2
Ahirⱪi zamanlardiki Yerusalem
Bular Amozning oƣli Yǝxaya Yerusalem wǝ Yǝⱨuda toƣrisida kɵrgǝn kalamdur: —
Ahir zamanlarda, Pǝrwǝrdigarning ɵyi jaylaxⱪan taƣ taƣlarning bexi bolup bekitilidu,
Ⱨǝmmǝ dɵng-egizlktin üstün ⱪilip kɵtürülidu;
Barliⱪ ǝllǝr uningƣa ⱪarap eⱪip kelixidu. Ahir zamanlarda» — ibraniy tilida «Künlǝrning ahirida». «Pǝrwǝrdigarning ɵyi» — Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisini kɵrsitidu. «Barliⱪ ǝllǝr uningƣa ⱪarap eⱪip kelixidu» — Tǝwrat ⱨǝm Zǝburdiki «ǝllǝr» degǝn sɵz adǝttǝ Israildin baxⱪa barliⱪ hǝlⱪlǝrni, yǝni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ni kɵrsitidu. Xunga bǝzidǝ «yat ǝllǝr» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz. «Yǝxaya» degǝn kitabta «ǝllǝr», «taipilǝr», «yat ǝllǝr» yaki «hǝlⱪ-millǝtlǝr» deyilsǝ, ⱨǝrdaim muxu mǝnini bildüridu.   Mik. 4:1
Nurƣun hǝlⱪ-millǝtlǝr qiⱪip bir-birigǝ: —
«Kelinglar, biz Pǝrwǝrdigarning teƣiƣa,
Yaⱪupning Hudasining ɵyigǝ qiⱪⱪayli;
U Ɵz yolliridin bizgǝ ɵgitidu,
Biz Uning tǝriⱪiliridǝ mangimiz» — deyixidu.
— Qünki ⱪanun-yolyoruⱪ Ziondin,
Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami Yerusalemdin qiⱪidiƣan bolidu. Zǝb. 110:2
U ǝllǝr arisida ⱨɵküm qiⱪiridu,
Nurƣun hǝlⱪlǝrning ⱨǝⱪ-naⱨǝⱪlirigǝ kesim ⱪilidu;
Buning bilǝn ular ⱪiliqlirini sapan qixliri,
Nǝyzilirini orƣaⱪ ⱪilip soⱪuxidu;
Bir ǝl yǝnǝ bir ǝlgǝ ⱪiliq kɵtürmǝydu,
Ular ⱨǝm yǝnǝ uruxni ɵgǝnmǝydu. Yo. 3:10; Mik. 4:3
— «I Yaⱪup jǝmǝtidikilǝr,
Kelinglar, Pǝrwǝrdigarning nurida mangayli!».
 
Ⱨazirⱪi Yerusalem
— Sǝn Ɵz hǝlⱪing bolƣan Yaⱪup jǝmǝtini taxlap ⱪoydung;
Qünki ular xǝrⱪtiki hurapatlar bilǝn tolduruldi;
Ular Filistiylǝrdǝk pal salidu;
Ular qǝtǝlliklǝr bilǝn ⱪol tutuxidu; «Ular (Israillar) Filistiylǝrdǝk pal salidu» — muxu yǝrdǝ Yǝxaya kinayilik sɵz ixlitip, ɵz hǝlⱪining hurapiyliⱪni ⱨǝr tǝrǝptin, yǝni xǝrⱪtin ⱨǝm ƣǝrbtin (Filistiylǝrdin) ⱪobul ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.
Zemini bolsa altun-kümüxkǝ tolup kǝtti;
Bayliⱪliri tügimǝs;
Yǝr-zemini atlarƣimu tolup kǝtti,
Jǝng ⱨarwiliri ⱨǝm tügimǝs; «altun-kümüxkǝ tolup kǝtti... bayliⱪliri tügimǝs... yǝr-zemini atlarƣimu tolup kǝtti, jǝng ⱨarwiliri ⱨǝm tügimǝs» — muxu 6-8-ayǝttǝ, Yǝxaya ularning Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan ⱪanun — Tǝwrattiki «Ⱪanun xǝrⱨi» 17-18-bablar kɵzdǝ tutulidu. Muxu ixlar Tǝwrattiki xu pǝrmanlarƣa hilap.
Zemini butlar bilǝnmu liⱪ bolup kǝtti;
Ular ɵz ⱪolliri bilǝn yasiƣanliriƣa,
Barmaⱪliri bilǝn xǝkillǝndürgǝnlirigǝ sǝjdǝ ⱪilixidu.
Xuning bilǝn puⱪralar egildürülidu,
Mɵtiwǝrlǝrmu tɵwǝn ⱪilinidu;
Sǝn ularning ⱪǝddini ruslimaysǝn ⱨǝm ⱨeq kǝqürüm ⱪilmaysǝn. «... puⱪralar egildürülidu... تɵwǝn ⱪilinidu» — bu peilning ikkisi ikki bisliⱪ sɵz bolup, ularning butlarƣa bax uridiƣanliⱪini ⱨǝmdǝ kǝlgüsidǝ ular xübⱨisizki ohxaxla Hudaning ƣǝzipi aldida yǝrgǝ yiⱪilidiƣanliⱪini bildüridu. «... ⱪǝddini ruslimaysǝn ⱨǝm ⱨeq kǝqürüm ⱪilmaysǝn» — muxu ikki ibarǝ ibraniy tilida ikki bisliⱪ birla sɵz bilǝn ipadilnidu.
 
