□2:1 «Méning münggüzüm Perwerdigar bilen égiz kötürüldi» — Tewratta, «münggüz»ler köp hallarda ademlerning abruy-shöhritini yaki küchini bildüridu. Mushu yerde Qutquzghuchi-mesihni körsitishi mumkin. «Zeb.», 132:17ni körüng. Bu münggüzler ademning béshida ösken emes, elwette!
■2:5 Zeb. 34:9-10; Yigh. 5:6; Luqa 1:53.
□2:6 «tehtisara» — ölgenlerning rohi baridighan jay.
■2:8 Ayup 36:15; Zeb. 113:7, 8; Luqa 1:52; Zeb. 24:1-2; 102:25; 104:5.
□2:10 «U Özi mesihliginining münggüzini égiz kötüridu!» — «mesihlimek» yaki «mesih qilish»: Xudaning yolyoruqi bilen Israilgha yéngi bir padishah békitish üchün uning béshigha zeytun méyi sürülüshi kérek idi. Mushu murasim «mesih qilinish» yaki «mesihlinish» dep atilatti we shundaqla shu chaghdin bashlap shu padishah «Xudaning mesihligini» dep atilatti. Kahinlar we bezi waqtida peyghemberlermu «mesih qilinatti». Israilda shu chaghda padishah bolmighachqa, Hannahning bu sözi derweqe kelgüsi ishlarni aldin’ala körsetken bésharet idi.
■2:10 1Sam. 7:10; Zeb. 2:6; 21:8; 89:24
□2:12 «...intayin yaman kishilerdin bolup» — ibraniy tilida: «Bélialning (Iblisning) oghulliridin bolup» déyilidu. «Bélial»ning menisi «erzimes», belkim Sheytanni körsitidu.
□2:14 «Ularning Shilohgha qurbanliq qilghili kelgen hemme Israillargha shundaq aditi bolghan» — mushu xil qurbanliqlar, shübhisizki, «teshekkür qurbanliqliri» yaki «inaqliq qurbanliqliri» idi. Kahinlarning mushu aditi Musa peyghemberge chüshürülgen qanunning belgilimilirige asaslan’ghan emes. Kahinlarning «hoquq ülüshi» bolsa «Law.» 7:11-18, 28-34-ayetlerde körsitilidu. Emma elining oghulliri achközlükidin bu adetni tolimu heddidin ashuruwetkenidi. Kéyinki ayetlerni körüng.
□2:16 «Awwal yéghi köydürülüp bolsun, andin némini xalisang shuni alghin» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche qurbanliqlardiki barliq yaghlar Perwerdigargha atap köydürületti. Ademning uni yéyishi men’i qilinatti.
□2:18 «Samuil nareside bala bolup kanaptin toqulghan bir efodni kiyip Perwerdigarning aldida xizmet qilatti» — «efod» dégen néme? Xuda Musa peyghemberge chüshürgen qanun boyiche, bash kahin kiydighan bir alahide kalte chapan bolup, uning ichidiki ikki xil tash arqiliq Xudadin yol sorighili bolatti. Samuil Lawiy qebilisidin bolmisimu, bu ayetke qarighanda «kahinliq kiyim» kiyip, kahinliq xizmitini qiliwatatti.
□2:21 «...yoqlap beriketlep» — ibraniy tilida peqet «yoqlap» déyilidu. Xudaning «yoqlishi» toghruluq «tebirler»nimu körüng.
□2:22 «jamaet chédiri» — yeni «ibadet chédiri» yaki «muqeddes chédir».
□2:24 «Perwerdigarning xelqini azdurupsiler» — bashqa birxil terjimisi: «Perwerdigarning xelqi arisida tarqalghan xewer yaxshi emes».
□2:28 «... Men Israilning otta köydüridighan hemme qurbanliqlirini atanggha tapshurup teqdim qilghan emesmu?» — Tewratqa asasen, kahinlarning herqandaq qurbanliqlardin özige xas bir ülüshni élish hoquqi bar idi.
■2:30 Mis. 28:43; 29:9.
□2:31 «... séning bilikingni we atangning jemetining bilikini teng késiwétimen» — «ademning biliki» uning küchi, qabiliyiti we hoquqini bildüretti.
□2:32 «Sen turalghu jayimda derd-qayghu körisen» — yaki «Sen turalghu jayimda düshmen körisen». «séning jemetingde ebedgiche birmu qérighan adem tépilmaydu» — bu bésharet töwendiki bablarda échilidu. Eli özi Perwerdigarning ehde sanduqining bulap kétilgenlikini köridu; biraq kéyinki künlerde, yeni Dawut padishahning künliridiki bext-beriketni u körmeydu (Elining jemetining kéyinki tarixi 22-bab, 1-22, «1Pad.» 2:26-27de körülidu).
□2:33 «közliringning xirelishishi» — bu ibare adette köz yashlirining köp tökülgenlikidin yaki zor ghemkinliktin bolghan haletni körsitidu.
□2:35 «...Méning mesih qilghinimning aldida» — Méning padishahimning aldida, démekchi. Bizningche bu bésharet awwal Samuilning özide andin kahin Zadokning jemetide emelge ashuruldi. «menggü méngip xizmet qilidu» — ibraniy tilida «barliq künlerde méngip xizmet qilidu».