Muxu ayǝtkǝ ⱪariƣanda, bexarǝt muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt Asuriyǝning ⱨujumini ǝmǝs, bǝlki ahirⱪi zamanda jimi hǝlⱪ-millǝtning Israilƣa ⱪilidiƣan ⱨujumini kɵrsitidu.
Ikkinqidin, ular Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrgǝ berilgǝn bexarǝtlǝrni peqǝtligǝn bolsa, u dunyadin kǝtkǝndin keyin, guwaⱨliⱪlar aldin’ala eytⱪan nurƣun ixlar yüz bǝrgǝndǝ, Israil hǝlⱪi muxu guwaⱨliⱪlar (bexarǝtlǝr)ni top-toƣra ikǝn, dǝp bilidu, xuningdǝk bularda ⱨeqⱪandaⱪ oydurmiliⱪ yoⱪ, Yǝxaya ⱨǝⱪiⱪiy pǝyƣǝmbǝr ikǝn, dǝpmu etirap ⱪilidu.
□8:1 «Mahar-Xalal-Hax-Baz» — «Oljiƣa aldira! Owƣa qapsan bol!» degǝn mǝnidǝ. Sɵzlǝrning mǝnisini qüxinix üqün, 3- ⱨǝm 4-ayǝtni kɵrüng.
□8:2 «kaⱨin bolƣan Uriya» — «kaⱨin» degǝn, muⱪǝddǝs ibadǝthanida puⱪralar üqün mǝhsus ⱪurbanliⱪni kɵydürgüqi kixi. «kaⱨin bolƣan Uriya wǝ Yǝrǝbǝⱪiyaning oƣli Zǝkǝriya» — ǝmǝliyǝttǝ bolsa, Uriya degǝn kixi Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrgǝ ⱪarxi bolup qiⱪixi mumkin («2Pad.» 16:10-16ni kɵrüng). Xundaⱪ bolƣanliⱪi üqün ular tehimu «ixǝnqlik guwaⱨliⱪ» süpitidǝ boluxi kerǝk idi.
□8:3 «.. Mǝn ayal pǝyƣǝmbǝr bilǝn billǝ yattim» — «ayal pǝyƣǝmbǝr» Yǝxayaning ayalini kɵrsitidu. Biraⱪ nemixⱪa «ayal pǝyƣǝmbǝr» dǝp atilidu? Yaki u ɵzi pǝyƣǝmbǝr boldi wǝ yaki uning muxu oƣlini tuƣⱪanliⱪining ɵzi Hudaning sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi boldi.
□8:8 «...U ⱪanatlirini yayƣanda pütkül zeminingƣa sayǝ bolup qüxidu, i Immanuel!» — 6-8-ayǝt toƣruluⱪ qüxǝnqimiz mundaⱪ: Yǝⱨudadikilǝr Asuriyǝ imperiyǝsidin ⱪorⱪⱪili turdi. «Xiloaⱨ» bolsa, Yerusalemdin ɵtidiƣan lǝrzan süpsüzük bir ɵstǝng idi. Huda bu ɵstǝngni ɵzining hatirjǝmliki, Israilƣa bǝrmǝkqi bolƣan aman-tinqliⱪiƣa ohxitidu. Əfrat dǝryasi bolsa, Asuriyǝ imperiyǝsidiki qong dǝryadur. Xiloaⱨ ɵstingining sirtⱪi kɵrünüxi ⱨǝywǝtlik ǝmǝs, ǝlwǝttǝ, biraⱪ muxu lǝrzan aⱪidiƣan ɵstǝng Hudaning ⱨimayisini bildüridu. Insanlarning maⱨiyiti bolsa ⱨǝywǝtlik nǝrsigǝ ümid baƣlaxⱪa mayildur; Yǝⱨuda hǝlⱪi bolsa ixǝnqini Hudaning ⱨimayisigǝ baƣliƣan ǝmǝs, bǝlki ular: «Suriyǝ bilǝn (ximaliy) Israilning ittipaⱪini Asuriyǝ imperiyǝsigǝ bir tosalƣu» dǝp hatirjǝm wǝ huxal idi. Huda ularning iman-ixǝnqini hata ⱪoyƣanliⱪini ularƣa kɵrsitix üqün, Asuriyǝ padixaⱨi silǝrgǝ «Boynunglarƣa yǝtküqǝ» tajawwuz ⱪilidu, dǝydu. «boyunƣa yǝtküqǝ» — Asuriyǝ padixaⱨi kǝlgǝndǝ, Yǝⱨudaning ⱨǝmmǝ yǝrlirini ixƣal ⱪilip, 46 xǝⱨǝrni ⱪoliƣa aldi; pǝⱪǝt paytǝhti Yerusalem xǝⱨirini igiliyǝlmǝy, uni muⱨasirigǝ aldi. Ahirda u Hudaning biwasitǝ jazasiƣa uqrap Asuriyǝgǝ ⱪaytti (36-37 babni kɵrüng). 10-ayǝt boyiqǝ, Israilning zemini bolsa «Immanuel»ning zeminidur; demǝk, «Immanuel» Israilning Padixaⱨi, Hojayinidur.
□8:9 «Ƣǝzǝplininglar, i ǝllǝr...!» — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: — «Jǝm bolup ⱨujum ⱪilinglar, i ǝllǝr...!». Muxu ayǝtkǝ ⱪariƣanda, bexarǝt muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt Asuriyǝning ⱨujumini ǝmǝs, bǝlki ahirⱪi zamanda jimi hǝlⱪ-millǝtning Israilƣa ⱪilidiƣan ⱨujumini kɵrsitidu.
