13
Zulda atshakldegéñ zhinik shizhiyá
(Mlk 4.1-9; Lk 8.4-8)
1 Ai ldiuwañga Duwe Jesú juk zhinik neñgueniki niwa xezhaxa yaté. 2 Exaga na, káguba agubisha duwá ashenakna aldéñki shi kaxaldiyaldiamak ai niwakga ezua kanuwak iyabegueniki yaldagatshake kágubakueki niwa xezhaxaga ashená.✡ 13.2 Lk 5.1-3 3 Exa zhinik matshuwi jika atshakldegéñ zhinik shi kaxaldijiñga na, zuldak zhinik ekí shi kaxaldiyaldá:
“Ezua zʉzikaja zulda tiñgui nixal ne. 4 Amak tiñguatshak anuñkaki jiúñguldak akjiená, guane nalgué aiki nubája nagueniki nuk ga. 5 Anuñkaki jagénaldi kagigaba zaldazháldi akjienaneki kagik ijiú me axañga munaldá. 6 Aiki muldetua shijualda jieñguazháne naldi na, niuwija tuatshake jiyabulduni nuk kaná. 7 Jiak, anuñka zuldaki kausú kenaldi akjienane nalgueki kausú nañga munapanatshake kausújañga jutekuá. 8 Guatshak anuñka zulda zʉnake kagi janshizeñ akjienane nalguekueki muldetua munatshake, anuñkaki matshuwi nek, anuñka míñgaki akldé matshuuwi nek, azhinik míñgaki gugasá zalda na nexá.* 13.8 30, 60, 100 juizha neklde guashi.” 9 Gueniki ekí guak: “Ekí miñmeñkugeki saldiñga kuxa miñkaldikueke muldetua nukshi miñgualdí.”
Jinak jika atshakldegéñ zhinik shizhixa
(Mlk 4.10-12; Lk 8.9-10)
10 Guñgueni nasʉñ shi kagitixakuañ kaxaldagueni ekí akldukáñkalde:
—Duwe, ¿jinak shi kágubakue jika atshakldegéñ zhinik akldé shi kabaxaldí?
11 Guake zʉñmeyá:
—Nauwijate jékaldaxa zaldajañki sakí janshagatsaldi miñsanexaldixa janaktunane nalgué jiaga, ni mek mu agisekuazháne. Ne maiñ namak najañguaminekuañ zʉnake mu miñgisekuane. Ekí ne, namak najañguazhékue zʉnake ekíga mu kagisekuazhé. 12 Akze, mieldeki ají múldigaba agajienaneki akldeñga agajieñgualdixa. Ekíki matshuuwi agajienane naldaldiamak. Ekí ne, mieldeki agajienaldiamak kama ilshazhéki ji agajiena guane jiaga nuk akjuizhanshaldixa nakldá.✡ 13.12 Mt 25.29; Mlk 4.15; Lk 8.18; 19.26 13 Ai zhinik na, najañguazhékue jika azhi káguba atshakldegéñ zhinik za kakbeñkuge. Jinake ekí kakbeyakí. Naldiñki sakí atshikuge natuál za aldogatshak jiaga, jinak ekí atshikuge kagajienazháldixa. Ekíga na, nas guakuge naldukal za aldogatshak jiaga, sakí guashi guakuge kagajienazháldixa nak.† 13.13 Dt 29.4; Jer 5.21; Ez 12.2. Duweja atshakldegéñ zhinik shizhixá migajienaldiamake aldéñ namak jañguakue. 14 Ekí amak kagajienazhéñ na Jatejañga ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixa Isaiyak zhinik káguba zukazhékuek kakbene sezhekldamak zek. Ekí guakldane:
“Maiñki nas guakuge nukajiñgaba miñguatshak jiaga, sakí guashi guakuge miñgajienazháldixa.
Ekíga, sakí atshikuge natuwiñgaba miñguatshak jiaga, jinak ekí atshikuge miñgajienazháldixa.
15 Akze, ai kágubakueki alduna axaldegaksá guanekue.
Naldiñki kuxa kaxaldikuega ne jiaga, ji kakbeñkuge naxaldukasʉ́ñ kakzeshi.
