7
Yene birqanche hékmet we pakitlar — pakitlargha yüzlinish kérek!
1 Yaxshi nam-abroy qimmetlik tutiyadin ewzel; ademning ölüsh küni tughulush künidin ewzeldur.■ Pend. 22:1
2 Matem tutush öyige bérish ziyapet-toy öyige bérishtin ewzel; chünki ashu yerde insanning aqiwiti ayan qilinidu; tirik bolghanlar buni könglige püküshi kérek.■ Yuh. 11:31
3 Gheshlik külkidin ewzeldur; chünki chirayning perishanliqi bilen qelb yaxshilinidu.
4 Dana kishining qelbi matem tutush öyide, biraq exmeqning qelbi tamashining öyididur.
5 Exmeqlerning naxshisini anglighandin köre, dana kishining tenbihini anglighin; ■ Pend. 13:18; 15:31, 32 6 Chünki exmeqning külkisi qazan astidiki yantaqlarning paraslishidek, xalas; bumu bimeniliktur.□ «qazan astidiki yantaqlarning paraslishidek...» — yantaqning köygen chaghdiki awazi küchlük, biraq tepti intayin qisqa.  ■ Zeb. 58:9
 
Insanning qolidin kélidighini chekliktur
7 Jebir-zulum dana ademni nadan’gha aylanduridu,
Para bolsa qelbni halak qilidu.□ «Jebir-zulum dana ademni nadan’gha aylanduridu,...» — jebir-zulum yürgüzgen dana kishi özini aq-qarini perq ételmeydighan nadan qilidu. Bashqa birxil terjimisi: «Jebir-zulum yürgüzgüchi dana kishini sarang qilidu, para bolsa uni telwe qilidu».
8 Ishning ayighi béshidin ewzel;
Sewr-taqetlik roh tekebbur rohtin ewzeldur.
9 Rohingda xapa bolushqa aldirima;
Chünki xapiliq exmeqlerning baghrida qonup yatidu.
10 «Némishqa burunqi künler hazirqi künlerdin ewzel?» — déme; chünki séning bundaq sorighining danaliqtin emes.
 
Danaliqning ewzelliki
11 Danaliq mirasqa oxshash yaxshi ish, quyash nuri körgüchilerge paydiliqtur. 12 Chünki danaliq pul panah bolghandek, panah bolidu; biraq danaliqning ewzelliki shuki, u öz igilirini hayatqa érishtüridu.
13 Xudaning qilghanlirini oylap kör; chünki U egri qilghanni kim tüz qilalisun?
14 Awat künide huzur al; we yaman künidimu shuni oylap kör: — Xuda ularning birini, shundaqla yene birinimu teng yaratqandur; shuning bilen insan özi ketkendin kéyin bolidighan ishlarni bilip yételmeydu.
 
«Quyash astidiki» danaliq
15 Men buning hemmisini bimene künlirimde körüp yettim; heqqaniy bir ademning öz heqqaniyliqi bilen yoqilip ketkenlikini kördüm, shuningdek rezil bir ademning öz rezilliki bilen ömrini uzaratqanliqini kördüm. 16 Özüngni dep heddidin ziyade heqqaniy bolma; we özüngni dep heddidin ziyade dana bolma; sen öz-özüngni alaqzade qilmaqchimusen? □ «Özüngni dep heddidin ziyade heqqaniy bolma; we özüngni dep heddidin ziyade dana bolma;...» — Sulaymanning mushu gépidin héchkim: «Heqqaniyliqning «artuq», «heddidin ziyade» deydighan derijisi bolidu» dep oylimisa kérek. Heqqaniyliq dégen heqqaniyliqtur. Bu yerde gep hejwiylik, kinayilik bilen éytilghan. Halqiliq söz «özüngni dep» — démek, heqqaniy bolmaqchi bolghan bu kishining meqsiti Xudani tonush emes, peqet Xudaning berikitigila érishish dégendin ibaret, xalas; 15-ayette déyilgen ehwalgha qarighanda, heqqaniy we dana ademlermu péshkellikke uchrishi mumkin. Undaq ehwalda ular agahlandurulmisa, «Némishqa bu külpetler béshimgha chüshti» dep «alaqzade bolup kétishi» mumkin.
Bashqa birxil terjimisi we chüshenchisi: «Özüngni heddidin ziyade heqqaniy körsetme; we özüngni heddidin ziyade dana körsetme. Öz-özüngni halak qilmaqchimusen?».
Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar. 17 Özüngni dep heddidin ziyade rezil bolma, yaki exmeq bolma; öz ejiling toshmay turup ölmekchimusen? □ «Özüngni dep heddidin ziyade rezil bolma, yaki exmeq bolma;...» — héchkim Sulaymanning bu gépining menisini: «Rezillikning «normal» yaki ««eqilge sighidu» deydighan derijisi bar» dep oylimisa kérek. Bu gep belkim alliqachan rezilliship ketken ademlerge qaritip kinayilik bilen éytilghan bolushi mumkin. 15-ayettiki: «Rezillik paydiliq bolushi mumkin, rezillikimni köpeytimen» dégen’ge qarita, Sulayman bu agahni qoshup éytidu. Rezil ademler beribir ölidu; biraq rezil ademler bundaq kinayilik gepni qobul qilsa, héch bolmighanda shu yol bilen ularning béshigha chüshidighan jaza téximu awup ketmeydu.
Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar. 18 Shunga, bu agahni ching tut, shuningdin u agahnimu qolungdin bermigining yaxshi; chünki Xudadin qorqidighan kishi her ikkisi bilen utuqluq bolidu.□ «...her ikkisi bilen utuqluq bolidu» — démek, Xudadin qorqidighan adem Sulaymanning yuqiriqi 16-17-ayettiki ikki agahlandurushi bilen azdurushtin qutulidu.
Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar.
 
