Wárágà Pólò dré tɨsɨ̀le Rómàbhá ɨ dré dhɨ
Wárágà kònɨ̀dhɨ nɨ tà àndu ngɨ̀le drìdrì dhɨ
Kònɨ̀dhɨ wárágà Pólò dré tɨsɨ̀le móndyá kaꞌìbhá Rómà na dhɨ ɨ dré dhɨ ꞌɨ. Rómà nda tá bhàandre kàdrɨ̀ Rómà kɨ òpɨ̀ drìle dhɨ ꞌɨ. À adré kisùá dhɨ, Yésu nɨ ngàma dràdrà ꞌásè dhɨ àmvolésè dhɨ, akódhɨ nɨ kaꞌìbhá àruka Yúdà ànzɨ ró, ngóró Àkílà ɨ Pìrìsíkà be dhɨ ɨ tɨ́nɨ dhɨ, ɨ̀ lɨ̀ tá Rúbí Tanɨ longó Rómà na gò, Èkèlézyà bhàzo kònàle (Tà ꞌòle dhɨ ɨ 18:2). Pólò adré wárágà kònɨ̀dhɨ nɨ tɨsɨ̀ tà ledézó kɨtswázó lɨ̀le móndyá kaꞌìbhá kònàle nda kɨ no dhɨ bvó. Adré àyɨ kɨ le nòle drìdrì dré dra lɨ̀zo Èsèpányà na dhɨ kandrá.
Dɨ wárágà kònɨ̀dhɨ léna dhɨ, Pólò adré Rúbí Tanɨ nɨ tà àndu ngɨ mìbhalé tí. Adré kpà àzí bhàle ɨ́ drɨ́gá adrézó lɨ̀le Rúbí Tanɨ longó móndyá súrú twá ro dhɨ ɨ véna dhɨ nɨ tà ta. Adré tàá dhɨ, Rúbí Tanɨ nda adré láti Gìká dré adrézó móndɨ́ kɨ bha gyǎgya ɨ́ kandrá dhɨ nɨ tà tadhá. Akódhɨ adré ngbà ꞌí àyɨ kɨ bha gyǎgya àyɨ kɨ tà kaꞌìkaꞌì sè (Rómàbhá ɨ 1:16-17).
Pólò adré tadhá dhɨ, móndyá títí dhɨ ɨ tàkonzɨ̀ nɨ rìnyí zàle (1:18–3:20). Dɨ Gìká adré àyɨ kɨ bha gyǎgya ɨ́ kandrá, ɨ̀ dré Yésu Krísto nɨ kaꞌìle dhɨ sè (3:21–4:25). Ɨ̀ kòꞌo kònɨ̀nɨ dhɨ, Gìká adré àyɨ kɨ atrɨ̀ tàkonzɨ̀ nɨ rìnyí lésè, ɨ̀ndɨ̀ dràdrà nɨ rìnyí lésè (5:1-21). Adré dɨ lèá dhɨ, ɨ̀ kàdré àyɨ kɨ no ngóró móndɨ́ dràbhá tàkonzɨ̀ lésè dre gò, ɨ̀ dré adrézó lɨ́drɨ̀ ɨ́be Krísto na dhɨ ɨ ró (6:1–7:25). Ɨ̀ kàdré kpà atsílé Tɨrɨ́ Lólo nɨ rìnyí sè, adrélé trobe Gìká nɨ lèle kàdrɨ̀ dré tadhálé àyɨ dré Krísto na dhɨ rú (8:1-39).
Àmvolásà dhɨ, Pólò adré tà twátwa dhɨ kɨ tadhá: móndyá Gìká dré zɨ̀le adrélé ɨ́na ɨ ró dhɨ kɨ tà, móndyá súrú twá ro dhɨ kɨ tɨdrɨma Yúdà ànzɨ ɨ́be dhɨ, àma kɨ fèma Gìká dré dhɨ, lèle nɨ tà, àma kɨ bhàma móndyá àma drìle dhɨ kɨ rìnyí zàle dhɨ, àma kɨ adrúpi kɨ tàbvó tàma ko dhɨ, ɨ̀ndɨ̀ àma kɨ adrúpi kɨ ꞌòma ledhélé tàkonzɨ̀ na ko dhɨ.
