□2:1 «... ⱪandaⱪ tegixlik jawab tepixim kerǝklikini bilixni...» — ibraniy tilida «ⱪandaⱪ tegixlik jawab kɵrüxni...». «Uning manga nemǝ dǝydiƣanliⱪini, xuningdǝk ɵzüm bu dad-pǝryadim toƣruluⱪ ⱪandaⱪ tegixlik jawab tepixim kerǝklikini bilixni kütüp turimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Uning manga nemini eytidiƣanliⱪini, ⱨǝmdǝ ɵzümning Uning manga beridiƣan tǝnbiⱨkǝ nemǝ jawab berixim kerǝklikini bilixni kütimǝn». Ⱨeq bolmiƣanda, u Hudaning tǝnbiⱨini kütidu. Ⱨabakkuk pǝyƣǝmbǝr kɵnglidǝ: «Mening ǝslidiki dad-pǝryadimda bǝlkim hataliⱪ yeri boluxi mumkin» dǝydu, bar bolsa u hataliⱪlirini etirap ⱪilixⱪa tǝyyar turidu. Xunga bizningqǝ «jawab» bolsa (1) dad-pǝryadidiki (bar bolsa) hataliⱪiƣa bolƣan jawabkarliⱪini, (2) keyin uning ɵz oⱪurmǝnlirigǝ yaki ɵzigǝ ǝgǝxkǝn adǝmlǝrgǝ berixkǝ tegixlik jawabning ⱪandaⱪ ikǝnlikini ɵz iqigǝ alidu. U bularni qüxinix üqün kütüwatidu. Ⱨabakkuk pǝyƣǝmbǝrning Hudaƣa bolƣan «jawabi» 3-babta tepilidu.

■2:1 Yǝx. 21:8

□2:2 «Oⱪuƣanlar yügürsun üqün, bu kɵrüngǝn alamǝtni yeziwal...» — ikki mǝnisi boluxi mumkin: — (1) oⱪuƣan kixi keyin bu hǝwǝrni baxⱪilarƣa yügürüp yǝtküzsun; (2) oⱪuƣan kixi ⱨǝrtürlük ⱪiyinqiliⱪ astidimu Mening yolumda yügürsun (mǝsilǝn, «Zǝb.» 119:32, «Yǝx.» 40:30-31, «Gal.» 5:7ni kɵrüng). Biz ikkinqi mǝnigǝ mayilmiz.

■2:2 Yǝx. 30:8

□2:3 «bu kɵrüngǝn alamǝt kǝlgüsidiki bekitilgǝn bir waⱪit üqün...» — «bekitilgǝn» — demǝk, ⱨeqkim (ⱨǝtta dua arⱪiliⱪmu) uni ɵzgǝrtǝlmǝydu. «U adǝmlǝrgǝ ahirǝtni tǝlpündüridu» — sɵzmusɵz tǝrjimisi: «U ahirǝtkǝ ⱪarap ⱨasirap nǝpǝs alidu» (pikrimizqǝ bu ibarǝ qongⱪur tǝxnaliⱪni bildüridu).

□2:4 «Ⱪara, tǝkǝbburlixip kǝtküqini! Uning ⱪǝlbi ɵz iqidǝ tüz ǝmǝs» — ⱨǝrⱪandaⱪ tǝkǝbbur adǝm durus, tüz bolalmaydu. «Biraⱪ ⱨǝⱪⱪaniy adǝm etiⱪad-sadiⱪliⱪi bilǝn ⱨayat yaxaydu» — bu sɵz Hudaning jawabining ǝng ⱨalⱪiliⱪ jümlisi. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

■2:4 Rim. 1:17; Gal. 3:11; Ibr. 10:38

□2:5 «Bǝrⱨǝⱪ, xarab uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilidu» — Babilliⱪlar ahir berip mǝyhorluⱪtin Pars imperiyǝsi tǝripidin nabut boldi. Tǝwrat, «Daniyal pǝyƣǝmbǝr» 5-bab wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «...ⱨǝwisini tǝⱨtisaradǝk yoƣan ⱪilidu» — «tǝⱨtisara» ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan jay. Babilliⱪlar ⱨǝr yili tajawuzqiliⱪ pilanini tüzǝytti. Ahir berip bu tajawuzqiliⱪi ɵzining mudapiisini ajizlaxturup, Pars imperiyǝsi ularni nabut ⱪildi. «U ɵlümdǝk ⱨeqⱪaqan ⱪanmaydu» — «ɵlüm» ⱨǝrdaim insanlarning jenini alidu, ⱨǝrgiz «boldi» demǝydu.

