Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝrǝmiya 3

Wapasizliⱪ üstigǝ wapasizliⱪ

1 Xundaⱪ deyiliduki, birsi ayalini ⱪoyuwǝtsǝ, ayal uningdin ajraxsa wǝ keyin u baxⱪa ǝrgǝ yatliⱪ bolƣan bolsa, birinqi eri uning bilǝn ⱪayta yarixiwalsa bolamdu? Bundaⱪ ix bu zeminni mutlǝⱪ bulƣimamdu? Lekin sǝn xunqǝ kɵp axniliring bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilip turup yǝnǝ yenimƣa ⱪaytay dǝwatamsǝn tehi?□ ■

2 Bexingni kɵtürüp yuⱪiriƣa ⱪarap baⱪ; —

Sǝn zadi nǝdǝ yat ilaⱨlar bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzmigǝnsǝn?!

— Sǝn qɵl-bayawanda kütüp olturƣan ǝrǝbdǝk ularni yollar boyi kütüp olturƣansǝn; zeminni buzuⱪluⱪliring wǝ rǝzilliking bilǝn bulƣiƣansǝn. □ 3 Xuning üqün ⱪattiⱪ yamƣurlar tutup ⱪelinip sanga berilmidi ⱨǝmdǝ «keyinki yamƣurlar» yaƣmidi. Lekin sǝndǝ tehi paⱨixǝ ayalning ⱪelin yüzi bar, iza tartixni ⱨeq bilgüng yoⱪtur. □ 4 Ⱨǝtta sǝn bayatin Manga: «I Atam, yaxliⱪimdin baxlap manga yetǝkqi ⱨǝmraⱨ bolup kǝlding!» — dǝysǝn, wǝ: —

5 «U ⱨǝrdaim ƣǝzipini saⱪlamdu? U ƣǝzipini ahirƣiqǝ tutamdu?» — dǝysǝn. Mana, sǝn xundaⱪ degining bilǝn, lekin sǝn ⱪolungdin kelixiqǝ rǝzillik ⱪilƣansǝn.

6 Yosiya padixaⱨning künliridǝ Pǝrwǝrdigar manga: «Wapasiz Israilning nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu? U barliⱪ egiz taƣⱪa qiⱪip ⱨǝm barliⱪ yexil dǝrǝh astiƣa kirip xu yǝrlǝrdǝ paⱨixidǝk buzuⱪluⱪ ⱪilƣan» — dedi.□ ■

7 — «Mǝn: U bularning ⱨǝmmisini ⱪilƣandin keyin, qoⱪum yenimƣa ⱪaytip kelidu, — dedim; lekin u ⱪaytip kǝlmidi. Uning asiy singlisi, yǝni Yǝⱨuda buni kɵrdi; 8 lekin wapasiz Israilning barliⱪ zina ⱪilƣanliri tüpǝylidin uningƣa talaⱪ hetini berip uni ⱪoyuwǝtkinimni kɵrüp, asiy singlisi Yǝⱨuda ⱪorⱪmidi, bǝlki ɵzimu berip paⱨixilik ⱪildi. □ 9 Xundaⱪ boldiki, ɵz buzuⱪqiliⱪini xunqǝ kiqik ix dǝp ⱪariƣaqⱪa, u ⱨǝtta yaƣaq wǝ tax bilǝn zina ⱪilip zeminni bulƣiwǝtti. 10 Bularning ⱨǝmmisigǝ ⱪarimay Israilning asiy singlisi Yǝⱨuda tehi pütün kɵngli bilǝn ǝmǝs, pǝⱪǝt sahtiliⱪ bilǝn yenimƣa ⱪaytip kǝlgǝndǝk boluwaldi, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.

