1 Olwa waamala okumuwoolako amangʼana ago, Omukangasi owa *awoozia yawuuzia Stefaano otino, “Amangʼana aga oingiriirwe nago gano gari kuwuene?” 2 Stefaano yamuirania otino, “*Awagaaka ni waamwifu, mutege amatwi muwurre ekia mbalaga! Katonda ori no owunene yailaganira guukwa iifu Abraamu ni yawanga na amenyere mu ekialo ekia Mesopotaamia, na akiari okugia okumenya ku omugizi ogwa Araani. 3 Katonda yamulaga otino, ‘Ngʼaanya oreke ekialo kiinyu kino ni waamwinyu, ofume ogie omenye mu ekialo ekia nyiza okugia okukulaga.’† Owut 12:1 Awaib 11:8–10

4 “Kutio yangʼaanya mu ekialo ekia Mesopotaamia mu ekitemo ekia Awakaldea agia amenya mu omugizi ogwa Araani. Olwa swae yamala okufwa, Katonda yamulaga mbwe aaze amenye mu ekialo ekia mumenyeremo nyingeeno kino. Owut 11:31; 12:4 5 Ni riwulao ilowa eria Katonda yamu-aa ano namba erikasuga entambuko endala. Kukawa kutio, Katonda yamuifuuwira mbwe aaza okumu-aa ilowa erio kandi mbwe riiza okuwa eriae na awiizukulu waae. Mumiire aga Katonda yakolanga empurizanio eno, kwatuukra Abraamu na akiawula omwana. Owut 12:7 6 Katonda yamulaga mbwe awiizukulu waae waaza okumenya mu ekialo ekitari ekiawu ku emiigo mia wine, kandi ku emiigo egio giona waaza okuwa *awakurumu awa awantu awa ekialo ekio kandi wariwanyaasia ino! 7 Katonda yagia emberi na awoola otino, ‘Nyiza okuswawuka awantu awariwanyaasia awo. Nikuemao awiizukulu waao awo waaza okuema mu ekialo ekio waaze wansawe ano.’† Owut 15:13, 14; Okuf 3:12 8 Ni Katonda yamala okuwoola otio, yataao *endagano eya okuira awaana awekizia *enyangu, ni Abraamu. Kutio Abraamu yaira Isaaka enyangu owuire owua munaane okuemera mu okuiwulwa. Isaaka yaira Yakoobo enyangu, ni Yakoobo yaira awazia waae ikumi ni wawiri enyangu. (Wano niwo awaiwula ewiriango ikumi ni wiwiri ewia Awaisraeli.)” Owut 17:9–14; 21:2–3; 25:26; 29:31—30:24; 35:16–18

9 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Awa Yakoobo waawa ni iyari ni Yoseefu wamwawu. Kutio waamuguzizia awantu awa Misiri. Kukawa kutio Katonda yawanga ni Yoseefu. Owut 37:11, 28; 39:2, 21 10 Kandi yamurinda mu eminyako-nyaako giae giona. Olwa Yoseefu yagia emberi owa omwami owa Misiri, Katonda yamu-aa amaganga agaagera asangaazia omwami ino kandi okwo kwagera omwami amuta awa omukangasi owa omugizi gwae. Owut 41:37–44

11 “Lunyima enzala ya-amba ekialo ekia Misiri ne ekialo ekia Kanaani, okwagera awantu wawa ne eminyako-nyaako emingi kandi waaguukwa wiifu waawulanga no okuria okwa waria. 12 Kutio olwa Yakoobo yawurra mbwe emere eituukrana Misiri, yatuma awazia waae, awari waaguukwa wiifu mbwe wagie watunde emere eyo wareete. Okwo nikwo okwawanga okugia kwawu eyo okwa oluweri. Owut 41:54; 42:1–2, 5 13 Olwa waairana olwa okuwiri, Yoseefu yaimanyisia ku waamwawu waae kandi omwami owa Misiri oona yaaza amanya amangʼana aga waamwawu Yoseefu ni swae. Owut 45:1, 3, 16 14 Nikuemao Yoseefu yatuma waamwawu waae awo wagie walage swae Yakoobo aaze na awantu waae woona wamenye Misiri. Awiiwulane awa Yakoobo waawanga awantu amakumi musamvu ni itaanu. 15 Kutio Yakoobo yangʼaanya na awantu waae woona agia amenya mu ekialo ekia Misiri aa iye ni waaguukwa wiifu wandi waafwira lunyima. Owut 45:9–10, 18; 46:6–7, 27 16 Emiwiri giawu giagingwa gigia giawirwa Sekeemu mu owuina owua Abraamu yawanga na amiire okugula na amasendi ku awantu awa Amoori. Owut 23:3–16; 33:19; 49:29–30; 50:13; Yoswa 24:32; Awaib 11:22