Tà kàdrɨ̀kàdrɨ̀ wárágà kònɨ̀dhɨ léna dhɨ kɨ atìma
1) Pólò nɨ mòdo fèma, ɨ̀ndɨ̀ tà dré adrézó wárágà kònɨ̀dhɨ nɨ tɨsɨ̀ dhɨ (1:1-17)
2) Móndyá títí dhɨ ɨ tàkonzɨ̀ nɨ rìnyí zàle (1:18–3:20)
3) Tà Gìká dré adrézó móndɨ́ kɨ tɨdrɨ́ dhɨ (3:21–4:25)
4) Lɨ́drɨ̀ tɨ́dhɨ́ ro Krísto na dhɨ (5:1–8:39)
5) Móndyá súrú twá ro dhɨ kɨ tɨdrɨma Yúdà ànzɨ ɨ́be dhɨ (9:1–11:36)
6) Móndyá kaꞌìbhá dhɨ kɨ atsima (12:1–15:13)
7) Tà tàle kùdù ro dhɨ ɨ, ɨ̀ndɨ̀ mòdo fèma (15:14–16:27)
1
Pólò nɨ mòdo fèma
1 Ma, Pólò, Yésu Krísto nɨ màrábà, má adré wárágà kònɨ̀dhɨ nɨ tɨsɨ̀ ma. Gìká azí ma adrélé àpóstolò ro gò, áma bhàzo twá adrélé áyɨ Rúbí Tanɨ longó dhɨ bvó. 2 Lazí tá Rúbí Tanɨ nda nɨ tà drìdrì áyɨ pròfétà ɨ tí gò, ɨ̀ dré tà nda kɨ tɨsɨ̀zo akódhɨ nɨ Kúlí lólo dhɨ na.* 1:2 À kònò Èsáyà 52:7; 61:1. 3 Rúbí Tanɨ nda adré akódhɨ nɨ Mvá, àma kɨ Mírì Yésu Krísto nɨ tà tadhá kòdhya. À ti tá akódhɨ nda móndɨ́ ro ópɨ́ Dàwídì nɨ súrú na. 4 Dɨ, Gìká tadhá ɨ́na ngádra ꞌá dhɨ, akódhɨ áyɨ Mváagó ꞌɨ káyà dhɨ, dré akódhɨ nɨ tɨngálé dràdrà lésè Tɨrɨ́ Lólo nɨ rìnyí sè dhɨ sè. 5 Krísto nda sè dhɨ, Gìká bhà áyɨ togó tanɨ àma rú, àma kɨ bhàzo adrélé àpóstolò ɨ ró, mà kàdréró móndɨ́ súrú títí ɨ lésè dhɨ kɨ azí Krísto nɨ kaꞌì, ɨ̀ndɨ̀ akódhɨ nɨ kúlí kaꞌì ꞌòle, à kàdréró akódhɨ nɨ rú bha kùle be dhɨ bvó. 6 Àmɨ kókpà móndyá azílé adrélé Yésu Krísto àdhya ró nda ɨ kòfalé be.
7 Má adré wárágà kònɨ̀dhɨ nɨ tɨsɨ̀ àmɨ, móndyá títí Rómà na, Gìká dré lèle tò ɨ̀ndɨ̀ dré azílé adrélé móndyá lólo ɨ́na ɨ ró dhɨ ɨ dré. Gìká àma kɨ Atá ɨ Mírì Yésu Krísto be dhɨ ɨ̀ kòbhà àyɨ kɨ togó tanɨ àmɨ rú, ɨ̀ndɨ̀ ɨ̀ kòfè tà kɨ̀drɨ́kɨ̀drɨ àmɨ dré!
