1 Ⱨǝrbir yǝttǝ yilning ahirida sǝn bir «halas ⱪilix»ni jakarliƣin. ■ Mis. 21:2; Yǝr. 34:14 2 Bu «halas ⱪilix» mundaⱪ bolidu: — barliⱪ ⱪǝrz igiliri ⱪoxnisiƣa bǝrgǝn ⱪǝrzni kǝqürüm ⱪilixi kerǝk; uni ⱪoxnisidin yaki ⱪerindixidin tǝlǝp ⱪilmasliⱪi kerǝk; qünki Pǝrwǝrdigar aldida bir «halas ⱪilix» jakarlandi. □ «... Pǝrwǝrdigar aldida bir «halas ⱪilix» jakarlandi» — bǝzi alimlar bu «halas ⱪilix» degǝnning mǝnisi, ⱪǝrz igiliri yǝttǝ yil iqidǝ ⱪǝrzdarlardin ⱪǝrzni sorimasliⱪi kerǝk; lekin yǝttinqi yildin keyin ⱪǝrzlǝrni ⱪaytidin soraxⱪa bolidu, dǝp bekitilgǝn, dǝp ⱪaraydu. 3 Qǝtǝlliktin bolsa tǝlǝp ⱪilixⱪa bolidu; lekin ⱪerindixingda bolƣan ⱪǝrzni kǝqürüm ⱪilixing kerǝk.

4 Ⱨalbuki, aranglarda ⱨajǝtmǝnlǝr bolmaydu; qünki Pǝrwǝrdigar Hudaying silǝrgǝ miras bolux üqün igilixinglarƣa beridiƣan xu zeminda turƣiningda seni ziyadǝ bǝrikǝtlǝydu; 5 Pǝⱪǝt silǝr Pǝrwǝrdigar Hudayinglarning awaziƣa ⱪulaⱪ selip, mǝn silǝrgǝ bügün tapiliƣan bu pütün ǝmrgǝ ǝmǝl ⱪilixⱪa kɵngül bɵlsǝnglar xundaⱪ bolidu. 6 Qünki Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga wǝdǝ ⱪilƣandǝk u seni bǝrikǝtlǝydu; sǝn kɵp ǝllǝrgǝ kapalǝtlik elip ⱪǝrz berisǝn, lekin ulardin ⱪǝrz almaysǝn; sǝn kɵp ǝllǝr üstigǝ ⱨɵküm sürisǝn, lekin ular üstüngdin ⱨɵküm sürmǝydu.

7 Pǝrwǝrdigar Hudaying sanga beridiƣan zeminda xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ turuwatⱪan ⱪerindaxliring arisidin kǝmbǝƣǝl bir adǝm bolsa, sǝn uningƣa kɵnglüngni ⱪattiⱪ ⱪilma yaki ⱨajiti qüxkǝn ⱪerindixingƣa ⱪolungni yumuwalma; □ «xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ» — ibraniy tilida «dǝrwaziliringlar iqidǝ» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu. 8 sǝn bǝlki sehiyliⱪ bilǝn uningƣa ⱪolungni oquⱪ ⱪil wǝ uningda nemǝ kǝm bolsa qoⱪum ⱨajitidin qiⱪip uningƣa ɵtnǝ berip tur. 9 Kɵnglüngdǝ namrat ⱪerindixingdin aƣrinip: Yǝttinqi yil, yǝni «halas yili» yeⱪinlaxti, dǝp rǝzil oyda boluxtin, uningƣa ⱨeq nǝrsǝ bǝrmǝsliktin ⱨezi bol; xundaⱪ bolup ⱪalsa u sening toƣrangda Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad kɵtürüxi bilǝn bu ix sanga gunaⱨ ⱨesablinidu. □ «...namrat ⱪerindixingdin aƣrinip» — ibraniy tilida «namrat ⱪerindixingƣa kɵzüngni rǝzil ⱪilip» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu. 10 Sǝn qoⱪum uningƣa sehiyliⱪ bilǝn bǝrgin; uningƣa bǝrginingdǝ kɵnglüngdǝ narazi bolma; qünki bu ix üqün Pǝrwǝrdigar Hudaying seni barliⱪ ixliringda wǝ ⱪolungdiki barliⱪ ǝmgikingdǝ bǝrikǝtlǝydu. ■ Mat. 5:42; Luⱪa 6:35 11 Qünki kǝmbǝƣǝllǝr zemindin yoⱪap kǝtmǝydu; xunga mǝn sanga: «Sǝn sehiyliⱪ bilǝn zemindiki ⱪerindixingƣa, yǝni sening namratliringƣa wǝ ⱨajǝtmǝnliringgǝ ⱪolungni aqⱪin» — dǝp tapilidim.■ Mat. 26:11; Yⱨ. 12:8

