqlirini qaynitidighan hem ashliq hediyelerni pishuridighan jaydur; bu jayni békitishtiki meqset, xelqning bu ashlarning pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün, ular bu ashlarni sirtqi hoyligha élip chiqmaydu. «Bu kahinlar itaetsizlik qurbanliqlirini we gunah qurbanliqlirini qaynitidighan hem ashliq hediyelerni pishuridighan jaydur... xelqning bu ashlarning pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün, ular bu ashlarni sirtqi hoyligha élip chiqmaydu» — oqurmenlerning éside boliduki, kahinlarning köydürme qurbanliqlardin sirt, herxil qurbanliqlardin we «hediye»lerdin bir ülüshni élip yéyish hoquqi bar idi. Ularning resmiy kirimi bolmighachqa, bu ülüshler ularning jénini baqatti. Xelq qurbanliqliri we ülüshlirini Xudagha atap sun’ghandin kéyin, «muqeddes» dep hésablinip, Musa peyghemberge chüshürülgen qanunda addiy puqralarning ularni yéyishi yaki ulargha tégishi men’i qilin’ghan. Biz «qoshumche söz»imizdimu bu qurbanliqlar üstide toxtilimiz. 21 U méni sirtqi hoyligha apirip, méni hoylining töt bulungidin ötküzdi; mana, hoylining herbir bulungida kichik hoyla bar idi. 22 Hoylining töt bulungida, uzunluqi qiriq gez, kengliki ottuz gez bolghan tosma tamliq hoylilar bar idi; bu töt hoylining ölchemliri oxshash idi. 23 Bu töt hoyla ichide etrapida tash taxtayliq tekche bar idi; tekche astida hemme etrapida qazan qaynitidighan ot qalaydighan jayliri bar idi.
24 U manga: «Bular «gösh qaynitish öyliri», mushu yerlerde öyning xizmitide bolghanlar xelqning qurbanliqlirini qaynitidu» — dédi. «mushu yerlerde öyning xizmitide bolghanlar xelqning qurbanliqlirini qaynitidu — «qurbanliqlarni qaynitish» toghruluq «Law.» 7:31-36, 8:31-ayetlerni körüng. Lawiylar we kahinlarning xelq aparghan «inaqliq qurbanliqi»lar, «gunah qurbanliqi»lar we «itaetsizlik qurbanliqi»lardin parche gösh élip yéyish hoquqi bar idi. Bu ularning qurbanliqni soyup sunushidiki «ish heqqi» idi.  
 
 

46:1 «shabat küni» — oqurmenlerning éside barki, «shabat küni» shenbe küni, dem élish künidur.

46:17 «xalas qilish yili» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche, «xalas qilish yili» yaki «burgha chélish yili» her 49 yilda bir bolidu, ashu yilida her ademning qerzi xalas qilinidu, bashqilargha sétilghan miras-zéminlar öz igisi yaki uning ewladlirigha qayturulidu. («Law.» 25-babni körüng).

46:20 «Bu kahinlar itaetsizlik qurbanliqlirini we gunah qurbanliqlirini qaynitidighan hem ashliq hediyelerni pishuridighan jaydur... xelqning bu ashlarning pak-muqeddeslikige tégip kétip ziyan’gha uchrimasliqi üchün, ular bu ashlarni sirtqi hoyligha élip chiqmaydu» — oqurmenlerning éside boliduki, kahinlarning köydürme qurbanliqlardin sirt, herxil qurbanliqlardin we «hediye»lerdin bir ülüshni élip yéyish hoquqi bar idi. Ularning resmiy kirimi bolmighachqa, bu ülüshler ularning jénini baqatti. Xelq qurbanliqliri we ülüshlirini Xudagha atap sun’ghandin kéyin, «muqeddes» dep hésablinip, Musa peyghemberge chüshürülgen qanunda addiy puqralarning ularni yéyishi yaki ulargha tégishi men’i qilin’ghan. Biz «qoshumche söz»imizdimu bu qurbanliqlar üstide toxtilimiz.

46:24 «mushu yerlerde öyning xizmitide bolghanlar xelqning qurbanliqlirini qaynitidu — «qurbanliqlarni qaynitish» toghruluq «Law.» 7:31-36, 8:31-ayetlerni körüng. Lawiylar we kahinlarning xelq aparghan «inaqliq qurbanliqi»lar, «gunah qurbanliqi»lar we «itaetsizlik qurbanliqi»lardin parche gösh élip yéyish hoquqi bar idi. Bu ularning qurbanliqni soyup sunushidiki «ish heqqi» idi.