33
Pǝrwǝrdigar Israil wǝ Yǝⱨudani ǝsligǝ kǝltürimǝn, dǝp ikkinqi ⱪetim wǝdǝ ⱪilidu
Yǝrǝmiya tehi ⱪarawullarning ⱨoylisida ⱪamap ⱪoyulƣan waⱪtida, Pǝrwǝrdigarning sɵzi uningƣa ikkinqi ⱪetim kelip mundaⱪ deyildi: —
Ixni ⱪilƣuqi Mǝn Pǝrwǝrdigar, ixni xǝkillǝndürgüqi ⱨǝm uni bekitküqi Mǝnki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝymǝn — Pǝrwǝrdigar Mening namimdur — «ixni ⱪilƣuqi» — nemǝ ix ikǝnliki bǝlkim keyinki 4-26-ayǝtlǝrdǝ tǝswirlinidu. Manga iltija ⱪil, Mǝn sanga jawab ⱪayturimǝn, xundaⱪla sǝn bilmǝydiƣan, büyük ⱨǝm tilsimat ixlarni sanga ayan ⱪilimǝn. Qünki düxmǝnning dɵng-potǝylirigǝ ⱨǝm ⱪiliqiƣa taⱪabil turuxⱪa istiⱨkamlar ⱪilix üqün qeⱪilƣan bu xǝⱨǝrdiki ɵylǝr wǝ Yǝⱨuda padixaⱨlirining ordiliri toƣruluⱪ Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
«Kaldiylǝr bilǝn ⱪarxiliximǝn» dǝp xǝⱨǝrgǝ kirgǝnlǝrning ⱨǝmmisi, pǝⱪǝt Mǝn ƣǝzipim wǝ ⱪǝⱨrimdǝ uriwǝtkǝnlǝrning jǝsǝtliri bilǝn bu ɵylǝrni toldurux üqün kǝlgǝnlǝr, halas. Qünki Mǝn ularning barliⱪ rǝzilliki tüpǝylidin yüzümni bu xǝⱨǝrdin ɵrüp yoxurƣanmǝn. ««Kaldiylǝr bilǝn ⱪarxiliximǝn» dǝp xǝⱨǝrgǝ kirgǝnlǝr... pǝⱪǝt Mǝn ƣǝzipim wǝ ⱪǝⱨrimdǝ uriwǝtkǝnlǝrning jǝsǝtliri bilǝn bu ɵylǝrni toldurux üqün kǝlgǝnlǝr, halas. Ularning barliⱪ rǝzilliki tüpǝylidin yüzümni bu xǝⱨǝrdin ɵrüp yoxurƣanmǝn» — oⱪurmǝnlǝr ayǝttiki baxⱪa hil tǝrjimilǝrni uqritixi mumkin. Lekin omumiy mǝnisi tǝrjimimizningkidǝk bolidu. Ⱨalbuki mana, Mǝn bu xǝⱨǝrgǝ xipa ⱪilip dǝrdigǝ dǝrman bolimǝn; Mǝn ularni saⱪaytimǝn, ularƣa qǝksiz arambǝhx ⱨǝm ⱨǝⱪiⱪǝtni yexip ayan ⱪilimǝn. «Ⱨalbuki mana, Mǝn bu xǝⱨǝrgǝ xipa ⱪilip dǝrdigǝ dǝrman bolimǝn; Mǝn ularni saⱪaytimǝn, ...» — xübⱨisizki, Huda Yǝrǝmiyaƣa eytⱪan «büyük ⱨǝm tilsimat ixlar» bu ayǝttin baxlap uningƣa eqip kɵrsitilidu. Mǝn Yǝⱨudani ⱨǝm Israilni sürgündin ⱪayturup ǝsligǝ kǝltürimǝn; ularni awwalⱪidǝk ⱪurup qiⱪimǝn. Yǝr. 24:6; 31:4; 32:44 Mǝn ularni Mǝn bilǝn ⱪarxilixip gunaⱨⱪa petip sadir ⱪilƣan barliⱪ ⱪǝbiⱨlikidin paklandurimǝn, Mening aldimda gunaⱨⱪa petip, Manga asiyliⱪ ⱪilƣan barliⱪ ⱪǝbiⱨliklirini kǝqürimǝn; Yǝr. 31:34 yǝr yüzidiki barliⱪ ǝllǝr Mǝn ularƣa yǝtküzgǝn barliⱪ iltipatni anglaydu, xuning bilǝn bu xǝⱨǝr kixini xadlandurup, Ɵzümgǝ mǝdⱨiyǝlǝrni ⱪozƣap, xan-xǝrǝp kǝltürüp nam-xɵⱨrǝt ⱨasil ⱪilidu; ǝllǝr Mǝn ularƣa yǝtküzgǝn barliⱪ iltipat wǝ arambǝhxliktin Mǝndin ⱪorⱪup titrǝydiƣan bolidu.
10 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Silǝr muxu yǝr toƣruluⱪ: «U bir harabilik, adǝmzatsiz wǝ ⱨaywanatsiz boldi!» dǝysilǝr — durus. Lekin harabǝ bolƣan, adǝmzatsiz, aⱨalisiz, ⱨaywanatsiz bolƣan Yǝⱨudaning xǝⱨǝrliridǝ wǝ Yerusalem koqilirida 11 yǝnǝ tamaxining sadasi, xad-huramliⱪ sadasi wǝ toyi boluwatⱪan yigit-ⱪizning awazi anglinidu, xundaⱪla Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ «tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪliri»ni aparƣanlarning «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür eytinglar, qünki Pǝrwǝrdigar meⱨribandur, uning muⱨǝbbiti mǝnggülüktur» dǝydiƣan awazliri ⱪaytidin anglinidu; qünki Mǝn sürgün bolƣanlarni ⱪayturup zemindiki awatliⱪni ǝsligǝ kǝltürimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. Yǝr. 7:34
12 Qünki samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Harabǝ bolƣan adǝmzatsiz wǝ ⱨaywanatsiz bolƣan bu yǝrdǝ wǝ uning barliⱪ xǝⱨǝrliridǝ ⱪoy baⱪⱪuqilarning ɵz padilirini yatⱪuzidiƣan ⱪotanliri ⱪaytidin bar bolidu. «Harabǝ bolƣan adǝmzatsiz wǝ ⱨaywanatsiz bolƣan bu yǝrdǝ wǝ uning barliⱪ xǝⱨǝrliridǝ ⱪoy baⱪⱪuqilarning ɵz padilirini yatⱪuzidiƣan ⱪotanliri ⱪaytidin bar bolidu» — 4-, 10- wǝ bu 12-ayǝttǝ, Pǝrwǝrdigar Yǝrǝmiyaƣa «Sǝn bilip baⱪmiƣan ⱨǝm büyük ⱨǝm tilsimat ixlarni sanga kɵrsitimǝn» degǝn wǝdisi boyiqǝ, kǝlgüsi zamanda karamǝt ixlarni kɵrsitidiƣan üq bexarǝt bizgǝ tonuxturulidu. 13  Jǝnubiy taƣliⱪtiki xǝⱨǝrlǝrdǝ, ƣǝrbtiki Yǝⱨudaning «Xǝfǝlaⱨ» egizlikidiki xǝⱨǝrlǝrdǝ, jǝnubiy bayawanlardiki xǝⱨǝrlǝrdǝ, Binyaminning yurtida, Yerusalemning ǝtrapidiki yezilirida wǝ Yǝⱨudaning xǝⱨǝrliridimu ⱪoy padiliri ularni saniƣuqining ⱪoli astidin ⱪaytidin ɵtidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. «saniƣuqining ⱪoli astidin ɵtüx» — bǝlkim ⱪoylar ⱪotanƣa ⱪaytip kirgǝndǝ, ulardin ⱨeqⱪaysisining kǝm ⱪalmasliⱪi üqün tǝkxürülüxtur.
 