□8:10 «Mǝsliⱨǝtinglarni ⱪiliweringlar» — ibraniy tilida «bir sɵz ⱪilixinglar». «Sǝwǝbi — Immanuel!» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, «Immanuel» pak ⱪizdin tuƣulƣan (7-babtiki) bexarǝtlik bala, ismi «Huda biz bilǝn billǝ» degǝn mǝnidǝ.
□8:12 «Muxu kixilǝr kɵp ixlarda «suyiⱪǝst bar» desǝ...» — muxu yǝrdǝ «suyiⱪǝst»ning mǝnisi (bizning ⱪariximizqǝ): — Hǝlⱪ ⱨǝrhil pitnǝ-iƣwalarƣa ⱪulaⱪ selip: «Ətirapimizdiki baxⱪa dɵlǝtlǝr yaki ɵz iqimizdiki hainlar suyiⱪǝst ⱪiliwatidu» dǝp ⱪorⱪup yürǝtti; muxu gǝplǝrgǝ Yǝxaya wǝ uningƣa ǝgǝxkǝn ihlasmǝn Yǝⱨudiylar ⱨeq ⱪulaⱪ salmasliⱪi kerǝk idi.
□8:13 «Pǝⱪǝt... Pǝrwǝrdigarnila ⱨǝmmidin üstün dǝp bilinglar» — yaki «pǝⱪǝt... Pǝrwǝrdigarnila muⱪǝddǝs dǝp bilinglar».
□8:14 «U bir muⱪǝddǝs panaⱨgaⱨ bolidu» — muxu ayǝttiki «U» bǝlkim «Immanuel»ni, xundaⱪla uning ⱪandaⱪ ikǝnlikini kɵrsitidu. U «muⱪǝddǝs panaⱨgaⱨ» yaki «muⱪǝddǝs ibadǝtgaⱨ»ƣa ohxax, insanlarning Hudaƣa yeⱪinlixix yolini tǝminlǝp beridu. «adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram tax» — bu ibarining yǝnǝ bir mǝnisi «(adǝmlǝr) yaman kɵridiƣan ⱪoram tax».
■8:14 Yǝx. 28:16; Luⱪa 2:34; Rim. 9:33; 1Pet. 2:7
□8:16 «Bu guwaⱨnamini yɵgǝp... ⱪoyƣin» — Huda muxu yǝrdǝ Yǝxaya arⱪiliⱪ ɵzigǝ ǝgǝxkǝn muhlisliriƣa yolyoruⱪ beridu. Yǝxaya yazƣan ⱨǝm sɵzligǝn guwaⱨliⱪlarni, Musaƣa berilgǝn ⱪanun wǝ baxⱪa pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ berilgǝn Tǝwrattiki ⱪisimlarni billǝ ⱪoxup, bihǝtǝr saⱪlap ⱪoyux kerǝk, degǝn mǝnidǝ. Xundaⱪ ⱪilƣanda, birinqidin, ⱨǝrⱪandaⱪ ⱪalaymiⱪan wǝziyǝtlǝr astida, ular muxu kitablar arⱪiliⱪ nemǝ ⱪilix kerǝklikini obdan bilǝlǝydu. Ikkinqidin, ular Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrgǝ berilgǝn bexarǝtlǝrni peqǝtligǝn bolsa, u dunyadin kǝtkǝndin keyin, guwaⱨliⱪlar aldin’ala eytⱪan nurƣun ixlar yüz bǝrgǝndǝ, Israil hǝlⱪi muxu guwaⱨliⱪlar (bexarǝtlǝr)ni top-toƣra ikǝn, dǝp bilidu, xuningdǝk bularda ⱨeqⱪandaⱪ oydurmiliⱪ yoⱪ, Yǝxaya ⱨǝⱪiⱪiy pǝyƣǝmbǝr ikǝn, dǝpmu etirap ⱪilidu.
□8:17 «...yüzini Israil jǝmǝtidin yoxuridiƣan Pǝrwǝrdigar» — Huda Ɵz hǝlⱪi bolƣan Israilƣa, gunaⱨliri tüpǝylidin, ⱨeq mɵjizini kɵrsǝtmǝy, ularni düxmǝnliridin ⱪoƣdimaydu. Ⱨalbuki, Yǝxaya wǝ uning gepigǝ kirgǝn Hudaning mɵmin bǝndiliri ümidsizlǝnmǝy, Yǝxayaƣa ohxax «Pǝrwǝrdigarƣa tǝlmürüp Uni saⱪlimaⱪta» idi.
□8:18 «Ⱪaranglar, manga wǝ Pǝrwǝrdigar manga bǝrgǝn balilarƣa, biz ... namayan ⱪilƣan bexarǝt wǝ karamǝtlǝrning süpitidurmiz» — muxu sɵzlǝrni ⱪilƣuqi bolsa Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrning ɵzi; biraⱪ «Immanuel»mu u arⱪiliⱪ bexarǝtlik sɵz ⱪiliwatidu («Ibr.» 2:13ni kɵrüng).
□8:22 «ular yǝrgǝ ⱪarisa, mana, japa-muxǝⱪⱪǝt ... wǝ parakǝndiqilik turidu» — Israillar asmandiki yardǝmni rǝt ⱪilƣandin keyin, yǝr-yüzidin ⱨeq ümid bolmayla ⱪalmay, ⱨǝmmisi zulmǝt bolidu.