«Pǝrwǝrdigarning küni»
10 Əmdi Pǝrwǝrdigarning wǝⱨxitidin,
Ⱨǝywisining xan-xǝripidin ɵzüngni ⱪaqur,
Hada taxlar iqigǝ kiriwal,
Topa-qanglar iqigǝ mɵküwal!
11 Qünki adǝmning tǝkǝbbur kɵzliri yǝrgǝ ⱪaritilidu,
Insanlarning ⱨakawurluⱪi pǝs ⱪilinidu;
Xu künidǝ yalƣuz Pǝrwǝrdigarla üstün dǝp mǝdⱨiyilinidu. Yǝx. 5:15
12 Qünki samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarning xundaⱪ bir küni tǝyyar turidu: —
Xu küni ⱨǝrbir tǝkǝbbur wǝ mǝmǝdanlarning üstigǝ,
Ɵzini yuⱪiri saniƣanlarning üstigǝ qüxidu
(Xuning bilǝn ularning ⱨǝmmisi pǝs ⱪilinidu!), Yo. 2:10, 31; 3:15; Yǝx. 13:6-13; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Wǝⱨ. 6:12-13
13 Xuningdǝk Liwanning egiz, pǝlǝkkǝ yetidiƣan barliⱪ kedir dǝrǝhlirining üstigǝ,
Baxandiki barliⱪ dub dǝrǝhlirining üstigǝ,
14 Egiz taƣlarning ⱨǝmmisigǝ,
Yuⱪiri kɵtürülgǝn barliⱪ dɵnglǝrning üstigǝ,
15 Ⱨǝrbir ⱨǝywǝtlik munarning üstigǝ,
Ⱨǝrbir mustǝⱨkǝm sepilning üstigǝ,
16 Tarxixtiki ⱨǝrbir soda kemisining üstigǝ,
Xundaⱪla barliⱪ güzǝl kemǝ gǝwdisining üstigǝ xu küni qüxüxkǝ tǝyyar turidu. «Tarxixtiki ⱨǝrbir soda kemisining üstigǝ,...» — ⱪǝdimki zamanlarda dengiz sodisi bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan «Tarxix» dǝydiƣan üq yurt bar idi. Birsi ximaliy Afriⱪida, birsi Ispaniyǝdǝ, yǝnǝ birsi Əngliyǝdǝ boluxi mumkin idi. Tarxixtiki kemilǝr barliⱪ baxⱪa ǝllǝrning kemiliridin qong wǝ ⱨǝywǝtlik idi. «Xundaⱪla barliⱪ güzǝl kemǝ gǝwdisining üstigǝ...» — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: — «Xundaⱪla ⱨǝrbir güzǝl rǝsim-ⱨǝykǝllǝrning üstigǝ...»
17 Adǝmlǝrning kɵrǝngliki tɵwǝn ⱪilinip qüxürülüp,
Insanlarning tǝkǝbburliⱪi pǝs ⱪilinidu,
Xu künidǝ yalƣuz Pǝrwǝrdigarla üstün dǝp mǝdⱨiyilinidu.
18 Butlar bolsa ⱨǝmmisi kɵzdin yoⱪilidu. «Butlar» — ibraniy tilida: — «Ərzimǝslǝr...»
19 Pǝrwǝrdigar yǝrni dǝⱨxǝtlik silkindürüxkǝ ornidin turidiƣan qaƣda,
Ular ɵzlirini Uning wǝⱨxitidin, Uning ⱨǝywisining xan-xǝripidin ⱪaqurup,
Hada tax ƣarlirining iqigǝ,
Yǝr yüzidiki ɵngkürlǝrgǝ kiriwalidu;
20 Xu künidǝ kixilǝr ɵzigǝ qoⱪunuxⱪa yasiƣan kümüx butliri wǝ altun butlirini ⱪariƣu qaxⱪanlarƣa wǝ xǝpǝrǝnglǝrgǝ taxlap beridu;
21 Pǝrwǝrdigar yǝrni dǝⱨxǝtlik silkindürüxkǝ ornidin turidiƣan qaƣda,
Ular ɵzlirini Uning wǝⱨxitidin, Uning ⱨǝywisining xan-xǝripidin ⱪaqurup,
Hada tax qaklirining iqigǝ,
Yarlarning yeriⱪliriƣa kiriwalidu;
22 Ümidinglarni nǝpisi dimiƣidila turidiƣan insandin üzünglar,
Qünki insan zadi nemǝ idi?!
 