Ezuaja jika tuazháldiamak uba wis atshamakga, nas ji atshikuge atuasʉ́ñ kakzeka.
Ekí ajanashakí naldiñguashíñki, ji atshikuge ubake atuwi na,
ji kakbeñkuge kuxake aldukaka, ji kakbeñkuge aldunaxaki kagajienaka.
Amak kagajienatshakna sha ajanashane abajiñga abaji, naxakualdinaka.
Ekí naxakualdini guashiñki, nasga aldunaxa se kakzukui, sha ajanashane kaxabeti, kekuá guataldakué naldashá.”✡ 13.14-15 Is 6.9-10; Ajsh 28.26-27
16 Ekí sezheklde guagueniki aldéñ shi kagitixakuañgaba ekí zʉñmeyá: “Maiñ zʉnake nagapa neyabinogatshak, nas atshikuge natuwi, nají múldigaba naldi nukshi miñgajieni neyabinogakna, Najate matshuwi zeñ mimajañguxa. 17 Akze, namak miñmeyaldikue. Matshuwi Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixakue, axautshi jian izhukakue na, kauwizhéñ naldi maiñ mituamak tundana kakzegatshak jiaga atuazháne. Ekíga na, maiñ minukajamak aldukandana kakzegatshak jiaga, amak aldukazhá guanane naldashá.✡ 13.16-17 Lk 10.23-24; Eb 11.13; 1Pe 1.10-12
Zulda shalda guakldeki, sakí guashi ne
(Mlk 4.13-20; Lk 8.11-15)
18 ”Nas zulda atshakldegéñ zhinik shi miñkaldikuge sakí guashi miñmeyaldikue nukaté nogwíñ. 19 Anuñka zulda jiúñguldak akjienaneki ekí guashi. Eñki káguba anuñka nekueki Jateja sakí kaksanexaldixa shalda aldukatshak jiaga kagajienazháldi na, jiséja ai múldigaba aldunaxa kekushi, kakjuizhanshixa. 20 Anuñka zulda jagénaldi akjienaneki ekí guashi. Eñki anuñka nekueki Jatetshi múldigaba aldukatshak ubáñ me zʉnake zeñ kakldeshi iyapanka. 21 Ekí iyapananaldixa jiaga, zuldaja shijualda kagik jieñguazhámakbe aldunaxa muldetua kagajienazhá guanaldixa na, anuñka me nuxa namak ajañguatoxaldiéñ, mitsake ai namak ajañguane shalda sha kakuí, jibañ atuapanatshake namak ajañguaksá guxakue. 22 Anuñka zuldaki kausú kenaldi akjienaneki ekí guashi. Eñki anuñka nekuejañki Jatetshi múldigaba aldukatshak namak ajañgualdinik jai kagik izhoxa ji kagajueshká za iyajani, naldagálde nuxa ‘kabia nexaldatshake auxabé nakzeshi izhoxaldikue shakldá’ iyajani. Ekí zhinik na, kausúja zulda jutekuamakga Jatetshi múldigaba kakjuizhanshi na, aldéñ janshizhe izhogakue kajañguamak izhogazhékue.
23 ”Naldatshak jiak, anuñka zuldaki kagi janshizeñka akjienaneki ekí guashi. Anuñka nekueja zʉnake Jatetshi múldigaba aldukatshak, muldetua kagajieni na amak axajanashixakue. Ekí ashekualdatshakna, anuñka zuldaki matshuwi nek, anuñka míñgaki akldé matshuuwi nek, azhinik míñgaki gugasá zalda nekldamakbé Jate akldunamak ashekualdaldixa guashi na zulda shalda ekí miñmeñkú” na zʉñmeyá.
Gakue kenañ kaldá shane aldixá
24 Guñgueniki Duwe Jesúja ezua ajanashakldegéñ zhinik ekí shi kaxaldiyaldá: “Najate jékaldaxa izhukaja káguba kaksanekakueki ji jana naldaka miñmeyaldikue: Aiki ezua te shjáugukuija zulda janshizhegaba ají tezhi ishkizhixá. 25 Guane nalgué sesʉñ saldi axabá aldalgueñki, ai sigí aguldiñkaja nagueniki aldó‡ 13.25 “trigo” kenañ kaldá shane zulda axakldigueniki mokue ne. 26 Guñguenik aldó jiu, jiu munaldinik gata agatsaldaldiamak agatsegapanatshake, kaldá shane jiaga tundana agatsé nek.
27 ”Ekí atuatshakna nashikueja tetshi ajáugukuik ekí agabeyal aldé: ‘Duwe, zulda janshizhe nixamalde ne, kaldá zulda shaneki ¿meja shi akldigú?’ 28 Guñguake kakiyó: ‘Ezua kaguldiñka ekí zʉñkatshane nakldá.’ Guake ají nashikueja aklduká: ‘Ake, ¿kaldá shaneki nuk akldugate guakue shi maldazʉnajañgú?’ 29 Guake kakiyó: ‘Ekí atshabináldi. Akbiñgaki, kaldá shane miyakldugatshake aldó juizhiñga aklduminaka nak. 30 Akna mozhuañga shi negatoshí. Gualdinik auxa negatshake, nají nashi gakue guxaldixakuek ekí atshakue kakbeyaldikue: Kaldá shane misha miyaklduxaldiniki puldaldiamak, muldetua egaba shiba, shiba miñgualdí. Ekí miñgualdinik na aldóki minagakuxaldinik, nají gakue jubeniñgaba minakibexaldí.’§ 13.29-30 Duweja ekí guagatshake ekí guashi naldaka: Kaigabeñki aldéñ ipananekue kenañ anuñka ipanazhánekue akjiukualdalga noxaldixa. Azhi kaldá shane akldugatshak, aldó juizhiñga akldugakldegamak, aldéñ jañguagálde axajuekuatshake, agapa neñka jiaga agisalshakaga. Akna aldéñ zʉnatualdiéñ niuwañ jiaktualga nogakue.”
Jateja kaksanekakueki zulda jana aldé
(Mlk 4.30-32; Lk 13.18-19)
31 Guñguenik Duweja mokue ezua atshakldegéñ zhinik ekí shi kaxaldiyaldá: “Jate jékaldaxa izhukaja káguba kaksanekakueki, ji jana izhalteka miñmeyaldikue: Aiki ezua zulda sigíja ají tek nixane. 32 Ai zulda sanaki saldiñga zuldakue guashiñki zhaguáñ agatsé nuxa naldaldinik, jiak guildegatshake saldiñga kaldi aldishi guane iskaitañga guildegatshake, gulda matshuwi axabunatshigake exa nubákue iyaldakakue naldashá.”* 13.31-32 Zulda nóñgutse “mostaza” zʉñmeyatshake ekí guashi naldaka. Kaigabeñgaki Jateja anuñkamé kaksanegapananaldinik, niuwizhíneki zulda guildegamakbé, aldéñ aksanekakueki matshuuwi izhalteshi, kaksanexaldixa nakldá.
Jateja kaksanekakueki saldiñgak axajiuwaka
(Lk 13.20-21)
33 Guñguenik Duweja jiak mokue ezua atshakldegéñ zhinik shi kaxaldiyaldá: “Jate jékaldaxa izhukaja káguba kaksanekakueki ji jana saldiñgak axajiuwaka aldé miñmeyaldikue: Aikueki naku† 13.33 Ai janañga naldaka “levadura” akuaka. jana nekue. Nakuki ezua munzhija gakuek nauwañgaba itsheñguanaldixa zhikbegatshak nuk agaldaka naldashá,”‡ 13.33 Naku (“levadura”) shalda guagatshak ekí guashi naldaka. Kaigabeñgaki Jateja anuñkamé kaksanegapanane. Nanaldixa naku nauwamé saldiñgak agaldagamakbé, anuñkakuek zhinik na matshuwi kágubakue axajiuwi iyabuñguatshakna Jate shalda kakualdi, aldéñ kaksanexaldixa. ekí na kakbeyá.
Duwejañki jika atshakldegéñ zhinik shizhixa
(Mlk 4.33-34)
34 Guatshak Duwe Jesúja káguba duwá zhekualdekuek shi kaxaldiyatogatshak jika azhi káguba atshakldegéñ za na shi kaxaldiyatoxá. Akze, jika atshakldegéñ naldakíki shi kaxaldiyakí na naldá. 35 Ekí shizhiyatogatshake mauzeñga Jateja ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixak Asukuáki sakí agatsaldi shizhiyaldixa guakshanamak zek. Ekí guakldane:
“Nasga na kágubakue kaxazguaxaldatshak, jika atshakldegéñ zhinik za kaxazguaxaldikue.
Akze, kagi gauñgukuenik zhinik ji muetsekuagá nokuge, ekí agatsaldi shi kaxaldiji za mu kagisekualdikue nzha.”✡ 13.35 Sal 78.2
Ji guashi gakue kenañ kaldá shane aldixane
36 Guñgueni Duwe Jesúja káguba duwá zhekualguekue “neyabiñkuká ni gu” kakbeñgueniki juldi juldú. Guñguakna nasʉñ shi kagitixakuañ kaxaldagueni ekí akldukáñkalde:
—Duwe, ¿sakí guashi shi gakue kenañ kaldá shane munakak zhinik ekí makuaxá?
37 Guake ekí zʉñkiyó:
—Zulda janshizhe nika jana neki, nas Jatetshi Asukuága ixagabaldeklduge. 38 Ají te azaldigaldi jana neki, jejié kagi. Zulda janshizhe jana neki, Najateja aksanekakue. Ne kaldá zulda shane jana neki, jiséja aksanekakue. 39 Tetshi ajáugukui aguldiñka zulda shane nixane jana neki jisé. Aldó gugakuká guane jana neki jai kagik auxa zexaldixa ldiuwañ. Aldó gukakue jana neki Jateja guaklde uldeñkakue.
40 ”Nashikueja kaldá shane agalduxaldini ayogamak jana neki auxa zegatshak Jateja káguba kagatsaldi ne katuakue niuwañ ekí zexaldixa: 41 Nas Jatetshi Asukuága ixagabaldekldugek guaklduge uldeñkakue kagik kakaxaldikue. Ekueja na, Najatek akldunazhámak ajanashixakue, axautshi sha atshishixakueki aldéñ namak giemi kaksanekakue kenañ zhinik nuk kagajuekualdixa. 42 Gualdinik axajuekuanekueki guksé sanazhéñka kakuateyaldixa. Exa na, zʉ́xaita zalda guiyaba atuwi, kakzeshi abauwá za aldoxaldixa. 43 Ekí ne, jian izhukakue zʉnake Saldiñga netshi Jate, Kauwijatega saneshi izhogeñka aldéñ akldé kakzukui na, niuwi zʉ́xaita zalda muñshí zʉtuamak kazʉtuñshaldixa. Akna, saldiñga ai nukaminekuañ kuxa miñkaldikueke muldetua nukshi miñgualdí.
Jate zʉñsanekáki zʉxaita zalda akzé
44 Guñgueniki jiak mokue ekí shi zʉñkaldiyaldá: “Najate miñsanekáki ji zʉ́xaita zalda akzé jana ne miñmeyaldikue. Aiki, ezua niuba zʉ́xaita zalda akzé ezua tek kue. Ekí kualgué ezua sigíja akzá guñguake, axautshija akzaldazháldiamak muldetua mexá. Gueniki zeñ akldeshi, ai za akzé jañgui na, ai te axaldaldaldiamak saldiñga jika axaldalguauxaki nuk nabesañgueniñki ai te niñkauwañki izhgajabí.