Pólò lè lɨ̀le móndyá kaꞌìbhá Rómà na dhɨ kɨ no
8 Drìdrì dhɨ, má adré àwoyà fe áma Gìká dré àmɨ kɨ tà sè, Yésu Krísto nɨ rú sè. Tàko ko, à adré àmɨ kɨ tà kaꞌìkaꞌì nɨ tà tɨtɨ́ bvò wä́yi ꞌásè. 9 Gìká, má dré adrézó tà nɨ nɨ ꞌo togó wä́yi sè, adrézó Mvá nɨ nɨ Rúbí Tanɨ longó dhɨ nì dóro tàle dhɨ, tà má dré adrélé tàle kònɨ̀dhɨ, tà bàti ꞌɨ káyà dhɨ. Má adré àmɨ kɨ tà kisù landè àko ró, 10 vésè wä́yi má dré adréràꞌa tà zi akódhɨ tí dhɨ ꞌá. Má adré akódhɨ nɨ ti lizí, lókyá bǐ àmvolésè dhɨ, kàdré tà dré lèle ꞌòle dhɨ ꞌɨ dhɨ, kònzìró láti má dré tsàzo àmɨ véna. 11 Tàko ko, ma lovó ɨ́be tò àmɨ kɨ nòzo, má kòkɨtswáró tà tanɨ àzya Tɨrɨ́ Lólo àdhya nɨ fe àmɨ dré, kɨtswálé àmɨ kɨ tɨmbà àmɨ kɨ tà kaꞌìkaꞌì na. 12 Má adré kpà lèá dhɨ, àma túmä́ní àmɨ ɨ́be dhɨ ɨ, mà kòkɨtswá ru tɨmbà àma kɨ tà kaꞌìkaꞌì sè.
13 Áma adrúpi ɨ, má adré lèá mɨ̀ kònì dhɨ, vésè be bǐ, má ndà tá láti lɨ̀zo àmɨ véna, áma àzí kòkɨtswáró lòꞌwa dóro ꞌa àmɨ kòfalé, ngóró dré adrélé ꞌòle móndyá àruka títí súrú twá ro dhɨ ɨ kòfalé dhɨ tɨ́nɨ. Dɨ, atsálé ándrò kònɨ̀dhɨ dhɨ, tà àruka ɨ̀ kɨkɨ́ láti má dré nɨ̀. 14 Tàko ko, adré lèá dhɨ, má kòlɨ̀ móndyá twátwa títí dhɨ ɨ véna: móndɨ́ tà ndabhá nìle dhɨ ɨ véna, ɨ̀ndɨ̀ móndɨ́ tà nibhá ko dhɨ ɨ véna, móndɨ́ tògya ró dhɨ ɨ véna, ɨ̀ndɨ̀ móndɨ́ tògya ró ko dhɨ ɨ véna. 15 Ásà dhɨ, áma togó kókpà àtsɨ ró lɨ̀zo Rúbí Tanɨ longó àmɨ adrébhá Rómà na dhɨ ɨ dré.
Rúbí Tanɨ nɨ rìnyí adrézó móndɨ́ kɨ tɨdrɨ́ dhɨ
16 Ma kanyò ro Rúbí Tanɨ nɨ tà sè ko. Tàko ko, Rúbí Tanɨ nda, rìnyí Gìká dré adrézó móndyá títí adrébhá Rúbí nda nɨ kaꞌì dhɨ kɨ tɨdrɨ́ ásà dhɨ ꞌɨ. Akódhɨ fè rè zyà Rúbí nda Yúdà ànzɨ ɨ dré gò, adrézó kpà fèá móndyá súrú twá ro dhɨ ɨ dré. 17 Rúbí Tanɨ nda adré tadhá dhɨ, Gìká adré móndɨ́ kɨ bha gyǎgya ɨ́ kandrá ngɨ́nɨ ya dhɨ. Adré ngbà ꞌí àyɨ kɨ bha gyǎgya àyɨ kɨ tà kaꞌìkaꞌì sè. Láti àzya tà kaꞌìkaꞌì rúsè dhɨ yókódhó. Ngóró tɨsɨ̀le Gìká nɨ Kúlí na dhɨ tɨ́nɨ: «Dhya atsálépi gyǎgya áyɨ tà kaꞌìkaꞌì sè dhɨ nɨ adrɨ́.»† 1:17 À kònò Àbàkúkà 2:4.
Gìká nɨ kombà tadhálé móndyá tàkonzɨ̀ ꞌobhá dhɨ ɨ rú dhɨ
18 Gìká adré áyɨ kombà tadhá bhù lésè móndyá títí adrébhá áyɨ tà ga rè, adrébhá tà kònzɨ ꞌo, ɨ̀ndɨ̀ adrébhá láti tà bàti àdhya nɨ kɨkɨ́ àyɨ kɨ tà kònzɨ sè dhɨ ɨ rú. 19 Tàko ko, àyɨ nda ɨ̀ nì àyɨkya Gìká nɨ tà kɨtswálé nìle dhɨ ɨ be, akódhɨ nɨ tàndɨ dré tà nda kɨ tadhálé àyɨ dré ngádra ꞌá nɨ̀ dhɨ sè. 20 Àngyá ko, kɨdhólé bvò nɨ bhàma lésè dhɨ, à adré Gìká nɨ tà kɨtswálé nòle mì sè bwà ko dhɨ kɨ atógyà dóro. Kòdhɨ adré tàá dhɨ, à adré akódhɨ nɨ rìnyí adrélépi kóná vésè kólyá dhɨ nɨ atógyà, akódhɨ nɨ lɨ́drɨ̀ Gìká àdhya ró dhɨ be, ngá títí dré bhàle dhɨ ɨ sè. Ásà dhɨ, móndyá nda ɨ tà àlo ɨ̀ dré kɨtswázó àyɨ kɨ tàrá ga ásà dhɨ àko.
21 Tàko ko, tágba ɨ̀ dré Gìká nɨ nìzo be dhɨ, ɨ̀ adré akódhɨ nɨ lɨndrɨ̀ bha ngóró dré kɨtswálé akódhɨ dré dhɨ tɨ́nɨ ko. Ɨ̀ adré kpà àwoyà ta drá ko. Be ró dhɨ, àyɨ kɨ tà kisùkisù atsá ɨ́na tà tàko ró, ɨ̀ndɨ̀ àyɨ kɨ tògyá azá atsálé tínímvá ro. 22 Tágba ɨ̀ dré adrézó tàá dhɨ, àyɨ tògya ró dhɨ, ɨ̀ atsá àyɨkya móndɨ́ azaaza ró. 23 Ɨ̀ tayɨ́ Gìká kɨtswálépi dràle bwà ko dhɨ nɨ mìlanzìlanzì, adrézó lɨndrɨ̀ fe ngá lɨ́ndrɨ́ làsú be móndɨ́ adrébhá dràle dràdrà dhɨ ɨ tɨ́nɨ, àrɨ́ ɨ tɨ́nɨ, kàꞌwá ɨ tɨ́nɨ, ɨ̀ndɨ̀ kàꞌwá adrébhá àyɨ kɨ se agáti sè dhɨ ɨ tɨ́nɨ dhɨ ɨ dré.
24 Dɨ ásà dhɨ, Gìká tayɨ́ móndyá nda ɨ adrélé tatsílé swà ro, lovó kònzɨ àyɨ kɨ togó na dhɨ kɨ ꞌobe gò, ɨ̀ dré adrézó kanyò fe àyɨ kɨ tàndɨ kɨ rúbhá ɨ dré àyɨ kòfalésè. 25 Ɨ̀ tayɨ́ tà bàti Gìká àdhya, adrézó tà kɨnzò ro dhɨ nɨ kaꞌì kòdhya. Ɨ̀ adré lɨndrɨ̀ fe ngá Gìká dré bhàle dhɨ ɨ dré, adrézó lɨ̀sámbò ꞌo ngá nda kɨ rú sè. Dɨ, ɨ̀ adré àyɨkya lɨndrɨ̀ fe Dhya ngá títí nda kɨ bhàlepi dhɨ dré ko. Akódhɨ nda kɨtswá rúku sè kóná vésè kólyá! Kàdré kònɨ̀nɨ.