11 Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ dedi: — «Wapasiz Israil ɵzini asiy Yǝⱨudadin ⱨǝⱪⱪaniy kɵrsǝtti. 12 Barƣin, ximalƣa ⱪarap bu sɵzlǝrni jakarlap mundaⱪ degin: —

«Ⱪaytip kǝl, i yoldin qiⱪⱪuqi Israil, — dǝydu Pǝrwǝrdigar — wǝ Mǝn sanga ⱪapiⱪimni ⱪayta türmǝymǝn; qünki Mǝn rǝⱨimdil, — dǝydu Pǝrwǝrdigar — Mǝn ƣǝzipimni mǝnggügǝ saⱪlap turmaymǝn. □ ■ 13 Pǝⱪǝt sening ⱪǝbiⱨlikingni, — Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa asiyliⱪ ⱪilƣanliⱪingni, uyan-buyan ⱪatrap yürüp ɵzüngni ⱨǝrbir yexil dǝrǝh astida yat ilaⱨlarƣa beƣixliƣanliⱪingni, xuningdǝk awazimƣa ⱨeq ⱪulaⱪ salmiƣanliⱪingni iⱪrar ⱪilsangla Mǝndin rǝⱨim-xǝpⱪǝt kɵrisǝn — dǝydu Pǝrwǝrdigar.

14 Ⱪaytip kelinglar, i yoldin qiⱪⱪuqi balilar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar — qünki Mǝn silǝrni ⱨǝⱪiⱪiy sɵygüqidurmǝn; silǝr xundaⱪ ⱪilsanglarla Mǝn silǝrdin talliƣanlarni, yǝni ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrdin birdin, ⱨǝrⱪaysi jǝmǝttin ikkidin puⱪrani Zionƣa ⱪayturup kelimǝn. □ 15 Mǝn silǝrgǝ kɵnglümdikidǝk hǝlⱪ padiqilirini tǝⱪsim ⱪilimǝn; ular silǝrni danaliⱪ-bilim, ǝⱪil-parasǝt bilǝn beⱪip ozuⱪlanduridu.■

16 Xundaⱪ boliduki, xu künlǝrdǝ silǝr zeminda kɵpiyip, kɵp pǝrzǝntlik bolƣininglarda, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — silǝr: «Pǝrwǝrdigarning ǝⱨdǝ sanduⱪi!» dǝp yǝnǝ tilƣa almaysilǝr; u ⱨeq esinglarƣa kǝlmǝydu, uni ⱨeq ǝslimǝysilǝr wǝ uni ⱨeq seƣinimaysilǝr; silǝr baxⱪa bir sanduⱪmu yasimaysilǝr. □ 17 Xu tapta ular Yerusalemni «Pǝrwǝrdigarning tǝhti» dǝp ataydu; barliⱪ ǝllǝr uningƣa yiƣilidu, — yǝni Pǝrwǝrdigarning namiƣa, Yerusalemƣa yiƣilidu; ular ⱪǝlbidiki rǝzil jaⱨilliⱪiƣa ⱪaytidin ⱨeq ǝgixip mangmaydu. 18 Xu künlǝrdǝ Yǝⱨuda jǝmǝti Israil jǝmǝti bilǝn birliktǝ mangidu; ular ximal zeminidin billǝ qiⱪip Mǝn ata-bowiliriƣa miras boluxⱪa tǝⱪdim ⱪilƣan zeminƣa kelidu.

19 Mǝn: «Mǝn seni balilirim ⱪatiriƣa ⱪoyup, sanga güzǝl zeminni, yǝni kɵpligǝn ǝllǝrning zeminliri arisidiki ǝng kɵrkǝm jayni miras ⱪilip ata ⱪilixni xunqilik halayttim!» — dedim, wǝ: «Sǝn Meni «mening atam» dǝysǝn, wǝ Mǝndin yüz ɵrümǝysǝn!» — dedim.□

20 Lekin bǝrⱨǝⱪ, asiyliⱪ ⱪilƣan ayal ɵz jɵrisidin ayrilƣandǝk, silǝr Manga asiyliⱪ ⱪilƣansilǝr, i Israil jǝmǝti, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. 21 Yuⱪiri jaylardin bir awaz anglinidu! U bolsa Israil jǝmǝtidikilǝrning yiƣa-pǝryadliri; qünki ular ɵz yolini burmiliƣan, Pǝrwǝrdigar Hudasini untuƣan.