45 ”Ekibeñga na, Najate miñsanekáki ekí jiaga zʉxaita zalda akzé jana ne: Aiki ezua numa nabesaxaja níkuiti§ 13.45 “perla” za niyá none. 46 Ekí niyatogueñki, ezua níkuiti zʉ́xaita zalda akzega akzá. Guñguakna ai za akzé jañgui na, axaldaldaldiamak saldiñga jika axaldalguauxaki nuk nabesañgueniñki ai niñkauwañki izhgajabí na gua.”* 13.44-46 Ekí niuba, níkuiti akzekue shalda zʉñmeyatshake ekí guashi naldaka: Jate zʉnekualdaldinik zʉñsanekáki, kagik zʉñkaldá nahauxa zʉñkaldekue guashiñki zʉxaita zalda akzé naldaldixa nakldá. Akna aldéñ za zʉñsanexaldiamak ji zʉñkaldé nuk mashiji, eñkañgaba yushakue zʉñgatsaldaldiák jiaga, akzega atshakualdixa naldashá.
Kutám nekueki jian nekuek axajuekualdixa
47 Guñgueniki jiak mokue ekí shi zʉñkaldiyaldá: “Najateja aldéñ aksanekakueki, aksanegagáldekuek ji jana kagajuekualdixa miñmeyaldikue: Aiki ezua zhemá níbunik akuateyaldinik, jiak eni zhinik iyabekshatshake saldiñga nalda pikáu akué iyabekshixa. 48 Amak dañ akué iyabekshaldinik pikáu gukakueja axezhaxa awaldeyatshak yaté xaldek muldetua pikáugaba agaldiji axajuekuapanka. Pikáu gakuegabaki nuldik akuashiji, akuashiji akuxa. Ne gasékueki egaba awateya, awateya akuxa. 49 Pikáu akldiji, axajuekuamakga na, auxa zegatshak Najateja káguba kagatsaldi ne katuakue niuwañ ekí kakualdixa. Atshakna aldéñ guaklde uldeñkakue kagik aldaxaldinik aldéñ akldunazhámak kutám za ajanashixakueki aldéñ akldunamak jian ajanashixak nuk kagajuekualdinik 50 guksé sanazhéñka kakuateyaldixa. Exaki zʉ́xaita zalda kakzeshi, abauwal za ashekualdategeñka nzha.”
Axañga zalda, kaiga zalda numa akzekue
51 Ekí shi zʉñkaldiyatoshi na, ekí zʉñnuká:
—Ekí shi miñkaldikugekue ¿sakí guashi guakuge muldetua miñgajiená shi gu?
Guake akiyoñkalde:
—Akze, zʉñgajiená na gu.
52 Guñguakna jiak, mokue ekí shi zʉñkaldiyaldá:
—Saldiñga maiñ Najatetshi múldigaba sezhekldane miñkué shizhiyaminakakuañ, sakí aldéñ miñsanexaldixa jiaga miñgajienkákueki ji jana miné miñmeyaldikue. Aiki ezua sigíja ají numa akzekuegaba mexaneñka zhinik ají numa akzé axañga zalda uldagaka, jiak eni zhinikga na, aldiwan zalda jiaga uldagaka.† 13.52 Ekí zʉñmeyatshak ekí guashi naldaka: Mieldeki Jate shalda akualdi na mozhua zhinik shizhiyaka: Ezuañki Jateja nauwibamakuek kalta gaushi, zʉñkabajananekue shizhiyamakga, Duwe Jesúja kagik izhoguéñ shi zʉñkaldiyane jiaga shizhiyaka naldaldixa.
Duwe aldéñ guildekldeñka mizhá
(Mlk 6.1-6; Lk 4.16-30)
53 Ekí ajanashakldegéñ zhinik auxa shi zʉñkaldiyatogueniki exa zhinik neñgueni 54 kuíbuldu aldéñ guildekldeñka neyatshak, juwí izhajuizhaldegeñka shizhiyaldá. Ekí shizhiyatshakna aldukatoguekuejañki “¡sakí ekí janshagatsaldi shi zʉñkaldixá!” ajañgui na ekí izhgaldukaldá:
—Eñki ¿meja ekí ishkué nalda shaxaldiyatogué? ¿Sakí ekí ajanashaté tu guañkáaldamak jiaga atshixa ne? 55 ¿Eñki kalgauxa tsukua nuxa naldazhé shi na? ¿Ajabaki Maldiya naldazhé shi na? ¿Eñki Santiaku, Jusé, Simóñ, Judá, ekuetshi atuwé nuxa naldazhé shi na? 56 ¿Ajasʉkueki jai nauwikenáñga izhogakí shi na? ¿Guake miya zhinik shi ekí agatsaldi shizhiji, atshaka na?