26 Tà nda sè dhɨ, Gìká tayɨ́ àyɨ adrélé tatsílé rúbhá lovó kanyò ro dhɨ kɨ bhabe. Dɨ àyɨ kɨ tòkó ɨ̀ tayɨ́ àyɨkya tà tòkó ɨ̀ dré ànzyà adrélé ꞌòle àgo ɨ́be àyɨ kɨ rúbhá sè dhɨ, adrézó tà swà ꞌo àyɨ kɨ rúbhá sè àyɨ kòfalésè. 27 Kókpà kòdhɨ tɨ́nɨ, àgo ɨ̀ tayɨ́ àyɨkya tà àgo ɨ̀ dré ànzyà adrélé ꞌòle tòkó ɨ́be àyɨ kɨ rúbhá sè dhɨ, adrézó rúbhá lovó àtsɨ ró dhɨ kɨ bha àyɨ kòfalésè àgo ró. Dɨ àgo nda ɨ̀ adré tà kanyò ro dhɨ kɨ ꞌo àyɨ kòfalésè gò, ɨ̀ dré adrézó làgɨ́ kɨtswálépi àyɨ kɨ tà swà nda sè dhɨ nɨ kisú àyɨ kɨ tàndɨ ɨ rú.
28 Ɨ̀ dré Gìká nɨ nìma gàle rè dhɨ sè dhɨ, akódhɨ tayɨ́ àyɨ adrélé tà kisù wàyá ro, adrézó tà kɨtswábhá ꞌòle ko dhɨ kɨ ꞌo. 29 Dɨ ɨ̀ ga àyɨkya tà kònzɨ kɨ kárá títí dhɨ ɨ sè bǐ. Ɨ̀ ga togó kònzɨ sè, ngá lovó sè, tà swà sè, lovó kònzɨ sè, móndɨ́ kɨ tupfuma sè, lawà sè, móndɨ́ kɨ lɨtɨma sè, ɨ̀ndɨ̀ drìkònzɨ sè bǐ. Àyɨ móndɨ́ kɨ asíkìbhá ꞌɨ, 30 móndɨ́ kɨ rú tabhá kònzɨ dhɨ ꞌɨ, Gìká nɨ kàrɨbhá ꞌɨ, móndɨ́ kɨ lɨndrɨ̀ bhabhá ko dhɨ ꞌɨ, drìkàdrɨ̀bhá ꞌɨ, ɨ̀ndɨ̀ afàbhá ꞌɨ. Ɨ̀ adré ngbú adrélé tà kònzɨ twátwa ɨ̀ dré kɨtswálé ꞌòle dhɨ kɨ kisù. Ɨ̀ adré lɨgɨ́lé àyɨ kɨ tibhá ɨ rú. 31 Àyɨ tògyá àko. Ɨ̀ kɨtswá adrélé kaꞌìle ko. Àyɨ móndɨ́ kɨ lovó àko àyɨ rú. Ɨ̀ adré kpà móndɨ́ kɨ kɨzà bha ko. 32 Ɨ̀ nì tàbvó Gìká dré tàle gyǎgya kònɨ̀dhɨ dóro: Móndyá adrébhá tà làsú be kònɨ̀nɨ nda kɨ ꞌo dhɨ ɨ̀ kɨtswá àyɨkya dràdrà sè. Dɨ, tágba kònɨ̀nɨ dhɨ, ɨ̀ adré ngbà ꞌí tà nda kɨ ꞌo kòdhya ko, ɨ̀ adré kókpà móndyá adrébhá tà nda kɨ ꞌo dhɨ kɨ kaꞌì.