Ademler gunahkar bolghachqa, danaliq nahayiti zörürdur
19 Danaliq dana kishini bir sheherni bashquridighan on hökümrandin ziyade küchlük qilidu.
20 Berheq, yer yüzide daim méhribanliq yürgüzidighan, gunah sadir qilmaydighan heqqaniy adem yoqtur.■ 1Pad. 8:46, 47; 2Tar. 6:36; Pend. 20:9; 1Yuh. 1:8
21 Yene, xeqlerning hemmila gep-sözlirige anche diqqet qilip ketme; bolmisa, öz xizmetkaringning sanga lenet oqughanliqini anglap qélishing mumkin. 22 Chünki könglüngde, özüngningmu shuninggha oxshash bashqilargha köp qétim lenet qilghanliqingni obdan bilisen.
 
Insanning danaliqining cheklikliki
23 Bularning hemmisini danaliq bilen sinap baqtim; men: «Dana bolimen» désemmu, emma u mendin yiraq idi. 24 Barliq yüz bergen ishlar bolsa eqlimizdin yiraq, shuningdek intayin sirliqtur; kim uni izdep bilip yételisun?□ «intayin sirliq» — ibraniy tilida «chongqur, chongqur» dep ipadilinidu.
 
25 Men chin könglümdin danaliq we eqliy bilimni bilishke, sürüshtürüshke we izdeshke, shundaqla rezillikning exmeqliqini, exmeqliqning telwilik ikenlikini bilip yétishke zéhnimni yighdim. ■ Top. 1:17; 2:12 26 Shuning bilen köngli tor we qiltaq, qolliri asaret bolghan ayalning ölümdin achchiq ikenlikini bayqidim; Xudani xursen qilidighan kishi uningdin özini qachuridu, biraq gunahkar adem uninggha tutulup qalidu.■ Pend. 5:3; 6:24-35; 7:6-27; 22:14
27 Bu bayqighanlirimgha qara, — deydu hékmet toplighuchi — pakitlarni bir-birige baghlap sélishturup, eqil izdidim; 28 méning qelbim uni yenila izdimekte, biraq téxi tapalmidim! — Ming kishi arisida bir durus erkekni taptim — biraq shu ming kishi arisidin birmu durus ayalni tapalmidim. □ «Ming kishi arisida bir durus erkekni taptim — biraq shu ming kishi arisidin birmu durus ayalni tapalmidim» — bu bayan bizge Sulaymanning özining kéyinki hayatining qandaq bolidighanliqi toghruluq xewer bilen teminleydu. Uning qiz-ayallar toghruluq bolghan xewiri nedin kelgen? U qandaqtu «ming ayal» bilen tonushqanmu? Tewrattiki «Padishahlar» qismidin bilimizki, uning nurghunlighan ayal-kénizekliri bar idi we ularning tesiri bilen axirida Xudaning yolidin yiraqliship, butpereslikke aldinip ketkenidi. 29 Mana körgin, méning bayqighanlirim peqet mushu birla — Xuda ademni esli durus yaratqan; biraq ademler bolsa nurghunlighan hiyle-mikirlerni izdeydu.
 
