1 Ang muse Yesus Ana bot kolil nu metma agama Yahudi ebuang vala ekapala ang naung bot eguru agama ang naung bot Yahudi eboma ang naung iat mateng hula, “Nehe nu ana ila bir nu veng maada ening ahamulang e, anggor metma emeke angmi muding. Seng ang muse ana lapa ening bir angu migoleng. Bot ana bak ening senge anggor ejar angu metma ma mi. Ana hava balolu jaga emana di nu ening atahing. Ang muse ana bir angu sevat metma nehe aabeung enang ini vengkarajang, senge ebili angu metma at paul. Seng ang muse ana por ola taang ila.✡ Yesaya 5:1-2

2 Anggor avaning ejol mi muse, bir manaing angu egahing vala nu ot nehe karajang ang naung ibele hoa, e baang angu banang. 3 Aarunge ana hoa ing harak muse, nehe karajang ang naung adoit aing pina, e aing bue. Seng ang muse ini ot atang osing bale ila.

4 Ang muse bir manaing angu ana bot egahing vala nu taang aing panatut hoa. Aarunge nehe karajang ang naung aing bue ening ong angu aibat. Ini aing gamar ehura emananti, seng ang muse ini aterit ot ila. 5 Ang muse bir manaing angu ana bot egahing vala aabeung taang panatu. Aarunge ini ameang. Ini ening tatalang di, bir manaing angu egahing vala angu panatu tarus. Aarunge nehe ba karajang ang naung ini ing bue, ing ening iajajasing-iababutung bot iiba angu ini iameang. 6 Angase nehe nu kolang ang ba jedung. Aing angu ba bir manaing angu oal mehal nu kakolang ba ana etatabit omi metma ejahi angu. Bae via aabeung niang angu ebele, ana oal angu ba aing panatu. Ana veng omit hula, ꞌNa noal mamolo ba aing panatu base, ini malekang aing tarimat aaung-aaung bot ini aing vengmee.ꞌ

7 Base ana oal angu aing panatut angmo mi ila. Aarunge nehe karajang ang naung uuling ateing se, val angu hoa muse, ini itat mateng hula, ꞌEe, uuling hengi! Boma angu ana oal mamolo ba aing panatut hoa iila! Hula boma angu aamina se, aing anga ba eningse kavasa ang naung emangpi medi. Ma e, pi val angu ameang, aulange ekavasa anga naung ping ba medi.ꞌ 8 Ang muse ini hama-hama tahit adoi, seng muse ini ameang. Ini ebaring angu at ila metma bir amota oa angmi bia. Kolil mateng metma nehe anggor ebir vengkarajang adana angu ila angmi jehi.”

9 Seng ang muse, Yesus Ana nehe eele ang naung iadang taaning hula, “Iiomi eamulung se, hula bir manaing angu ana ening tatalang metma nehe ba karajang ang naung iadana? Neamulung se, malekang ana hoa e nehe karajang ang naung emangpi iameang miosing. Seng ang muse, ana anggor ebir angu sevat metma nehe aabeung enang ini vengkarajang.

10 Ping emangpi Lahatala Esurat hamulang angu basa se vengbanang hula,

12 Nehe eele ang naung ini tarus manggarati se hula, Yesus Ana ing ba ing vengbanang kolil mi mateng aulang. Ing angu emenghula nehe ba vede anggor bir mi karajang angu edadenang. Base ini via valaping e hula adoit Aing pina. Aarunge ini nehe toang rae ba sukat Yesus Evomung-epahang venghele ang naung veng iuangmari. Base ini tahit lamal ila Yesus eola.

13 Ang muse, nehe Yahudi enehe eele ang naung ini nehe Farisi inang aaedeng, bot nehe ba Herodes eamulung angu ing gahing ila Yesus At natataanang e, hula Aing ening ahala. 14 Ini hoa muse, ini Yesus At natataanang hula, “Nimang Guru! Ning emangpi ateing hula Aaing Oomi angu molo-molo, bot bae akal-kabule niang. Aana uuling nehe omi di ateing, bot Lahatala Eomi angu di Aana tarus-tarang vengbanang, Aana bae nehe apang kalalang niang. Ba angase, ni hula na-nu veng aadang taaning. Piagama Yahudi elamal-etahi eamulung se, pi malekang bea bajar metma parenta Roma eraja eele angu enang,* Nehe Roma ang naung iraja eele, ini earut ꞌKaiserꞌ. e, niang?”

15 Aarunge Yesus ateing iila, ini hula Ajajala, e Ana mateng parenta Roma aing malavang. Ang muse, Yesus ihur ebalet etatabi vengbanang hula, “Etatalang ba iini hula uangu metma veng Nadang taaning Naing ening ahala! Seeng perak angu nu at ma, Na euling hengi!”

