7
Setepana iporo ŋgua panzi tamâta ŋalaŋala
1 Ŋineŋga patarawâŋa tamâta ŋalae ikasoŋa Setepana tu, “Ŋgua ŋine nde mao, tiya?, laŋeŋa.”
2 Aku Setepana iporo taulo panzi mine tu, “Niŋgu-nambwe wa mama wukale, kaloŋo ŋga. Nia ndoyo, lâ zo ŋinde timbunda Abraham ilâ pa Haran tâno tia yo kala imo Mesopotemia tâno yo, ande pa zoni ndaina samba ne Maro Kindeni nde ipatua papa. 3 Aku ipai Abraham tu, ‘Noko kupile tamwata ne tâno wa see wa, aku kulâ pa tâno toŋge mwaŋga ŋga ma natula pano ŋinde.’
4 Mine kala Abraham ipile Kaldia tâno, aku ilâ imo Haran lawea. Imo lee, ŋineŋga i tama imâte lâ. Ŋineŋga Maro Kindeni isupwa imâ pa tâno ŋaina kala tamo ŋine. 5 Andeta Maro Kindeni ŋandai tâno pinde ilua Abraham lâ nia ŋine ŋana ikai ku ikatona kâ, ande tia. Mao nâ, i tâno kiri-mwata toŋge ilua tia ndo. Andeta Maro Kindeni ipa ŋgua tu muli ŋga Abraham tavanzi ne vâsa ŋgu ma sikai tâno ŋine. Andeta lâ zo ŋinde, Abraham natu toŋge imo, nde tia. 6 Maro Kindeni ipai Abraham tu, ‘Noko ne vâsa kinzi ma simo sitogo lombo mine lâ ŋgu pinde nenzi tâno, aku ma simo sakamao lâ ŋgu ŋinde kalonzi. Aku ŋgu ŋinde ma siveta malia panzi lee, ikura mbwera tamâta ŋalae ŋapa (400) lâ. 7 Andeta muli, ŋineŋga naŋa ma apare nia panzi ŋgu ŋinde muŋga noko ne vâsa siveta wurâta koa tia nâ panzi. Ŋineŋga noko ne vâsa ma sipile tâno ŋinde, aku ma simâ siwâŋgi pa naŋa lâ nia ŋine.’ 8 Ŋineŋga Maro Kindeni itula karae-veŋa ne mâsi pa Abraham, itogo ŋgua pâŋa ŋinde ne kilala mwasina. Aku simo lee ku muli, ŋineŋga Abraham ipulia natu Isaka. Aku Isaka imo kari lima kanaŋo ŋato lâ ŋga, ŋineŋga Abraham ive i karae. Aku simo lee ku muli, ŋineŋga Isaka ipulia natu Yakopu, aŋga Yakopu ipulianzi kinda timbunda saŋao kanaŋonzi rua ŋinde.
9 Andeta timbunda ŋinde nde sipadâda ŋana tainzi Yosepe kâ. Mine kala sio i lâ tamâta pinde mbaunzi ilo, aku tamâta ŋinde siko kala ipâŋga imo Isip ŋgu nenzi sugorai wurâta tamâta kaa nâ. Andeta Maro Kindeni imo kuku Yosepe, 10 kala ikai piti lâ ne kazâŋa rârâni ilo. Aku Maro Kindeni ilo-kalo ara ndo ilua Yosepe, aku iveta Isip nenzi koipu ŋalae ilo ara papa i. Mine kala koipu ŋalae wurâta ilua Yosepe ŋana ikatona Isip nenzi tâno ndoni, aku Yosepe ikatona koipu ne luma tava ne kelekele tona.
11 Imo lee, ku muli, ŋineŋga putole ŋalae ipâŋga lâ Isip tâno wa Kenan tâno wa. Malia wa nâna ŋalae tina ikainzi lâ, kala timbunda siroto ŋana kâpwa lee tia ndo. 12 Ŋineŋga Yakopu nde iloŋo ŋgua tu kâpwa pinde keno Isip tâno. Mine kala isupwanzi timbunda silâ Isip. 13 Kinzi silâ ku sitaulo kilo, aku simo lee, ŋineŋga silâ pa Isip kilo. Aku pa zo ŋinde Yosepe ipatua panzi tua, aku Isip nenzi koipu ŋalae nde isama lâ ŋananzi Yosepe see kâ. 14 Aku muli, ŋineŋga Yosepe ipasupwa ilâ pa tama Yakopu tavanzi i see kinzi rârâni, kambwaŋenzi ipâŋga tamâta ŋato kanaŋo saŋao kanaŋo lima (75). 15 Mine kala Yakopu ikainzi rârâni sindue silâ pa Isip tâno. Simo lee, ku muli, ŋineŋga Yakopu imâte lâ, aku timbunda kala simâte mine nâ. 16 Simâte lâ, ŋineŋga tamâta pinde sikai karaenzi simâ Seken tâno, ku sionzi lâ kuru toŋge ilo. Muŋga Abraham tamwata mbumbu pinde ilanzi Hemo natu ŋana iko kuru ŋinde.