 

■7:1 Pend. 22:1

■7:2 Yuh. 11:31

■7:5 Pend. 13:18; 15:31, 32

□7:6 «qazan astidiki yantaqlarning paraslishidek...» — yantaqning köygen chaghdiki awazi küchlük, biraq tepti intayin qisqa.

■7:6 Zeb. 58:9

□7:7 «Jebir-zulum dana ademni nadan’gha aylanduridu,...» — jebir-zulum yürgüzgen dana kishi özini aq-qarini perq ételmeydighan nadan qilidu. Bashqa birxil terjimisi: «Jebir-zulum yürgüzgüchi dana kishini sarang qilidu, para bolsa uni telwe qilidu».

□7:16 «Özüngni dep heddidin ziyade heqqaniy bolma; we özüngni dep heddidin ziyade dana bolma;...» — Sulaymanning mushu gépidin héchkim: «Heqqaniyliqning «artuq», «heddidin ziyade» deydighan derijisi bolidu» dep oylimisa kérek. Heqqaniyliq dégen heqqaniyliqtur. Bu yerde gep hejwiylik, kinayilik bilen éytilghan. Halqiliq söz «özüngni dep» — démek, heqqaniy bolmaqchi bolghan bu kishining meqsiti Xudani tonush emes, peqet Xudaning berikitigila érishish dégendin ibaret, xalas; 15-ayette déyilgen ehwalgha qarighanda, heqqaniy we dana ademlermu péshkellikke uchrishi mumkin. Undaq ehwalda ular agahlandurulmisa, «Némishqa bu külpetler béshimgha chüshti» dep «alaqzade bolup kétishi» mumkin. Bashqa birxil terjimisi we chüshenchisi: «Özüngni heddidin ziyade heqqaniy körsetme; we özüngni heddidin ziyade dana körsetme. Öz-özüngni halak qilmaqchimusen?». Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar.

□7:17 «Özüngni dep heddidin ziyade rezil bolma, yaki exmeq bolma;...» — héchkim Sulaymanning bu gépining menisini: «Rezillikning «normal» yaki ««eqilge sighidu» deydighan derijisi bar» dep oylimisa kérek. Bu gep belkim alliqachan rezilliship ketken ademlerge qaritip kinayilik bilen éytilghan bolushi mumkin. 15-ayettiki: «Rezillik paydiliq bolushi mumkin, rezillikimni köpeytimen» dégen’ge qarita, Sulayman bu agahni qoshup éytidu. Rezil ademler beribir ölidu; biraq rezil ademler bundaq kinayilik gepni qobul qilsa, héch bolmighanda shu yol bilen ularning béshigha chüshidighan jaza téximu awup ketmeydu. Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar.

□7:18 «...her ikkisi bilen utuqluq bolidu» — démek, Xudadin qorqidighan adem Sulaymanning yuqiriqi 16-17-ayettiki ikki agahlandurushi bilen azdurushtin qutulidu. Yene bashqa birnechche xil chüshenchisimu bar.

■7:20 1Pad. 8:46, 47; 2Tar. 6:36; Pend. 20:9; 1Yuh. 1:8

□7:24 «intayin sirliq» — ibraniy tilida «chongqur, chongqur» dep ipadilinidu.

■7:25 Top. 1:17; 2:12

■7:26 Pend. 5:3; 6:24-35; 7:6-27; 22:14

□7:28 «Ming kishi arisida bir durus erkekni taptim — biraq shu ming kishi arisidin birmu durus ayalni tapalmidim» — bu bayan bizge Sulaymanning özining kéyinki hayatining qandaq bolidighanliqi toghruluq xewer bilen teminleydu. Uning qiz-ayallar toghruluq bolghan xewiri nedin kelgen? U qandaqtu «ming ayal» bilen tonushqanmu? Tewrattiki «Padishahlar» qismidin bilimizki, uning nurghunlighan ayal-kénizekliri bar idi we ularning tesiri bilen axirida Xudaning yolidin yiraqliship, butpereslikke aldinip ketkenidi.

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee