9
Shébaning ayal padishahi danaliqni izdep kélidu
1Pad. 10:1-3
1 Shébaning ayal padishahi bolsa Sulaymanning dangq-shöhritini anglap, uni qiyin chigish-soallar bilen sinighili Yérusalémgha keldi. U xushbuy buyumlar, intayin tola altun we yaqut-göherler artilghan tögilerni élip, chong debdebe bilen keldi. Sulaymanning qéshigha kelgende öz könglige pükken hemme ish toghruluq uning bilen sözleshti. 2 Sulayman uning hemme sorighanlirigha jawab berdi. Héchnéme Sulayman’gha qarangghu emes idi, belki hemmiside uninggha jawab berdi.
3 Shébaning ayal padishahi Sulaymanning danaliqigha, yasighan orda-saraygha, 4 dastixandiki taamlargha, emeldarlarning qatar-qatar olturushlirigha, xizmetkarlirining qatar-qatar turushlirigha, ularning kiygen kiyimlirige, uning saqiyliri we ularning kiygen kiyimlirige we uning Perwerdigarning öyide atap sun’ghan köydürme qurbanliqlirigha qarap, üni ichige chüshüp ketti.□ «üni ichige chüshüp ketti» — ibraniy tilida «uningda roh qalmidi». Démek, intayin heyran qaldi.
5 U padishahqa: — Men öz yurtumda silining ishliri we danaliqliri toghrisida anglighan xewer rast iken; 6 emma men kélip öz közlirim bilen körmigüche bu sözlerge ishenmigenidim; we mana, men hetta yériminimu anglimighan ikenmen; silining danaliqliri bilen beriket-bayashatliqliri men anglighan xewerdin ziyade iken. 7 Silining ademliri némidégen bextlik-he! Hemishe silining aldilirida turup danaliqlirini anglaydighan bu xizmetkarliri neqeder bextliktur! 8 Silidin söyün’gen, silini özi üchün Israilning textige olturghuzghan Perwerdigar Xudaliri mubarektur! Xudaliri Israilgha baghlighan muhebbiti üchün, ularni menggü mezmut tursun dep U silini toghra höküm we adalet sürgili ular üstige padishah qildi, dédi.
9 U padishahqa bir yüz yigirme talant altun, intayin köp xushbuy buyumlar we yaqut-göherlerni sowgha qildi. Shébaning ayal padishahi Sulayman padishahqa sun’ghan shunche zor miqdardiki xushbuy buyumlar shuningdin kéyin héch körün’gen emes 10 (Ofirdin altunlarni epkélidighan Huramning xizmetkarliri we Sulaymanning xizmetkarliri yene intayin zor miqdardiki sendel yaghichini we yaqut-göherlernimu élip keldi. 11 Padishah sendel yaghichidin Perwerdigarning öyi üchün we padishahning ordisi üchün pelempeyler yasap hem neghme-nawachilar üchün chiltarlar we sazlarni shuningdin yasatti. Shundaq ésil sendel yaghichi Yehuda zéminida bu waqitqiche héch körülüp baqmighanidi). □ «shundaq ésil sendel yaghichi» — yaki «undaq sazlar». 12 Sulayman padishah Shébaning ayal padishahigha uning özige qilghan sowghiliridin ashurup sowgha tutti, ayal padishahning köngli tartqan hemmini — néme sorisa, shuni berdi; andin u xizmetkarliri bilen yolgha chiqip öz yurtigha qaytip ketti.
Sulaymanning bayliqliri
1Pad. 10:14-29
13 Sulayman’gha her yili keltürülgen altunning özi alte yüz atmish alte talant idi. □ «alte yüz atmish alte talant» — 666 talant, 22 tonna. 14 Bu kirimdin bashqa, oqetchi-tijaretchiler, barliq ereb padishahlar we öz zéminidiki emeldarlarmu altun-kümüshlerni élip Sulayman’gha tapshuratti.
15 Sulayman padishah ikki yüz chong siparni soqturdi we her sipargha alte yüz shekel altun ketti . □ «alte yüz shekel» — 600 shekel belkim 7 kilogramgha yéqin. 16 Shundaqla üch yüz qalqanni yapilaqlan’ghan altundin yasidi; herbir qalqanni yasashqa üch yüz shekel altun ishlitildi; padishah ularni «Liwan ormini sariyi»gha ésip qoydi.□ «üch yüz shekel» — 300 shekel belkim 3.5 kilogramgha yéqin. «Liwan ormini sariyi» — Sulaymanning ordisining «Liwan ormini sariyi» dep atilishining sewebi uning qurulushida Liwandin keltürülgen chirayliq kédir yaghachlirini köp ishletkenliktin bolghanidi. Orda ichide «kédir yaghichi tüwrükidin töt qatar» bolghini üchün «ormandek» körün’gen bolsa kérek.
17 Padishah pil chishliridin chong bir text yasap, uni sap altun bilen qaplatti. 18 Textning alte qewetlik pelempiyi bar idi, uning bir altun putperisi text bilen tutiship turatti; orunduqning ikki yénida tayan’ghuchisi bar idi, herbir tayan’ghuchning yénida birdin öre turghan shirning heykili bar idi. 19 Alte qewetlik pelempeyning üstide, ong we sol teripide öre turghan on ikki shirning heykili bolup, herbir basquchning ong-sol teripide birdin bar idi; bashqa héchqandaq elde uninggha oxshash yasalghini yoq idi.
20 Sulayman padishahning barliq jam-piyaliliri altundin yasalghan; «Liwan ormini Sarayi»diki barliq qacha-quchilar tawlan’ghan altundin yasalghan; Sulaymanning künliride kümüsh héchnéme hésablinatti. 21 Chünki padishahning kémiliri Huramning xizmetkarliri bilen bille Tarshishqa bérip turatti; «Tarshish kéme»ler her üch yilda bir qétim kélip altun-kümüsh, pil chishliri, maymunlar we tozlarni ekéletti.□ «Tarshish — «Tarshish» dégen isim Ispaniye, shimaliy Afriqa yaki Britanniyeni yaki üchining hemmisini körsitidu. «Tarshish kéme» — belkim Tarshish dégen portqa bérip kélish sepirige chidamliq bolghan kémini körsitetti.
22 Sulayman padishah yer yüzidiki barliq padishahlardin bayliqta we danaliqta üstün idi. 23 Xudaning Sulaymanning könglige salghan danaliqini anglash üchün yer yüzidiki barliq padishahlar uning bilen didarlishish arzusi bilen kéletti; 24 kelgenlerning hemmisi öz sowghitini élip kéletti; yeni kümüsh qacha-quchilar, altun qacha-quchilar, kiyim-kéchekler, dubulgha-sawutlar, tétitqular, atlar we qéchirlarni élip kéletti. Her yili ular belgilik miqdarda shundaq qilatti. □ «tétitqular» — yaki «xushbuy buyumlar».
25 We Sulaymanning jeng harwisigha qatidighan atliri üchün töt ming éghili bar idi, shuningdek on ikki ming atliq eskiri bar idi; u ularni «jeng harwisi sheherliri»ge we özi turidighan Yérusalémgha orunlashturdi. □ «jeng harwisigha qatidighan atliri üchün töt ming éghil» — yaki «atlar üchün töt ming éghili, jeng harwiliri we...». «on ikki ming atliq eskiri» — yaki peqet «on ikki ming atliri». 26 Sulayman Efrat deryasidin Filistiye zéminighiche taki Misirning chégrisigha qeder bolghan barliq padishahliqlar üstidin hökümranliq qildi. 27 Padishah Yérusalémda kümüshni tashtek köp, kédir derexlirini jenubiy tüzlengliktiki üjme derexlirige oxshash nurghun qildi. □ «kédir derexliri» — yaki «kédir yaghichi». Lékin bizningche Sulayman kédir yaghichini ishlitipla qalmay, shu chirayliq derexlerdin Yérusalém etrapigha köp tiktürdi («Top.» 2:5ni körüng). «jenubiy tüzlenglik» — ibraniy tilida «Shefelah» — bu yer ismi. 28 Kishiler atlarni Misirdin we herqaysi yurtlardin Sulayman’gha yetküzüp bérip turatti.