12 Sening ⱪerindixing, mǝyli ibraniy ǝr yaki ibraniy ayal bolsun sanga setilƣan bolsa, u altǝ yil ⱪulluⱪungda bolidu, andin yǝttinqi yilida sǝn uni ɵzüngdin halas ⱪilip ⱪoyuwǝt. ■ Mis. 21:2; Yǝr. 34:14 13 Uni ⱪoyuwǝtkǝndǝ ⱪuruⱪ ⱪol ⱪoyuwǝtsǝng bolmaydu; 14 sǝn qoⱪum ⱪoyliringdin, haminingdin wǝ xarab kɵlqikingdin tǝⱪdim ⱪilixing kerǝk; Pǝrwǝrdigar Hudaying seni bǝrikǝtligini boyiqǝ sǝn uningƣa bǝr. 15 Sening ǝslidǝ Misir zeminida ⱪul bolƣanliⱪingni, xuningdǝk Pǝrwǝrdigar Hudaying seni ⱨɵrlük bǝdili tɵlǝp ⱪutⱪuzƣanliⱪini yadingda tut; xunga mǝn bügün bu ixni sanga tapilidim.

16 Ⱨalbuki, xu ⱪulung sanga: «mǝn sǝndin kǝtmǝymǝn» desǝ (qünki u seni wǝ ailǝngdikilǝrni sɵyidu, sening bilǝn ⱨali yahxi bolidu) 17 — xu qaƣda sǝn bigizni elip uning ⱪuliⱪini ixiktǝ tǝx. Xuning bilǝn u mǝnggügǝ sening ⱪulung bolidu. Xuningdǝk dedikinggimu xundaⱪ muamilǝ ⱪilƣin.■ Mis. 21:6

18  Ⱪulungni yeningdin ⱪoyuwetix sanga eƣir kǝlmisun; qünki u ⱪulluⱪungda altǝ yil bolƣaqⱪa, ⱪimmiti mǝdikarningkidin ikki ⱨǝssǝ artuⱪ bolidu; uni ⱪoyuwǝtsǝng Pǝrwǝrdigar Hudaying barliⱪ ixliringda seni bǝrikǝtlǝydu.□ «ⱪimmiti mǝdikarningkidin ikki ⱨǝssǝ artuⱪ bolidu» — ⱪul ⱨǝrküni igisi üqün ixlǝydiƣan waⱪit mǝdikar ixligǝn waⱪitning ikki ⱨǝssidin kɵp boluxi mumkin; qünki ⱪul keqǝ-kündüz hojayinning buyruⱪi astida turuxi kerǝk.

19 Kaliliring wǝ ⱪoyliring arisida tuƣulƣan barliⱪ tunji ǝrkǝk mozay-ⱪoziliringni Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa ata; kaliliringning tunjisini ⱨeqⱪandaⱪ ǝmgǝkkǝ salma, ⱪoyliringning tunjisini ⱪirⱪima. ■ Mis. 13:2; 22:29; 34:19; Law. 27:26; Qɵl. 3:13 20 Sǝn wǝ ɵyüngdikilǝr ⱨǝr yili xu melingni Pǝrwǝrdigar Hudaying aldida, Pǝrwǝrdigar tallaydiƣan jayda yǝnglar. 21 Biraⱪ xu ⱨaywanlarning bir yeri meyip bolsa, mǝyli u mǝjruⱨ , kor yaki uningda ⱨǝrⱪandaⱪ nuⱪsan bolsa, uni Pǝrwǝrdigar Hudayingƣa ⱪurbanliⱪ ⱪilmasliⱪing kerǝk. ■ Law. 22:20; Ⱪan. 17:1 22 Bǝlki uni xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ yesǝng bolidu; kixilǝr mǝyli pak yaki napak bolsun, uni jǝrǝn yaki keyikni yegǝndǝk yesǝ bolidu. □ «xǝⱨǝr-yezanglar iqidǝ» — ibraniy tilida «dǝrwaziliring iqidǝ» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. 23 Pǝⱪǝt sǝn uning ⱪenini yemǝ; ⱪenini suni yǝrgǝ tɵkkǝndǝk tɵküwǝt.■ Ⱪan. 12:16,23