Ester
1
Padishah Ahashwéroshning wezir-wuzralargha katta ziyapet bérishi
Ahashwérosh (Hindistandin Hebeshistan’ghiche bir yüz yigirme yette ölkige hökümranliq qilghan Ahashwérosh)ning texttiki künliride shundaq bir weqe boldi: — «Ahashwérosh» — Pars impératori bolghan mushu «Ahashwérosh» «Kserksis I»ning özi shu (miladiyedin ilgiri 486-464-yillar). Ispat barki, «Ahashwérosh» (pars tilida «Ahashwérosh», grék tilida «Kserksis» déyilidu) dégen söz kishining ismi bolmastin, belki Pars impératorining omumiy bir unwani idi. «Hebeshstan» — hazirqi Éfiopiye.
Shu künlerde, u padishah Ahashwérosh Shushan qel’esidiki shahane textide olturghinida, «Shushan» — gahi waqitlarda «Suza» dep atilidu. u seltenet sürüp üchinchi yili barliq emirliri we beg-hakimlirigha ziyapet berdi; Pars we Médianing qoshuni, shuningdek herqaysi ölkilerning ésilzadiliri we beglirining hemmisi uning huzurigha hazir boldi. «Médianing qoshuni» — bezi alimlar bu sözni «Médianing qoshun serdarliri» dep chüshinidu. U seltenitining bayliqining shanu-shewkiti we heywitining katta julasini köp künler, yeni bir yüz seksen kün körgezme qildi. «U ... ziyapet berdi... ...seltenitining bayliqining shanu-shewkiti we heywitining katta julasini... körgezme qildi» — bezi tarixshunaslar shu katta ziyapetning meqsiti Pars impériyesining Jawan (Grétsiye)ge tajawuz qilishini pilanlash we teyyarliq körüsh üchün idi, dep qaraydu. Bu künler ötüp ketkendin kéyin padishah yene Shushan qel’esidiki barliq xelqqe chong-kichik démey, ordining charbéghidiki hoylida yette kün ziyapet berdi. U yer aq we kök kendir yiptin toqulghan perdiler bilen bézelgen bolup, bu perdiler mermer tash tüwrüklerge békitilgen kümüsh halqilargha aq renglik kendir yip we sösün yungluq shoynilar bilen ésilghanidi; aq qashtash we aq mermer tashlar, sedep we qara mermer tashlar yatquzulghan meydan üstige altun-kümüshtin yasalghan diwanlar qoyulghanidi. «aq qashtash» — yaki «qizil mermer». Ichimlikler altun jamlarda tutup ichiletti; jamlar bir-birige oxshimaytti; shahane mey-sharablar padishahning seltenitige yarisha mol idi. Sharab ichish qaidisi boyiche, zorlashqa ruxset qilinmaytti; chünki padishah ordidiki barliq ghojidarlargha, herkimning ichishi öz xahishi boyiche bolsun, dep békitip bergenidi.
Xanish Washtimu padishah Ahashwéroshning ordisida ayallar üchün ziyapet berdi.
 
Xanish Washtining yarliqqa qarshiliq körsitishi
10 Yettinchi küni Ahashwérosh padishah sharabtin keypi chagh bolghinida, aldida xizmitide turghan Mehuman, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zétar, Karkas dégen yette heremaghisini «yette heremaghisi» — heremaghiliri ordidiki nurghun ishlarda muhim orunda turidighan xizmetchiler bolup, köp hallarda ular orda toqallirini bashqurush ishigha mes’ul bolatti. Ular pichiwétilgen erler bolup, qizlargha chéqilmaytti we perzentmu qalduralmaytti. 11 xanish Washtining puqralar we emirlerning aldida güzellikini körsetsun dep, uni xanishliq tajini kiyip kélishke charqirghili ewetti; chünki u tolimu chirayliq idi. 12 Lékin heremaghiliri xanish Washtigha padishahning emrini yetküzgende, u kélishni ret qildi; shuning bilen padishah intayin ghezeplinip, uning qehri örlidi.
 