29 Sulaymanning bashqa emelliri bashtin axirighiche «Natan peyghemberning bayanliri», «Shilohluq Axiyahning bishariti», shundaqla Nibatning oghli Yeroboam toghruluq «Aldin körgüchi Iddo körgün alamet körünüshler» dégen kitablargha pütülgen emesmidi? □ «Natan peyghemberning bayanliri», «Shilohluq Axiyahning bishariti» we «Aldin körgüchi Iddo körgün alamet körünüshler» — mushu üch kitabtin hazir xewirimiz yoq. ■ 1Pad. 11:41-43
30 Sulayman Yérusalémda turup pütün Israilning üstidin qiriq yil seltenet qildi. 31 Sulayman ata-bowiliri arisida uxlidi; xalayiq uni atisi Dawutning shehiride depne qildi; uning oghli Rehoboam uning ornigha padishah boldi.□ «Sulayman... ata-bowiliri arisida uxlidi» — mushu ibare we uninggha oxshap kétidighan ibariler üstide «Padishahlar»diki «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
□9:4 «üni ichige chüshüp ketti» — ibraniy tilida «uningda roh qalmidi». Démek, intayin heyran qaldi.
□9:11 «shundaq ésil sendel yaghichi» — yaki «undaq sazlar».
□9:13 «alte yüz atmish alte talant» — 666 talant, 22 tonna.
□9:15 «alte yüz shekel» — 600 shekel belkim 7 kilogramgha yéqin.
□9:16 «üch yüz shekel» — 300 shekel belkim 3.5 kilogramgha yéqin. «Liwan ormini sariyi» — Sulaymanning ordisining «Liwan ormini sariyi» dep atilishining sewebi uning qurulushida Liwandin keltürülgen chirayliq kédir yaghachlirini köp ishletkenliktin bolghanidi. Orda ichide «kédir yaghichi tüwrükidin töt qatar» bolghini üchün «ormandek» körün’gen bolsa kérek.
□9:21 «Tarshish — «Tarshish» dégen isim Ispaniye, shimaliy Afriqa yaki Britanniyeni yaki üchining hemmisini körsitidu. «Tarshish kéme» — belkim Tarshish dégen portqa bérip kélish sepirige chidamliq bolghan kémini körsitetti.
□9:24 «tétitqular» — yaki «xushbuy buyumlar».
□9:25 «jeng harwisigha qatidighan atliri üchün töt ming éghil» — yaki «atlar üchün töt ming éghili, jeng harwiliri we...». «on ikki ming atliq eskiri» — yaki peqet «on ikki ming atliri».
□9:27 «kédir derexliri» — yaki «kédir yaghichi». Lékin bizningche Sulayman kédir yaghichini ishlitipla qalmay, shu chirayliq derexlerdin Yérusalém etrapigha köp tiktürdi («Top.» 2:5ni körüng). «jenubiy tüzlenglik» — ibraniy tilida «Shefelah» — bu yer ismi.
□9:29 «Natan peyghemberning bayanliri», «Shilohluq Axiyahning bishariti» we «Aldin körgüchi Iddo körgün alamet körünüshler» — mushu üch kitabtin hazir xewirimiz yoq.
□9:31 «Sulayman... ata-bowiliri arisida uxlidi» — mushu ibare we uninggha oxshap kétidighan ibariler üstide «Padishahlar»diki «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.