 

2:2 Ahir zamanlarda» — ibraniy tilida «Künlǝrning ahirida». «Pǝrwǝrdigarning ɵyi» — Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisini kɵrsitidu. «Barliⱪ ǝllǝr uningƣa ⱪarap eⱪip kelixidu» — Tǝwrat ⱨǝm Zǝburdiki «ǝllǝr» degǝn sɵz adǝttǝ Israildin baxⱪa barliⱪ hǝlⱪlǝrni, yǝni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ni kɵrsitidu. Xunga bǝzidǝ «yat ǝllǝr» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz. «Yǝxaya» degǝn kitabta «ǝllǝr», «taipilǝr», «yat ǝllǝr» yaki «hǝlⱪ-millǝtlǝr» deyilsǝ, ⱨǝrdaim muxu mǝnini bildüridu.

2:2 Mik. 4:1

2:3 Zǝb. 110:2

2:4 Yo. 3:10; Mik. 4:3

2:6 «Ular (Israillar) Filistiylǝrdǝk pal salidu» — muxu yǝrdǝ Yǝxaya kinayilik sɵz ixlitip, ɵz hǝlⱪining hurapiyliⱪni ⱨǝr tǝrǝptin, yǝni xǝrⱪtin ⱨǝm ƣǝrbtin (Filistiylǝrdin) ⱪobul ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.

2:7 «altun-kümüxkǝ tolup kǝtti... bayliⱪliri tügimǝs... yǝr-zemini atlarƣimu tolup kǝtti, jǝng ⱨarwiliri ⱨǝm tügimǝs» — muxu 6-8-ayǝttǝ, Yǝxaya ularning Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan ⱪanun — Tǝwrattiki «Ⱪanun xǝrⱨi» 17-18-bablar kɵzdǝ tutulidu. Muxu ixlar Tǝwrattiki xu pǝrmanlarƣa hilap.

2:9 «... puⱪralar egildürülidu... تɵwǝn ⱪilinidu» — bu peilning ikkisi ikki bisliⱪ sɵz bolup, ularning butlarƣa bax uridiƣanliⱪini ⱨǝmdǝ kǝlgüsidǝ ular xübⱨisizki ohxaxla Hudaning ƣǝzipi aldida yǝrgǝ yiⱪilidiƣanliⱪini bildüridu. «... ⱪǝddini ruslimaysǝn ⱨǝm ⱨeq kǝqürüm ⱪilmaysǝn» — muxu ikki ibarǝ ibraniy tilida ikki bisliⱪ birla sɵz bilǝn ipadilnidu.

2:11 Yǝx. 5:15

2:12 Yo. 2:10, 31; 3:15; Yǝx. 13:6-13; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Wǝⱨ. 6:12-13

2:16 «Tarxixtiki ⱨǝrbir soda kemisining üstigǝ,...» — ⱪǝdimki zamanlarda dengiz sodisi bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan «Tarxix» dǝydiƣan üq yurt bar idi. Birsi ximaliy Afriⱪida, birsi Ispaniyǝdǝ, yǝnǝ birsi Əngliyǝdǝ boluxi mumkin idi. Tarxixtiki kemilǝr barliⱪ baxⱪa ǝllǝrning kemiliridin qong wǝ ⱨǝywǝtlik idi. «Xundaⱪla barliⱪ güzǝl kemǝ gǝwdisining üstigǝ...» — yǝnǝ birhil tǝrjimisi: — «Xundaⱪla ⱨǝrbir güzǝl rǝsim-ⱨǝykǝllǝrning üstigǝ...»

2:18 «Butlar» — ibraniy tilida: — «Ərzimǝslǝr...»