16 Ang muse, seeng perak nu ini taning metma ma enang. Ang muse Yesus Ana seeng angu medit euling muse, Ana iadang taaning hula, “Gambar anga nuba apang? Bot anga nuba ene?”

Ang muse ini ebalet hula, “Angu parenta Roma eraja eele!”

17 Ang muse Yesus hula, “Yaa! Hula aulang se, iini ila naba ba parenta ebaang se, metma parenta enang. Bot naba ba Lahatala ebaang se, metma Lahatala enang.”

Vengmeet Ana mateng aulang muse, ing emangpi mibaroti, se naba ba Ana vengbanang angu etabi. Angu ebele base ini bae Aing ening ahalat jadi niang.

18 Yahudi eagama omimi angu ekelompok nu ue, nehe ene vengbanang hula Saduki. Ini vomung-pahang hula nehe aamina se, bae bale aabeta niang. Minu adana, Saduki enehe inang aaedeng di hoa hula Yesus At natataanang Aing ening abaang.✡ Kisah Para Rasul 23:8 19 Ini Yesus At mateng hula, “Nimang Guru! Boma Musa hurak metma ma ninang, hada vengbanang hula: nehe mehal nu aamina ejangu jedung aabeta aarunge val vengniang se, mehal angu ekaku emi amulung angu malekang jangu kalabal angu aing medi e, val veng metma ekaku ba aamina tila angu enang.✡ Ulangan 25:5 20 Etabit Musa vomung-pahang vengbanang aulang. Aarunge ni hula taaning alang: Nehe mehal bititu iia mutu. Ehalomang angu eturat jangu medi, seng muse ana aamina, aarunge bae val vengniang. 21 Ang muse ekaku ba emi amulung angu jangu kalabal angu aing medi. Bae luung niang se, andi aamina, aarunge bae val vengniang. Aulang di bot ekaku emitue, ana jangu kalabal angu medi, aarunge ana aamina e, bae val vengniang. 22 Aulang mitatamulung ila ekaku iia ang di aamina. Seng ang muse, jangu kalabal angu di aamina.

23 Ba! Angase ni hula taaning alang: Nehe jangu angu mehal bititu medi tila! Aarunge hula por-burang evengtahi mi e, Lahatala Ana nehe aamina ang naung iot bale aabeta se, jangu angu metma nehe bititu angu nuba ba ejangu ening?”

24 Ang muse Yesus ihur ebalet hula, “Hula iini taaning aulang se, evengbanang hula Lahatala Esurat hamulang eomi angu iini bae manggaratit aaung niang. Bot Lahatala Ekavasa angu di iini bae manggarati niang. Base iing angu etatabit ahala tila!

25 Vengmee hengi! Alang! Sorga mi angu, taingmedi-taingpina bae ue niang. Nehe emangpi ba aamina tila, senge Lahatala ening bale aabeta, ang naung di iiba bae taingmedi niang. Aulang di Lahatala Egahing vala sorga mi ang naung di iiba bae taingmedi niang. 26 Senge, Na hula metma veng iat mateng, nehe aamina ang naung bale aabeta e, niang. Boma Musa esurat hurak mi vengbanang hula dadi napa viling, aarunge bae tepul niang. Iini sarenta angu vengani e, niang? Angmi aad angu ue dadi napa angu mi viling sehi, ang muse, Lahatala Ana Musa at mateng hula, ꞌNaing anguba iidat-iimang ang naung iLahatala. Anguba iidat Abraham, iidat Isak, bot iidat Yakob. Ing emangpi Naing aada ila anga vengjehi.ꞌ✡ Keluaran 3:6 27 Ba! Pi ateing hula tidat-timang ang naung aaminat luung iila. Aarunge Lahatala hula Ana jedung Aing metma iLahatala ening sehi, angu ebele ba pi ateing hula ini bale aabeta tila. Base, nehe ba aamina tila di se, ini malekang bale aabeta. Nehe aabeta sehi anguba ana Lahatala Aing aada, nehe aamina tila angu se, niang. Base hula vomung-pahang angu iini pinat aanamang hula, nehe aamina bae bale aabeta niang se, iini etatabit ahala!”

28 Yesus mihit nehe Saduki ang naung iat mateng sehise, guru agama di nu eamulung vengmee. Guru agama angu eomi hula itaaning angu Yesus ebalet molo tila. Ang muse ana Yesus Adang taaning hula, “Nimang! Na hula taaning alang: Pihada elamal-etahi, bot agama elamal-etahi ang naung di toang amara. Lamal tahi emangpi ba boma Musa eparenta omimi angu taang ba mieele?”