14 Mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn Israil jǝmǝtigǝ ⱨǝm Yǝⱨuda jǝmǝtigǝ eytⱪan xǝpⱪǝtlik wǝdǝmgǝ ǝmǝl ⱪilimǝn. Yǝr. 29:10
15 Xu künlǝr wǝ u qaƣda Mǝn Dawut nǝslidin «Ⱨǝⱪⱪaniy Xah»ni zeminda ɵstürüp qiⱪirimǝn; U zeminda toƣra ⱨɵküm wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yürgüzidu. «...u qaƣda Mǝn Dawut nǝslidin «Ⱨǝⱪⱪaniy Xah»ni zeminda ɵstürüp qiⱪirimǝn...» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda Dawut padixaⱨ-pǝyƣǝmbǝrgǝ: «Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ» sening nǝslingdin qiⱪidu» dǝp wǝdǝ bǝrgǝn (mǝsilǝn, «2Sam.», 7-babni, Zǝburdiki 18-, 45- wǝ 72-küylǝrni ⱨǝm mǝzkur kitab 23:5nimu kɵrüng).   Yǝr. 23:5 16 Xu künlǝrdǝ Yǝⱨuda ⱪutⱪuzulidu, Yerusalem arambǝhxtǝ turidu; xu qaƣda Yerusalem: «Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimizdur» degǝn nam bilǝn atilidu.
17 Qünki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Dawutning Israil jǝmǝtining tǝhtigǝ olturuxⱪa layiⱪ nǝsli üzülüp ⱪalmaydu, 18 yaki Lawiylardin bolƣan kaⱨinlardin, «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ», «axliⱪ ⱨǝdiyǝ» wǝ baxⱪa ⱪurbanliⱪlarni Mening aldimda daim sunidiƣan adǝm üzülüp ⱪalmaydu. Yǝr. 17:26
19 Pǝrwǝrdigarning sɵzi Yǝrǝmiyaƣa kelip mundaⱪ deyildi: —
20 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Silǝr Mening kündüz bilǝn tüzgǝn ǝⱨdǝmni wǝ keqǝ bilǝn tüzgǝn ǝⱨdǝmni buzup, kündüz wǝ keqini ɵz waⱪtida kǝlmǝydiƣan ⱪilip ⱪoysanglar, 21 xu qaƣda Mening Ⱪulum Dawut bilǝn tüzgǝn ǝⱨdǝm buzulup, uningƣa: «Ɵz tǝhtinggǝ ⱨɵküm süridiƣan bir oƣlung daim bolidu» deginim ǝmǝlgǝ axurulmaydu wǝ hizmǝtkarlirim, kaⱨinlar bolƣan Lawiylar bilǝn tüzgǝn ǝⱨdǝm buzulƣan bolidu. 22 Asmanlardiki ⱪoxunlar bolƣan yultuzlarni sanap bolƣili bolmiƣandǝk, dengizdiki ⱪumlarni ɵlqǝp bolƣili bolmiƣandǝk, mǝn ⱪulum Dawutning nǝslini wǝ Ɵzümgǝ hizmǝt ⱪilidiƣan Lawiylarni kɵpǝytimǝn.
 