17 “Kiomo amiire aga Katonda yawoola mbwe aaza okutuusia endagano yaae ni Abraamu gaasonga okutuuka ampi, nintio awantu wiifu waasonga okuwa awangi mu ekialo ekia Misiri. 18 Mu amiire ago, omwami wundi musaasa otaamanya Yoseefu ne ewia yakola nio owatoola owukangasi mu ekialo ekia Misiri. Okuf 1:7–8 19 Omwami oyo yasemerezia waaguukwa wiifu kandi yata waaguukwa wiifu mu eminyako-nyaako eminene. Yawanigirizia mbwe wareke awaana wato awa waiwuule enze wafwe. Okuf 1:15–19, 22

20 “Mu amiire gano nigo Muusa yaiwurrwamo, kandi yawanga omwana omulootu oluguulwa. Awiiwuzi waae waamurinda owuiwisi mu enyumba yaawu ku emienzi isatu. 21 Olwa awiiwuzi waae waamuta enze eya enyumba yaawu, omwala owa omwami owa Misiri nio owamuambula, agia nae okumufuga kiomo omwana waae. Okuf 2:2–10; Awaib 11:23 22 Muusa yagererwa amaganga goona aga awantu awa Misiri kandi yawa omuntu otiirwe mu enkola ziae na amangʼana aga yawoolanga.

23 “Olwa Muusa yawanga ne emiaka amakumi ane, yakenga mu omwoyo gwae mbwe agie awoneko Awaisraeli awiina waae. 24 Olwa yagia, yatuukra Omumisiri na akuba Omuisraeli, kutio yatunzia Omuisraeli owa Omumisiri yakubanga ono. Muusa yakuba Omumisiri oyo amuita ku ekingʼana ekio. 25 (Muusa yaingirizianga mbwe Awaisraeli waaza okumanya mbwe Katonda amueere amaani aga okuwatoola nago mu owusiwe ni ngawakamanya.)

26 “Enkio walwo, Muusa yawona Awaisraeli wawiri ni walwana aweene. Yawagiako mbwe agia okuwagaya na awalaga otino, ‘Awiifu, mukubanraki ni kandi muri awada?’ 27 No owundi owawanga na akuba omwina waae yasindika Muusa na amuwuuzia otino, ‘Okuteere omukangasi kandi omukengi owa ekiina agati iifu naanu? 28 Kusi oagala okunyita kiomo izo waitre Omumisiri oria?’† Okuf 2:14 29 Olwa Muusa yawurra otio, owuti wuamuamba arumuka aema Misiri agia okumenya mu ekialo ekia Miidia. Miidia eyo yakwao omukazi waiwula nae awazia wawiri. Okuf 2:11–15; Awaib 11:24–27 Okuf 2:15, 21–22; 18:4

30 “Lunyima emiaka amakumi ane ni gimiire okuwita, Katonda yafumira Muusa mu embonekano eya *enyankoi mu akasaka akaawonekananga mbwe kayia. Ekio kiamuikorra na ari mu ekeewa ampi ne ekigiri ekia Sinaai. 31 Ekintu ekia Muusa yawona kino kiamuluguuzia ino. Kutio yakigiako ampi okuwona ekiikola. Yawurra omwoyo ogwa Katonda na agamba-gamba nae okuema mu akasaka ako, na amulaga otino, 32 ‘Inze ni inze Katonda owa Abraamu, Isaaka ni Yakoobo.’† Okuf 3:6 Owuti wuamba Muusa, atanika okuadada kandi owuti wuagera areka okuwarra akasaka ako. 33 Nikuemao, Katonda yamulaga otino, ‘Vuula ewiraato ku amagulu gaao aeniki asi aa oimeriire ano na asi aeeru. 34 Kuwuene miire okuwona kiomo awantu awa Misiri wanyaasia awantu wange. Miire okuwurra amaziga gaawu, kutio miire okuiika ansi kugere mbatoole mu owusiwe owua warimo. Katio nyagala okukutuma Misiri.’† Okuf 3:5, 7, 8, 10 ” Okuf 3:1–10