17 Aku simo lee, ku zo laiti ŋana Maro Kindeni ma iveta ne ŋgua pâŋa kuku Abraham ŋinde ipâŋga kanaŋo kâ. Aku pa zo ŋinde nenda ŋgu simo Isip tâno ŋinde nde kambwaŋenzi ipâŋga ŋalae ŋinde. 18 Andeta tamâta toŋge ipâŋga ikai koipu panzi Isip ŋgu, aku izizâla ŋana Yosepe parina. 19 Koipu ŋinde nde ilaŋenzi nenda ŋgu, aku malia ŋalae tina ilanzi timbunda ŋinde. Opopo, iporo kaika tu ma sitambiranzi nenzi lâlu puro-puro lâ tâno kulu simâte.
20 Andeta lâ zo ndainani nâ, Mose tina ipagugua i. Mose nde lâlu ara ndo lâ Maro Kindeni nao, aku i tina-tama nde sikatona lâ nenzi luma ilo ikura nzimona ŋato lâ. 21 Ŋineŋga sikai iyâti pa nia yo, aku Isip nenzi koipu ŋalae natu taine nde ikai lâlu ŋinde ku ikatona itogo i natu mine. 22 Mose nde ipono pepa ku ikai Isip nenzi ilo-kalo ndoni marumbu lâ. Mine kala i ne ŋgua tava ne vetâŋa rârâni nde ipâŋga kaika lâ.
23 Imo lee, ku ne mbwera tamâta rua (40) lâ. Ŋineŋga zo toŋge itu ikalelenzi Isrel ŋgu, i tamwata ne ŋgu kinzi. 24 Andeta mata ilâ imora Isip tamâta toŋge ipu Isrel tamâta toŋge. Mine kala isuka Isrel tamâta ŋinde ku ipare nia papa Isip tamâta ŋinde, ku ipu pâta imâte lâ. 25 Mose nde ilo patea tu ne ŋgu Isrel ma sisama i kilala tu Maro Kindeni isupwa i tu ivilanzi. Andeta tia. 26 Aku wurita kilo, ŋineŋga Mose ipakâtu kunzi Isrel tamâta rua. Kinzi rua nde simo sipara nâ. Mose ilo tu ilulu rua nenzi paraŋa, kala ipainzi tu, ‘Wa! Miki rua nde nambwe-nambwe ma! Mine nde ŋana sâ kâ ŋga katu kapayaula warakami, a?’
27 Andeta tamâta toŋge, i muŋga iveta malia pa ninambwe ŋinde, ande itiŋgi Mose taulo ku ipai tu, “Yoo, noko ea ipateano tu kumo maka nema koipu wa nema ŋgua-samâŋa tamâta, a? 28 Noko nola kupu Isip tamâta ŋinde pâta imâte, kala ŋine noko ilo tu kupu naŋa mine nâ, a?” 29 Mose nde iloŋo ŋgua ŋine, kala ikâwa ilâ pa Midian tâno. Aku imo tâno ŋinde itogo lombo mine, ku ikâe ku ipulianzi natu tamâne rua sipâŋga.
30 Imo lee, ku mbwera tamâta rua (40) ilâ lâ. Ŋineŋga aŋelo toŋge ipatua pa Mose lâ nia bilimu toŋge keno Sinai tuu tini laiti. Kâi mota toŋge imandi nia ŋinde, tini mata mata, aku yââ kana. Andeta Mose imora aŋelo toŋge imo yââ ne mela-mela ilo. 31 Mose imora mâsi ŋine, kala wisi motu lâ. Iyoka ilâ laiti ŋana isama mâsi ŋinde ne duvi kâ, ande iloŋo Maro Ŋalae kawa ŋgua imâ papa mine tu, 32 ‘Naŋani nde noko timbu Abraham, Isaka, ŋga Yakopu nenzi Maro Kindeni.’ Aŋga Mose tini ruru pâta kala mata ndue ilea pa tâno nâ.