23 Pǝrwǝrdigarning sɵzi Yǝrǝmiyaƣa kelip mundaⱪ deyildi: —
24 Bu hǝlⱪning: «Pǝrwǝrdigar Ɵzi talliƣan bu ikki jǝmǝttin waz keqip, ularni taxlidi» deginini bayⱪimidingmu? Xunga ular Mening hǝlⱪimni: «Kǝlgüsidǝ ⱨeq bir ǝl-dɵlǝt bolmaydu» dǝp kɵzgǝ ilmaydu. «Pǝrwǝrdigar Ɵzi talliƣan bu ikki jǝmǝttin waz keqip, ularni taxlidi...» — «ikki jǝmǝt» xübⱨisizki, Israil wǝ Yǝⱨudani, yǝni Hudaning pütün hǝlⱪini kɵrsitidu; demǝk, pütkül Israil hǝlⱪi ɵzining kelǝqiki toƣruluⱪ ümidsizlinip kǝtkǝn. Bǝzi alimlar «ikki jǝmǝt» «Dawut jǝmǝti ⱨǝm Lawiy jǝmǝti»ni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu; lekin bizningqǝ keyinki «Mening hǝlⱪimni ... kɵzgǝ ilmaydu» degǝn ibarǝ ⱨǝm 25-, 26-ayǝtlǝr «Yaⱪupning nǝsli»ni, yǝni Hudaning pütün hǝlⱪi (Israil wǝ Yǝⱨuda)ni kɵrsǝtkǝqkǝ, 24-ayǝtmu pütün hǝlⱪni kɵrsitixi kerǝk. 25 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Mening kündüz wǝ keqini bekitkǝn ǝⱨdǝm ɵzgirip kǝtsǝ, yaki asman-zemindiki ⱪanuniyǝtlǝrni bekitmigǝn bolsam, 26 Mǝn Yaⱪupning nǝslidin wǝ Dawutning nǝslidin waz keqip ularni taxlaydiƣan bolimǝn, xuningdǝk Ibraⱨim, Isⱨaⱪ wǝ Yaⱪupning nǝsli üstigǝ ⱨɵküm sürüx üqün Dawutning nǝslidin adǝm tallimaydiƣan bolimǝn! Qünki bǝrⱨǝⱪ, Mǝn ularni sürgünlüktin ⱪayturup ularni ǝsligǝ kǝltürimǝn, ularƣa rǝⱨimdilliⱪ kɵrsitimǝn. Yǝr. 31:20
 
 

33:2 «ixni ⱪilƣuqi» — nemǝ ix ikǝnliki bǝlkim keyinki 4-26-ayǝtlǝrdǝ tǝswirlinidu.