22 — Ⱪaytip kelinglar, ǝy yoldin qiⱪⱪuqi balilar; Mǝn silǝrning yoldin qiⱪip ketixinglarƣa xipa bolimǝn.

— «Mana, biz yeningƣa barimiz; qünki Sǝn Pǝrwǝrdigar Hudayimizdursǝn» — dǝnglar!

23 — Bǝrⱨǝⱪ, egizliklǝrdǝ ⱨǝm taƣlarda anglitilƣan butpǝrǝslikning ⱪiyⱪas-sürǝnliri biⱨudǝ ixtur! Bǝrⱨǝⱪ, Israilning ⱪutⱪuzux-nijati Pǝrwǝrdigar Hudayimizdinladur. □ ■ 24 Lekin yaxliⱪimizdin tartipla, ata-bowilirimizning ǝjrini, yǝni ularning kala-ⱪoy padilirini, ⱪiz-oƣullirini axu uyat-nomus yǝp kǝtkǝn; □ 25 Nǝtijidǝ biz uyat-hijilliⱪ iqidǝ yattuⱪ, ⱪalaymiⱪanqiliⱪ wǝ alaⱪzadilik bizni ⱪapliwaldi; qünki yaxliⱪimizdin tartip bügünki küngǝ ⱪǝdǝr biz wǝ ata-bowilirimiz ⱨǝmmimiz Pǝrwǝrdigar Hudayimiz aldida gunaⱨ sadir ⱪilip kǝlduⱪ, Pǝrwǝrdigar Hudayimizning awaziƣa ⱨeq ⱪulaⱪ salmiduⱪ. □

□3:1 «...birinqi eri uning bilǝn ⱪayta yarixiwalsa bolamdu? Bundaⱪ ix bu zeminni mutlǝⱪ bulƣimamdu?» — «Ⱪan.» 24:1-4-ayǝtlǝrni kɵrsitixi mumkin. Əgǝr pǝyƣǝmbǝr mǝzkur bexarǝttǝ bu ixni kɵzdǝ tutⱪan bolsa, undaⱪta bu 3-babning omumiy mǝnisigǝ ⱪariƣanda, Huda muxundaⱪ ixlarni (ajrixix andin ⱪayta toy ⱪilix) Yǝⱨudiylarƣa mǝn’i ⱪilƣini bilǝn, muxu yǝrdǝ Huda «Mening ayalim bolƣan Israil»ning Ɵz yenimƣa ⱪaytip kelidiƣan yoli bar, degǝn ohxaydu (14-22-ayǝtlǝrdǝ, ahirⱪi zamanlarda Pǝrwǝrdigar muxundaⱪ qǝksiz rǝⱨim-xǝpⱪǝtni Israil ⱨǝm Yǝⱨudaƣa kɵrsitidu, deyilidu). «Lekin sǝn xunqǝ kɵp axniliring bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilip turup yǝnǝ yenimƣa ⱪaytay dǝwatamsǝn tehi?» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Lekin sǝn kɵp axnilar bilǝn buzuⱪluⱪ ⱪilƣan bolsangmu, yenimƣa ⱪaytip kǝl!». Huda tɵwǝndiki 4- wǝ -22-25-ayǝtlǝrdǝ ularni ⱪaytixⱪa qaⱪirixⱪa muxundaⱪ rǝⱨimlik bilǝn ɵtünidu, biraⱪ 3-babning omumiy mǝnisigǝ ⱪariƣanda, Hudaning sɵzlirini muxu yǝrdǝ tǝrjimimizdikidǝk «retorik soal» dǝp ⱪaraymiz.

■3:1 Ⱪan. 24:1-4

□3:2 «bexingni kɵtürüp yuⱪiriƣa ⱪarap baⱪ» — Yǝⱨuda ⱨǝrdaim «yuⱪiri jaylar»da butpǝrǝslik ɵtkɵzgǝnidi. «sǝn qɵl-bayawanda kütüp olturƣan ǝrǝbdǝk...» — «ǝrǝb» muxu yǝrdǝ bǝlkim yol boyida olturƣan paⱨixǝ ayalni kɵsitidu. Bǝzi alimlar bu sɵz yoluqilarni bulax üqün marap turƣan ⱪaraⱪqini kɵrsitidu, dǝydu.