35 Stefaano yagia emberi na awalaga otino, “Muusa ono nio owa Awaisraeli waalowa ni waamulaga watino, ‘Awulao okuteere omukangasi kandi omukengi owa ekiina kiifu?’ Kane *Omwami Katonda nio owawanga na amiire okumutuma okuwarinda kandi okuwatoola mu owusiwe owua waawangamo. Kandi Katonda owamufumira mu embonekano eya enyankoi mu akasaka akayia nio owamu-aa amaani aga okukola emirimo egio. Okuf 3:2; 2:14 36 Yawakangatra na awafumia Misiri kandi yakola amankono agaluguulwa. Amankono gano yagakola Misiri, agakola mu enyanza enzakanyu kandi yagakola mu ekeewa ku emiaka amakumi ane goona ni wari eyo. Okuf 7:3; 14:21–29; 15:25; 16:1—17:13; Emba 20:2–11; 14:33 37 Muusa ono nio owalaga Awaisraeli otino, ‘Katonda aaza okuwaloworra *omugambi ofwana ni inze okuema ku awantu wiinyu aweene.’† Owuiz 18:15, 18 Awat 3:22–26; 13:32 38 Muusa yawanga mu okuikumia okwa waaguukwa wiifu mu ekeewa. Eyo nio enyankoi owa Katonda yagamba-gamba nae mu ekigiri ekia Sinaai na amulaga amangʼana aga Katonda agaesania owulamu, galagwe Awaisraeli woona kutuuka ku ikula riifu rino. Okuf 19:1—20:17; Awat 7:53

39 “Ni waaguukwa wiifu waalowa Muusa kandi mu emioyo giawu egia munsi, waagala ino mbwe wairane Misiri. Emba 14:3–4; Neem 9:17 40 Awaisraeli waagia walaga Aruuni otino, ‘Tuagala otulongere katonda eziiza okutukangatra. Omwina iifu Muusa omiire okuwa na atukangatiire ni tuema Misiri, ngatumanyire mbwe ekimuikoriire niki?’† Okuf 32:1 41 Kutio mu amiire ago nigo aga waalongeramo katonda ensaasa ne edhaabu mu embonekano eya ekimoori, kandi waagikorra emisango egia emiandu. Waakola emigomo egikorrwa katonda ensaasa ezia waalonga aweene. Okuf 32:1–8 42 Ekio kiagera Omwami Katonda awalowa kandi awareka watanika okusawa ewintu ewifwana enyanga, omwenzi ne engʼeni-ngʼeni ezia ku igulu. Kuno kuri kiomo Katonda yawoola ni kuwitra ku omugambi waae owajoja otino, ‘Inywe Awaisraeli mukawoola mbwe ni inze owa mwakorranga emisango ne emiandu egia mwaitanga mu ekeewa ku emiaka amakumi ane? 43 Ansi-uansi aa mwagianga mwaginganga eema eya mwagingamo katonda ensaasa eetwa mbwe Malooki eya mwasawanga, kandi lwona mwaginga katonda ensaasa eimeriire aa engʼeni-ngʼeni eetwa Rafeeni. Mwalonga katonda ensaasa zino kugere muzikubre ansi amasigamo ni muzisawa aa mukansawa. Okwo kugera nyiza okuwaira asi ale okutambuka ekialo ekia *Babulooni.’† Amo 5:25–27 ”