33:5 ««Kaldiylǝr bilǝn ⱪarxiliximǝn» dǝp xǝⱨǝrgǝ kirgǝnlǝr... pǝⱪǝt Mǝn ƣǝzipim wǝ ⱪǝⱨrimdǝ uriwǝtkǝnlǝrning jǝsǝtliri bilǝn bu ɵylǝrni toldurux üqün kǝlgǝnlǝr, halas. Ularning barliⱪ rǝzilliki tüpǝylidin yüzümni bu xǝⱨǝrdin ɵrüp yoxurƣanmǝn» — oⱪurmǝnlǝr ayǝttiki baxⱪa hil tǝrjimilǝrni uqritixi mumkin. Lekin omumiy mǝnisi tǝrjimimizningkidǝk bolidu.

33:6 «Ⱨalbuki mana, Mǝn bu xǝⱨǝrgǝ xipa ⱪilip dǝrdigǝ dǝrman bolimǝn; Mǝn ularni saⱪaytimǝn, ...» — xübⱨisizki, Huda Yǝrǝmiyaƣa eytⱪan «büyük ⱨǝm tilsimat ixlar» bu ayǝttin baxlap uningƣa eqip kɵrsitilidu.

33:7 Yǝr. 24:6; 31:4; 32:44

33:8 Yǝr. 31:34

33:11 Yǝr. 7:34

33:12 «Harabǝ bolƣan adǝmzatsiz wǝ ⱨaywanatsiz bolƣan bu yǝrdǝ wǝ uning barliⱪ xǝⱨǝrliridǝ ⱪoy baⱪⱪuqilarning ɵz padilirini yatⱪuzidiƣan ⱪotanliri ⱪaytidin bar bolidu» — 4-, 10- wǝ bu 12-ayǝttǝ, Pǝrwǝrdigar Yǝrǝmiyaƣa «Sǝn bilip baⱪmiƣan ⱨǝm büyük ⱨǝm tilsimat ixlarni sanga kɵrsitimǝn» degǝn wǝdisi boyiqǝ, kǝlgüsi zamanda karamǝt ixlarni kɵrsitidiƣan üq bexarǝt bizgǝ tonuxturulidu.

33:13 «saniƣuqining ⱪoli astidin ɵtüx» — bǝlkim ⱪoylar ⱪotanƣa ⱪaytip kirgǝndǝ, ulardin ⱨeqⱪaysisining kǝm ⱪalmasliⱪi üqün tǝkxürülüxtur.

33:14 Yǝr. 29:10

33:15 «...u qaƣda Mǝn Dawut nǝslidin «Ⱨǝⱪⱪaniy Xah»ni zeminda ɵstürüp qiⱪirimǝn...» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Huda Dawut padixaⱨ-pǝyƣǝmbǝrgǝ: «Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ» sening nǝslingdin qiⱪidu» dǝp wǝdǝ bǝrgǝn (mǝsilǝn, «2Sam.», 7-babni, Zǝburdiki 18-, 45- wǝ 72-küylǝrni ⱨǝm mǝzkur kitab 23:5nimu kɵrüng).

33:15 Yǝr. 23:5

33:18 Yǝr. 17:26

33:24 «Pǝrwǝrdigar Ɵzi talliƣan bu ikki jǝmǝttin waz keqip, ularni taxlidi...» — «ikki jǝmǝt» xübⱨisizki, Israil wǝ Yǝⱨudani, yǝni Hudaning pütün hǝlⱪini kɵrsitidu; demǝk, pütkül Israil hǝlⱪi ɵzining kelǝqiki toƣruluⱪ ümidsizlinip kǝtkǝn. Bǝzi alimlar «ikki jǝmǝt» «Dawut jǝmǝti ⱨǝm Lawiy jǝmǝti»ni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu; lekin bizningqǝ keyinki «Mening hǝlⱪimni ... kɵzgǝ ilmaydu» degǝn ibarǝ ⱨǝm 25-, 26-ayǝtlǝr «Yaⱪupning nǝsli»ni, yǝni Hudaning pütün hǝlⱪi (Israil wǝ Yǝⱨuda)ni kɵrsǝtkǝqkǝ, 24-ayǝtmu pütün hǝlⱪni kɵrsitixi kerǝk.

33:26 Yǝr. 31:20