□2:6 «gɵrügǝ ⱪoyƣan nǝrsilǝr bilǝn ɵzini qingdiƣuqiƣa way!» — «gɵrügǝ ⱪoyƣan nǝrsilǝr» degǝn ibarǝ ikki bisliⱪ bolup, baxⱪa bir mǝnisi «bir dɵwǝ topa» — demǝk, ular muxu ⱨaram nǝrsilǝr bilǝn ɵzlirini bulƣiƣanidi. Babil imperiyǝsi ayaƣ asti ⱪilƣan ǝllǝr Ⱨabakkukning Babil toƣrisidiki bexarǝtlirini bilip yǝtkǝndin keyin, ular bu ayǝttiki kinayilik sɵzlǝrni degǝn boluxi mumkin. Sɵzlǝr «mǝrsiyǝ» (matǝm tutux munajiti) xǝklidǝ eytilidu.

□2:7 «Sǝndin jazanǝ-ⱪǝrz alƣuqilar biraⱪla ⱪozƣalmamdu?» — «sǝndin jazanǝ-ⱪǝrz alƣuqilar» degǝn sɵz ikki bisliⱪ bolup, yǝnǝ bir mǝnisi: «(yilandǝk) seni qaⱪⱪuqilar».

□2:8 «... kixilǝrning ⱪanliri, zemin, xǝⱨǝr ⱨǝm uningda turuwatⱪan ⱨǝmmǝylǝngǝ ⱪilƣan zulum-zorawanliⱪing tüpǝylidin,...» — «.. zemin, xǝⱨǝr... » — bu isimlǝr birlik xǝkildǝ (kɵplük xǝkildǝ ǝmǝs) ipadilǝngini ⱨǝm u zemin, xǝⱨǝrning nami eytilmiƣanliⱪidin ⱪariƣanda, u ibarǝ Israil zemini (Pǝlǝstin) ⱨǝm Yerusalemni kɵrsǝtsǝ kerǝk.

□2:14 «Qünki huddi sular dengizni ⱪapliƣandǝk, pütün yǝr yüzi Pǝrwǝrdigarni bilip-tonux bilǝn ⱪaplinidu» — bu bayanning ɵzi Ⱨabakkukning dad-pǝryadiƣa bolƣan qong bir jawabtur. Jaⱨandiki adalǝtsizliklǝr xunqǝ kɵp bolƣinini bilǝn, ⱨeq bolmiƣanda ahir berip ularning ⱨǝrbiri yoⱪitilidu. Baxⱪa pǝyƣǝmbǝrlǝrning bexarǝtliri boyiqǝ, Babil xǝⱨiri toƣruluⱪ ixinimizki, u ahiri zamanda ⱪayta ⱪurulidu. Əmdi «Pǝrwǝrdigarning küni»dǝ, bu ayǝttǝ deyilgǝndǝk «Pütün yǝr yüzi Pǝrwǝrdigarni bilip-tonux bilǝn ⱪaplinidu» wǝ xunglaxⱪa Babil ⱪayta kɵrünmǝskǝ yoⱪitilidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

■2:14 Qɵl. 14:21

□2:15 «Ɵz yeⱪiningƣa ⱨaraⱪni iqküzgüqigǝ — uning uyat yerigǝ ⱪarixing üqün, tulumungdin ⱪuyup, uni mǝst ⱪilƣuqi sanga way!» — ⱨaraⱪkǝxlǝr ⱨǝrdaim baxⱪilarni ⱨaraⱪkǝxlǝrgǝ aylandurmaⱪqi bolidu. Biraⱪ Babilning «baxⱪilarƣa ⱨaraⱪ iqküzüx» mǝⱪsiti ularƣa ezitⱪuluⱪ ⱪilip, ɵzigǝ ohxax bǝqqiwazliⱪ gunaⱨiƣa kirgüzüp, andin ularni asanla kontrol ⱪilixtin ibarǝt.