□3:3 «keyinki yamƣur» — Ⱪanaanda 3- yaki 4-ayda yaƣidu, ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrni pixurux rolini oynaydu. Bu yamƣurlar bolmisa ⱨeq ⱨosul bolmaydu.

□3:6 «Wapasiz Israilning nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu?» — muxu ayǝttǝ «Israil» ximaliy padixaⱨliⱪ, yǝni «on ⱪǝbilǝ»ni kɵrsitidu. «Buzuⱪluⱪ» asasǝn butpǝrǝslikni kɵrsitidu; 2:20diki izaⱨatnimu kɵrüng.

■3:6 Yǝr. 2:20

□3:8 «lekin wapasiz Israilning barliⱪ zina ⱪilƣanliri tüpǝylidin uningƣa talaⱪ hetini berip uni ⱪoyuwǝtkinimni kɵrüp,...» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu yǝrdǝ «lekin wapasiz Israilning barliⱪ zina ⱪilƣanliri tüpǝylidin uningƣa talaⱪ hetini berip uni ⱪoyuwǝtkinimni mǝn kɵrdüm,...» deyilidu.

□3:12 «ximalƣa ⱪarap... mundaⱪ degin» — bu sɵzlǝr bǝlkim Asuriyǝ tǝripidin 100 yil ilgiri sürgün ⱪilinƣan Israil (on ⱪǝbilisi)ƣa eytilidu.

■3:12 Zǝb. 86:15; 103:8, 9; 145:18

□3:14 «qünki Mǝn silǝrni ⱨǝⱪiⱪiy sɵygüqidurmǝn» — ibraniy tilida «qünki Mǝn silǝrgǝ ǝrdurmǝn».

■3:15 Yǝr. 23:4; Əz. 34:23; Əf. 4:11

□3:16 «(silǝr) uni ⱨeq seƣinimaysilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ular uni izdǝp tawap ⱪilmaydu». «silǝr baxⱪa bir sanduⱪmu yasimaysilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ular ⱪaytidin xundaⱪ ⱪilmaydu». Demisǝkmu «ǝⱨdǝ sanduⱪi» ibadǝthana tüzümining mǝrkizi bolƣaqⱪa, bu ayǝt bǝlkim ibadǝthana wǝ uningƣa baƣliⱪ tüzümning (ⱪurbanliⱪlar, kaⱨinlar, nurƣun ⱪaidǝ-yosunlar) yengi bir ǝⱨdǝ bilǝn inawǝtsiz ⱪilinidiƣanliⱪini kɵrsitidu. 31:31-34 wǝ izaⱨatlarni kɵrüng.

□3:19 «Mǝn seni balilirim ⱪatiriƣa ⱪoyup,.. ǝng kɵrkǝm jayni miras ⱪilip ata ⱪilixni xunqilik halayttim!» — Pǝrwǝrdigar muxu ayǝttǝ Israilƣa Ɵzigǝ sadiⱪ bolƣan ayalining süpitidǝ sɵzlǝydu.

□3:23 «butpǝrǝslikning ⱪiyⱪas-sürǝnliri» — «butpǝrǝslik» ǝyni tekisttǝ yoⱪ, biraⱪ bizningqǝ ayǝt buni kɵrsitidu. Butpǝrǝsliktǝ butlardin «yardǝm sorax» üqün ⱪiyⱪas-sürǝn kɵtürüx kerǝk idi.

■3:23 Zǝb. 121:1

□3:24 «axu uyat-nomus» — muxu ibarǝ «Baal» degǝn intayin yirginqlik mǝbudni kɵrsitidu. 11-bab, 13-ayǝtni kɵrüng.

□3:25 «ⱪalaymiⱪanqiliⱪ wǝ alaⱪzadilik» — bu sɵzlǝr muxu yǝrdǝ ibraniy tilida birla sɵz bilǝn ipadilinidu.