44 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Waaguukwa wiifu waawanga ne eema ekialagananga mbwe Katonda ari nawo ni waawanga mu ekeewa. Waakilonga owufwanani ni kiomo Katonda yalaga Muusa mbwe akilonge, kandi kuwuene kiawonekananga kiomo Katonda yamulagirizia. Okuf 25:9 45 Lunyima waaguukwa wiifu waatoola eema eyo okuema ku waaswawu aweene. Nikuemao waaza nayo nawuno watuuka nayo mu ekialo ekia turiko kino ni wari ni Yoswa. Mu amiire ago nigo waatoorrako ekialo kino. Amaani aga Katonda gaagera walwania awantu awaawanga ni wamenyere mu ewialo ewio nawuno wawavuna. Eema eyo yaweera ku ekialo kino nawuno kutuuka olwa Daudi yawanga Omwami owa ekialo kino. Yoswa 3:14–17; 18:1; 2Amiir 1:3; 5:5 46 Omwami Daudi yasangaazia Katonda ino kandi yasawa Katonda mbwe amuganyire aombokere Katonda owa Yakoobo na awiizukulu waae enyumba. 2Sam 7:1–2; Zabu 132:1–5 47 Ni Sulumaani omuzia waae nio owaomboka enyumba eya okusawa Katonda. 2Sam 7:5–7; 1Awaam 6:1–38

48 “Ni kukawa kutio, Omwami Katonda okangatiire ewintu wiona ngamenya mu enyumba eombookwe no omuntu. Mala kiomo omugambi owa Katonda yajoja na awoola kiomo Awat 17:24 49 Katonda yawoola otino, ‘Ku igulu nio aa entewe eya owuami wuange eri, ne ekialo nikio ekisigikro ekia nsigikako amagulu. Inywe muuza okunyombokra enyumba efwana otie menyemo? Nakuwa na ai aa nkawuluukra? 50 Inze omwene ngʼani inze owaluka ewintu wiona ewiri ku ekialo ne ewiri ku igulu na amakono gange?’† Isaa 66:1–2 ”

51 Stefaano yagia emberi na awoola otino, “Muri awantu awa emitwe emikalu awatatiire kandi awatawurra amangʼana aga Katonda. Lwona mukola enkola embiiwi ino mala kiomo waaguukwa wiinyu. Aeniki mugia mala emberi okulowa ewintu ewia mulagwa no *Omwoyo Omweru ogwa Katonda. Okuf 32:9; 33:5; Yere 4:4; Ezek 2:2–5; Awaru 2:28–29 52 Waaguukwa wiinyu ngawaata awagambi awa Katonda woona mu eminyako-nyaako? Lwona ngawaaita namba awagambi awa Katonda awakulu awaawoolanga mbwe *Kristo aaza okuuza kandi mbwe iye nio ooza okukola ewintu ewiigolovu ku Katonda? No olwa yaaza, ngamwamuguzizia awandi kandi mugera wamuita? Math 5:12; Awat 3:14 53 Mwatuukra endagirra eziaema ku Katonda ezia enyankoi waalaga waaguukwa wiinyu mbwe watie, ni inywe ngamuziere owuti.” Awat 7:38; Gala 3:19; Awaib 2:2

54 Olwa awakangasi awa ekiina waamuwurra na awoola otio, waawa no okusu okungi ino aa waatanika okuluma-luma ewiala. 55 Ni Stefaano owawanga na aizuuziiwue no Omwoyo Omweru ogwa Katonda yawarra kungulu ku igulu awona owunene owua Katonda kandi awona Yesu na ari nyakukono okusaaza okwa Katonda. 56 Yawalaga otino, “Muwoneko! Mbona igulu ni ri-igulweo kandi *Omuzia owa Omuntu aimeriire nyakukono okusaaza okwa Katonda.” Math 3:16; Luuk 12:8–9

57 Olwa awakangasi awo waawurra ni Stefaano awoola otio, waakuba erioga wukalu kandi waziwa amatwi gaawu ne ewiala kugere watamuwurra na agamba-gamba. Waamugiako kalala woona 58 wagia wamuamba watanika okumukulula ni wamufumia enze eya omugizi ogwa Yerusaleemu nikwo watanika okumukuba na amawaale wamuite. Awantu awaamuingirra awo waavuula enguwo ziawu ezia kungulu wagia wata ampi na amagulu aga omuzia oetwa Saulo. Awat 22:20 59 Waagia emberi ni wakuba Stefaano na amawaale ni Stefaano iye yasawanga Katonda na awoola otino, “Omwami Yesu, ganya otoole omwoyo gwange.” Zabu 31:5; Luuk 23:46 60 Nikuemao, yakuba ansi amasigamo atanika okuwoola no omwoyo ogwa kungulu otino, “Omwami Yesu, nkusawa mbwe ganya owarekere amawi aga wakola.” Olwa yamala okusawa otio, yafwa. Luuk 23:34; 6:28