33 Ŋineŋga Maro Ŋalae ipai tu, ‘Pwai ne kie kâmba piti lâ kie tini, ŋana tu nia kala kumandi ŋine nde tâno sapâŋa. 34 Mao nâ, naŋa amora wa asama lâ ŋana malia ŋalae ŋinde ikai naneŋgu ŋgu lâ Isip tâno. Naŋa aloŋo nenzi sarawâŋa lâ, kala andue amâ ŋana akainzi piti lâ kazâŋa ilo. Ayo, kumandi; naŋa ma asupwano kutaulo kulâ Isip kilo.’
35 Andeta Mose nde tamâtani ndaina muŋga sivaligi ku sipai tu, ‘Noko ea ipateano tu kumo koipu wa ŋgua-samâŋa tamâta, a?’ Mao nâ, lâ zo ŋana aŋelo ipatua pa Mose lâ kâi mota tini, ande Maro Kindeni tamwata isupwa Mose ŋana ikai koipu panzi timbunda wa imo nenzi yautâŋa tamâta wa. 36 Ŋineŋga Mose ikainzi Isrel ŋgu sipile Isip siyâti simâ. Iveta mâsi ŋalaŋala wa vetâŋa kie-kie lâ Isip, aŋga lâ Tâi Ŋiŋi, aŋga lâ nia bilimu, ikura mbwera tamâta rua (40) lâ. 37 Aku Mose ina tamâtani ndaina muŋga ipainzi Isrel ŋgu tu, ‘Maro Kindeni ma muli isupwa miki warakami nawalami toŋge imâ pami. I ma imo ŋgua-tulâŋa tamâta, itogo naŋa mine’. 38 Mose ipasau kunzi timbunda lâ nia bilimu, aku aŋelo kala muŋga iporo papa lâ Sinai Tuu kulu ŋinde nde imo kunzi tona. Aku Maro Kindeni itula ŋgua via kâ pa Mose ŋana ma iporo pa i ne vâsa kinda.
39 Andeta kinda timbunda nde tininzi pwâka tu soka Mose ne ŋgua muli. Sipu mulinzi papa, aku ilonzi tu ma sitaulo silâ pa Isip kilo. 40 Aku sipai Mose tua Aron tu, ‘Kuveta maro pinde ŋana sikai poe simuŋga pa kinda kâ. Aŋga Mose, ina tamâta ŋinde muŋga ikai kinda tapile Isip tamâ, ande imo ndia. Kinda tazizâla ŋana!’ 41 Lâ zo ndainani nâ kinzi siveta maro laŋeŋa toŋge tai itogo bulmakao natu, kilala mine. Sikai nenzi patarawâŋa simâ, ku sikina kiniŋa ŋana sipanea kelekele kaa ŋinde warakanzi mbaunzi siveta. 42 Andeta Maro Kindeni ipu muli panzi, aku ipilenzi ŋana siwâŋgi pa nia maa ne siŋgâra kâ. Aku vetâŋa ŋinde iyoke ŋgua-tulâŋa tamâta muŋgâŋa nenzi ŋgua, ŋana tu kinzi sikai Maro Kindeni kawa ku siŋgere ŋgua lâ pepa tini mine tu,
‘Miki Isrel ŋgu, miki muŋga kamo nia bilimu ikura mbwera tamâta rua lâ, aku lâ zo ŋinde miki uru kakai simbi kamâ kapatarâwa pa naŋa tia ndo! 43 Opopo, miki kakale maro laŋeŋa
‘Molok ne pâla kalâ, aku kakale nemi maro laŋeŋa Refan ne pitu kalâ tona. Miki kaveta maro laŋeŋa rua ŋinde nenzi kelekele ŋinde ŋana kapanea kâ. Mine kala naŋa ma aŋarami kalâ kamo nia toŋge, ikeno pa Babilon lawea tini pinde.’