29 Yesus ebalet hula, “Parenta ba mieele Lahatala Esurat hamulang omimi angu alang:

31 Bot Eparenta emiaaru hula alang:

Parenta aaru anguba mieele. Parenta aabeung bae parenta aaru anga miataang oa niang.”✡ Imamat 19:18

32 Ang muse, guru agama angu bot Yesus At mateng hula, “Etabi! Naba ba Nimang vengbanang angu, etabi. Lahatala angu metma pimanaing eele balolu ening, e bae Lahatala aabeung iiba niang.✡ Ulangan 4:35 33 Pi malekang tomi metma Ejahit mieele, bot tomi Aing mi dadanang, Aing anguba pi malekang Ateing, bot Eomi anguba etatabit eamulung vengkarajang. Bot ping di malekang tomi metma nehe aabeung ejahi, emenghula pi tomi metma tababahi ejahi angu edadenang. Angu, Lahatala etatabit Eomi sanang. Angu lebe miaaung, e pi mang agama elamal-etahi anguba enangkolang eamulung binanta ba metma sadaka ening edet atepul, senge na aabeung metma enang se, angu bae aaung niang.”✡ Hosea 6:6

34 Vengmeet ana ebalet aulang muse, Yesus Eomi hula guru agama angu manggaratit aaung iila. Ang muse Yesus hula, “Kabing dena maveng se, aandi oomi vengaanamang angu emenghula Lahatala Enehe ang naung edadenang.”

Seng ang muse, nehe aabeung bot bae Yesus adang taaning niang iila, se nehe iiba bae Aing ening Abaang jadi niang angu ebele.✡ Lukas 10:25-28

35 Ang muse, Yesus jedung Lahatala Ehava hamulang angmi nehe toang angu iavomung-iapahang sehi. Di Ana iadang taaning hula, “Iiomi eamulung se, tatalang? Guru agama ang naung vomung-pahang hula Kristus anguba, turang jamang mi Lahatala matubing iila. Iomi eamulung se, Aing angu mang raja Daud etabaning. Aarunge angu bae molo jedung. 36 Se turangmi Lahatala ERoh hamulang angu raja Daud omimi e ana hurak vengbanang hula,

37a Uangu ebele pi ateing raja Daud di Kristus angu Earu se, hula ꞌEmanaing eele baloluꞌ. Angu ebele, nehe iiba hula Kristus angu, mang raja Daud etabaning ba enangkolang se, angu bae molo niang! Se Aing angu di metma raja Daud emanaing eele balolu ening!”

37b Yesus vede mateng aulang muse, nehe toang ang naung vengaariak etatabit hula Aing venghele. 38 Ang muse Ana bot iat mateng hula, “Iini malekang iiava venganit metma guru agama ang naung iadana. Ini sukat ikondo aavening bir venggalar ang naung paket basiar lamal, ila nehe toang rae harak, e nehe uuling iateing se hula, ꞌWe! Ing angu nehe eele o!ꞌ 39 Hula ini ila ihava hamulang mi masot mida, e hada epesta amulung se, ini sukat mana aalus angba valaping mi mihi, e nehe toang uuling iateing. 40 Aarunge iiava vengani oo! Se ing di bot akal-kabule ba jasi angu ening metma nehe kalabal ang naung iadana angu ebele, ini ihava ang naung emangpi medit metma ioa. Aarunge nehe toang apang aadang mi se, ini ijasi angu vengtering, e tahit sambajang luung-luung. Ini ening aulang senge, nehe hula ing angu iomi hamulang. Aarunge eningse Lahatala ing hukung etatabit tamadi.”

41 Ang muse, Yesus mida Lahatala Ehava hamulang mi sadaka epiti angu buang mihi. Ana uuling se nehe toang rae hoa isadaka metma piti angu mi maso, Ana ateing se nehe kavasa ang naung di hoa iseeng toang-toang metma angmi maso. 42 Nehe kalabal masiking di nu hoa sambajang amulung. Ana eseeng aaru metma piti angu mi maso. Seeng angu ebili etatabit kiki.

43 Ang muse Yesus Ana Egahing vala ang naung ing gale senge iat mateng hula, “Iini nehe kalabal masiking angu euling aaung-aaung. Ana seeng aaru kakolang maso, aarunge ana ening lebe mieele nehe emangpi anga mi iataang oa. 44 Nehe aabeung ang naung ini iseeng ealehil anguba baning hoa masot metma isadaka ening. Aarunge nehe kalabal anga, eseeng ba aing veng angu emangpi ana metma Lahatala enang.”