57 Ekí axajani na, ji kakbeñká axaldukazháldi, iyapanazhá. Guakna Duweja:
—Akze, ezua Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixaga mashi neyatshak akzé jañgui axabeti, iyapanka. Ne akuíbulduk zaldakue, ajúk zaldakueja niñkauwañki axabetazháldi, akzé ajañguazhé nakldá —na kakbeyá.✡ 13.57 Jñ 4.44
58 Guatshak exa zaldakuejañki namak axajanazháldi, iyapanazhá guakna, janshagatse ajanashaté atú guazhámak matshuwiñgaki kaxatshazhá na gua.
✡13:2 13.2 Lk 5.1-3
*13:8 13.8 30, 60, 100 juizha neklde guashi.
✡13:12 13.12 Mt 25.29; Mlk 4.15; Lk 8.18; 19.26
†13:13 13.13 Dt 29.4; Jer 5.21; Ez 12.2. Duweja atshakldegéñ zhinik shizhixá migajienaldiamake aldéñ namak jañguakue.
✡13:15 13.14-15 Is 6.9-10; Ajsh 28.26-27
✡13:17 13.16-17 Lk 10.23-24; Eb 11.13; 1Pe 1.10-12
‡13:25 13.25 “trigo”
§13:30 13.29-30 Duweja ekí guagatshake ekí guashi naldaka: Kaigabeñki aldéñ ipananekue kenañ anuñka ipanazhánekue akjiukualdalga noxaldixa. Azhi kaldá shane akldugatshak, aldó juizhiñga akldugakldegamak, aldéñ jañguagálde axajuekuatshake, agapa neñka jiaga agisalshakaga. Akna aldéñ zʉnatualdiéñ niuwañ jiaktualga nogakue.
*13:32 13.31-32 Zulda nóñgutse “mostaza” zʉñmeyatshake ekí guashi naldaka. Kaigabeñgaki Jateja anuñkamé kaksanegapananaldinik, niuwizhíneki zulda guildegamakbé, aldéñ aksanekakueki matshuuwi izhalteshi, kaksanexaldixa nakldá.
†13:33 13.33 Ai janañga naldaka “levadura” akuaka.
‡13:33 13.33 Naku (“levadura”) shalda guagatshak ekí guashi naldaka. Kaigabeñgaki Jateja anuñkamé kaksanegapanane. Nanaldixa naku nauwamé saldiñgak agaldagamakbé, anuñkakuek zhinik na matshuwi kágubakue axajiuwi iyabuñguatshakna Jate shalda kakualdi, aldéñ kaksanexaldixa.
✡13:35 13.35 Sal 78.2
§13:45 13.45 “perla”
*13:46 13.44-46 Ekí niuba, níkuiti akzekue shalda zʉñmeyatshake ekí guashi naldaka: Jate zʉnekualdaldinik zʉñsanekáki, kagik zʉñkaldá nahauxa zʉñkaldekue guashiñki zʉxaita zalda akzé naldaldixa nakldá. Akna aldéñ za zʉñsanexaldiamak ji zʉñkaldé nuk mashiji, eñkañgaba yushakue zʉñgatsaldaldiák jiaga, akzega atshakualdixa naldashá.
†13:52 13.52 Ekí zʉñmeyatshak ekí guashi naldaka: Mieldeki Jate shalda akualdi na mozhua zhinik shizhiyaka: Ezuañki Jateja nauwibamakuek kalta gaushi, zʉñkabajananekue shizhiyamakga, Duwe Jesúja kagik izhoguéñ shi zʉñkaldiyane jiaga shizhiyaka naldaldixa.
✡13:57 13.57 Jñ 4.44