44 Lâ zo ŋinde kinda timbunda simo nia bilimu, ande nenzi pâla ŋana siwawa Maro Kindeni kâ ikeno tona, aku pâla ŋinde itula pwataki tu Maro Kindeni imo nenzi Maro Ŋalae. Kinzi sipa pâla ŋinde ikura muŋga Maro Kindeni itula pa Mose mine. 45 Sipa pâla ŋinde lâ, aku simo lee, ŋineŋga Yosua ikai poe panzi timbunda kala simâ sikai tâno ŋine. Maro Kindeni imuŋga panzi ku iŋaranzi ŋgu ŋinde muŋga simo tâno ŋine. Aku pâla ŋinde ikeno lee, ku muli, ŋineŋga timbunda Daviti ne zo ipâŋga lâ. 46 Maro Kindeni ilo ara ndo pa Daviti. Mine kala Daviti ino papa tu i tamwata ma ipa luma mao toŋge papa Yakopu ne Maro Kindeni. 47 Andeta tia. Aku muli, ŋineŋga Daviti natu Solomon ipa luma ŋinde kâki lâ.
48 Ambo taitu Maro Kindeni âta Tamwata ŋandai uru imo luma toŋge tamâta muŋga sipa ŋga. Ŋinde iyoke ŋgua-tulâŋa tamâta muŋgâŋa toŋge ne ŋgua ikeno lâ pepa tini mine tu,
49 ‘Maro Ŋalae iporo tu, “Naŋa nde Maro. Mine kala samba nde naneŋgu saŋonâŋa nia, aku tâno nde nia ŋana ao keŋgu lâ kulu. Miki ma kapa luma kie mana pa naŋa, a? Aku naŋa ma asaŋona apwarea lâ nia ndia, a? Tia ndo! 50 Ŋana tu naŋa warakâŋgu mbauŋgu aveta kelekele ŋinde rârâni.” ’ ”
51 Setepana iporo ŋgua ŋine lâ, ŋineŋga ipainzi tamâta ŋalaŋala mine tu, “Miki nde taŋa-kaika tamwatami! Miki ilomi kalomi nde itogo tinikoa ilonzi kalonzi mine! Miki katogonzi timbumi, kala kakai kazâŋa pa Koroani Sapâŋa ikura zo zo. 52 Miki timbumi muŋga siveta kenzi sakamao panzi ŋgua-tulâŋa tamâta rârâni taitu-taitu. Mao nâ, timbumi sikainzi ŋgua-tulâŋa tamâta ŋinde muŋga siporo tu, ‘Tamâta toŋge ma muli imâ, ina Vetâŋa Sondo Warika’, aku sipunzi pâta simâte. Aku kala ŋine miki kao Tamâtani ndaina lâ kazâŋa tamâta mbaunzi ilo, ku sipu pâta imâte lâ. 53 Opopo, Maro Kindeni muŋga itula ne tukuŋa pwataki pami lâ kinzi aŋelo kawanzi, andeta miki koka ŋgua tukuŋa ŋinde muli tia ndo!” Setepana iporo ŋgua ŋine.
Kinzi sisia Setepana lâ mira imâte
54 Kinzi tamâta ŋalaŋala siloŋo Setepana ne ŋgua ŋine, kala wisinzi nâna ŋalae ŋinde, ku niŋonzi giri-giri papa. 55 Andeta Koroani Sapâŋa nde ipipi lâ Setepana ilo, kala i mata kâki ilea kaika pa samba, ku imora Maro Kindeni ne sinâla ŋalae. Aku imora Yesu imandi Maro Kindeni mbau pa wia kâ. 56 Aku Setepana ipainzi tu, “Kamora ŋga! Naŋa amora samba tu ipwa, aku amora Tamâta Natu imandi Maro Kindeni mbau pa wia kâ!”
57 Iporo mine lâ, aku marumbu; kinzi tamâta ŋalaŋala sipono taŋanzi tu ma siloŋo ŋgua ŋinde tia kâ, aku sitara kaika sipalilu silâ sikale Setepana kaika. 58 Aku silae sipile lawea silâ pa nia yo, ŋineŋga sisia i lâ mira ŋana ma imâte kâ. Aku tamâta ŋinde muŋga sisowe ŋgua laŋeŋa lâ Setepana tini ŋinde, ande sio nenzi pasawaŋa luandondo ndue lâ tamâta toŋge kie tini laiti. Tamâta ŋinde ŋa tu Saulo.
59 Kinzi sisia Setepana lâ mira yo, ŋineŋga ikai noŋa mine tu, “Maro Yesu, pwai koranâŋgu imâ pano.” 60 Ŋineŋga ipare tuku ku isuŋa kawa mine tu, “Maro Ŋalae, noko ma kupare nia panzi ŋana nenzi kiesaka ŋine kâ ndimo!” Iporo mine lâ, ŋineŋga imâte.