Washtining xanishliqtin qaldurulushi
13 Shu waqitlarda padishahning ishliri toghruluq qanun-ehkamlarni pishshiq bilgenlerdin meslihet sorash aditi bar idi; shunga padishah weziyetni pishshiq chüshinidighan danishmenlerdin soridi 14 (u chaghda danishmenlerdin uning yénida Karshina, Shétar, Admata, Tarshish, Meres, Marséna, Memukan qatarliq yette Pars bilen Médianing emirliri bar idi; ular daim padishah bilen körüshüp turatti, padishahliqta ular aldinqi qatarda turatti). «daim padishah bilen körüshüp turatti» — ibraniy tilida «daim padishahning yüzini körüp turatti». 15 Padishah ulardin: — Xanish Washti menki padishah Ahashwéroshning heremaghilar arqiliq yetküzgen emrim boyiche ish qilmighini üchün uni qanun boyiche qandaq bir terep qilish kérek? — dep soridi.
16 Memukan padishah we emirlerning aldida jawap bérip: — Xanish Washti aliylirining zitigha tégipla qalmay, belki padishahimiz Ahashwéroshning herqaysi ölkiliridiki barliq emirler we barliq puqralarningmu zitigha tegdi. 17 Chünki xanishning shu qilghini barliq ayallarning quliqigha yetse, ular «Padishah Ahashwérosh: «Xanishi Washtini yénimgha élip kélinglar» dep emr qilsa, u kelmeptu!» dep öz erlirini mensitmeydighan qilip qoyidu. 18 Pars we Médiadiki melike-xanimlar xanishning bu ishini anglap, bügünla padishahning barliq beg-emirlirige shuninggha oxshash deydighan bolidu, shuning bilen mensitmeslik we xapiliq üzülmeydu. «...xapiliq üzülmeydu» — ibraniy tilida «....xapaliq kupaye bolidu» yaki «...xapaliq yéterlik bolidu!». 19 Padishahimgha muwapiq körünse, aliyliridin mundaq bir yarliq chüshürülsun, shuningdek u Parslar we Médialarning menggü özgertilmeydighan qanun-belgilimiliri ichige pütülgeyki, Washti ikkinchi padishah Ahashwéroshning huzurigha kelmigey; uning xanishliq mertiwisi uningdin yaxshi birsige bérilgey. «Parslar we Médialarning menggü özgertilmeydighan qanun-belgilimiliri ichige pütülgeyki...» — oqurmenlerge ayanki, Pars-Média impériyesining barliq qanunliri chiqirilghandin kéyin qet’iy özgertishke, bikar qilishqa bolmaydu, dep békitilgen. 20 Aliylirining jakarlighan yarliqi pütün seltenitige yétip anglan’ghan haman (uning seltenitining zémini bipayan bolsimu), ayallarning herbiri öz érige, meyli chong bolsun kichik bolsun ulargha hörmet qilidighan bolidu, — dédi.
21 Memukanning bu gépi padishah bilen emirlirini xush qildi; padishah uning gépi boyiche ish kördi. 22 U padishahning barliq ölkilirige, herbir ölgige öz yéziqi bilen, herqaysi el-milletke öz tili bilen xetlerni ewetip: «Herbir er kishi öz ailisi ichide xojayin bolsun, shundaqla öz ana tili bilen sözlisun» dégen emrni chüshürdi. «öz ana tili bilen sözlisun» — bu sözning meqsiti belkim er kishining öz öyide qaysi tilning ishlitilishige hoquqi bar dep tekitlesh üchün bolsa kérek.
 
 

1:1 «Ahashwérosh» — Pars impératori bolghan mushu «Ahashwérosh» «Kserksis I»ning özi shu (miladiyedin ilgiri 486-464-yillar). Ispat barki, «Ahashwérosh» (pars tilida «Ahashwérosh», grék tilida «Kserksis» déyilidu) dégen söz kishining ismi bolmastin, belki Pars impératorining omumiy bir unwani idi. «Hebeshstan» — hazirqi Éfiopiye.

1:2 «Shushan» — gahi waqitlarda «Suza» dep atilidu.

1:3 «Médianing qoshuni» — bezi alimlar bu sözni «Médianing qoshun serdarliri» dep chüshinidu.

1:4 «U ... ziyapet berdi... ...seltenitining bayliqining shanu-shewkiti we heywitining katta julasini... körgezme qildi» — bezi tarixshunaslar shu katta ziyapetning meqsiti Pars impériyesining Jawan (Grétsiye)ge tajawuz qilishini pilanlash we teyyarliq körüsh üchün idi, dep qaraydu.

1:6 «aq qashtash» — yaki «qizil mermer».

1:10 «yette heremaghisi» — heremaghiliri ordidiki nurghun ishlarda muhim orunda turidighan xizmetchiler bolup, köp hallarda ular orda toqallirini bashqurush ishigha mes’ul bolatti. Ular pichiwétilgen erler bolup, qizlargha chéqilmaytti we perzentmu qalduralmaytti.

1:14 «daim padishah bilen körüshüp turatti» — ibraniy tilida «daim padishahning yüzini körüp turatti».

1:18 «...xapiliq üzülmeydu» — ibraniy tilida «....xapaliq kupaye bolidu» yaki «...xapaliq yéterlik bolidu!».

1:19 «Parslar we Médialarning menggü özgertilmeydighan qanun-belgilimiliri ichige pütülgeyki...» — oqurmenlerge ayanki, Pars-Média impériyesining barliq qanunliri chiqirilghandin kéyin qet’iy özgertishke, bikar qilishqa bolmaydu, dep békitilgen.

1:22 «öz ana tili bilen sözlisun» — bu sözning meqsiti belkim er kishining öz öyide qaysi tilning ishlitilishige hoquqi bar dep tekitlesh üchün bolsa kérek.