□2:16 «Ɵzüngmu iq, hǝtniliking ayan bolsun!» — «hǝtniliking ayan bolsun!» degǝn ibarǝ adǝmning ⱪattiⱪ hijalitini kɵrsǝtkinidin baxⱪa, «Sǝn Hudaning ǝⱨdisigǝ wǝ sɵzigǝ yat adǝmsǝn» degǝn mǝninimu puritip beridu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ɵzüngmu (ⱨaraⱪ) iq, pulanglap yiⱪil!».

□2:17 «Liwanƣa ⱪilƣan zulum-zorawanliⱪ, xundaⱪla ⱨaywanlarni ⱪorⱪitip ularƣa yǝtküzgǝn wǝyranqiliⱪmu,...» — «Liwan» rayoni güzǝl ormanliri ⱨǝm kɵpligǝn ⱨǝrhil yawayi ⱨaywanliri bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan. Babil imperiyǝsi miladiyǝdin ilgiriki 605-yilidiki (Suriyǝdǝ yüz bǝrgǝn) «Karxemix jengi»din keyin, (1) Liwandikilǝrgǝ wǝ ǝtrapidikilǝrgimu eƣir zulum yǝtküzgǝn. (2) uningdin baxⱪa ular ⱪilmaⱪqi bolƣan jǝnglǝrni dawam ⱪilixi üqün ⱨǝmdǝ ɵz xǝⱨǝrlirini ⱪurux üqün Liwandin kɵp dǝl-dǝrǝhlǝrni kesip epkǝtti. (3) ular yǝnǝ kɵngül eqix üqünla kɵp yawayi ⱨaywanlarni rǝⱨimsiz usullar bilǝn owlidi. Mǝzkur ayǝttiki bu sɵz bu üq ixni kɵzdǝ tutidu. 2- wǝ 3-ixtin roxǝnki, insaniyǝtning tǝbiiy muⱨitni obdan asraxⱪa Huda aldida jawabkarliⱪi bar. «Kixilǝrning ⱪanliri, zemin, xǝⱨǝr ⱨǝm uningda turuwatⱪan ⱨǝmmǝylǝngǝ ⱪilƣan zulum-zorawanliⱪ tüpǝylidin,...» — «...zemin, xǝⱨǝr,... turuwatⱪanlar» — 8-ayǝttiki ibarigǝ ohxax, Israil zemini (Ⱪanaan)ni ⱨǝm Yerusalemni kɵrsitidu.

□2:19 «uning iqidǝ ⱨeq nǝpǝs yoⱪtur» — yaki «uning iqidǝ ⱨeq roⱨ yoⱪtur». «Yaƣaqⱪa «Oyƣan!» degǝn adǝmgǝ, zuwansiz taxⱪa «Turǝ!» degǝngǝ way! ... Uning iqidǝ ⱨeq nǝpǝs yoⱪtur» — bu ikki ayǝt (18-, 19-) Babilliⱪlarning rǝzillikining butpǝrǝslik bilǝn baƣliⱪ ikǝnlikini kɵrsitidu. 1:7dǝ kɵrsitilgǝndǝk, ɵz «hudaliri»ni ɵzi yasiƣandin keyin, ular tirik Hudadin ⱨeq ⱪorⱪmay, ɵzigǝ ⱪolayliⱪ «ǝhlaⱪ-pǝzilǝt» mizanlirini haliƣanqǝ bekitidu.

□2:20 «Biraⱪ Pǝrwǝrdigar Ɵz muⱪǝddǝs ibadǝthanisididur!» — muxu yǝrdǝ pǝyƣǝmbǝr bǝlkim Hudaning asmandiki muⱪǝddǝs ibadǝthanisini kɵrsitidu («Zǝb.» 7:5, 11:4nimu kɵrüng).