1 Tana bona vaghana keri na togha ni vure tara kokolu mai mara sopa veidudukuli. Ma Jesus te diki bosa vanira nina vaovarongo, “Kau righitaonighau ta didira nilabu pegopego na lei Pharisee te vaghaa na yeast.* yeast Na totobo te nia hunulu na berete Tara mua nei na hava tara nighi tarai. Matthew 16:6; Mark 8:15 2 Na hava tua na tinoni ke saropoloa tana volana, God ke tivuhi tatea, mana hava tara matapoloi God ke talutatei ma kara ghilalai. Mark 4:22; Luke 8:17 3 Me vaghaa ghua, na hava tua kau bosaa tana pungi na lei tinoni kara rongovia tana marara, mana hava tua kau nia vaevare polo ilokani vale te vovongo, kara nia ghaeghahe i paribebete.

4 “Ighau lei hoghogu, inau tu bosa vanighau, kau bei mataghunira gea gaira tara matea na huli, na pukuna kara mua ghoi nea vanighau na hava imurina ke sule vaa. 5 God vamua kau mataghunia, na pukuna gaia te loghoa na maana ge ke matea na huli, me ke sonihorui na tarungamiu i Betidalo. Inau tu bosa vanighau ghua, kau mataghunia God.

6 “?Engiha na mateni e lima na pia? Na pile seleni vamua! Sakai vamua, hughu sakai na pia vamua te mua nia ponolio God. 7 Vagha ghua na vuvulu ni ulumiu God te idumi sakasakaighi. Keri ke, kau bei mataghu gea, na pukuna ighau tau haba vaa ta God itadira na ovu ni pia.”

8 Ma Jesus te bosa ghua, “Inau tu bosa utuni vanighau, ahei ke bosa tateu tana vure subo te nigua na vaovarongo ke, inau na Dale Tinoni ku bosa tatea ghua tana matadira lei nina angel God. 9 Ma hei ke niu sika inau tana matadira na lei tinoni ke, inau na Dale Tinoni ghua ku nia sika tana matadira na lei nina angel God. 10 Ma siki sakai ke koengelea na Dale Tinoni ke, ma God ke talukehai vania so. Ma ge siki sakai ke koengelea na Tarunga Tabu ke, ma God ke mua ghoi talukehai vania tua. Matthew 12:32; Mark 3:29

11 “Tana bona kara hola haghe ghau tana vale ni kokoeliulivuti na huatiamiu, pi tana matadira na lei vunaghi pa rana lei dete, kau bei nia ghaghua gea na hava kau nia kokoe ma kau nia bosa tughu. 12 Na Tarunga Tabu ke hulighau me ke taraighau tana bona ni aho keri, nia na hava te manana kau bosaa.” Matthew 10:19-20; Mark 13:11; Luke 21:14-15

13 A sakai na mane tana kokolu te bosa vania Jesus, “Tarai, ko bosa vania a hoghogu me ke vokaa vanighai na tunuvamami te mate sania tamamami.”

14 Ma Jesus te bosa tughu vania, “?Kula, ahei te heu na maana ge ku vilia inau, puku voka ighobumiu nimiu lologho?” 15 Keri ge bosa vanira udolu, “Kau matareireia, ma kau pilupungisighau tana lei lio ni lologho au, na pukuna na vola te utuni, te mua va puku mai tana lei totobo tau loghoi ani maramana.”

16 Ge bosaa vanira na bosa vavaghaha eni, “A sakai na tinoni lologho keri, te loghoa na pari te uto ga, ge loghoa na baore te sule. 17 Ma gaia te ghanaghana heghena, ‘?Na hava ku nea? Tu mua logho malani ku talui ga na lei vanga te subo au tu loghoi. 18 Uto, na hava ku nea ke, ku durakei na lei vale baore mu ku ghoi kisui na lei vale sule, ge ku baorei ga nigua na koni mana lei totobo.’ 19 Keri ge ku bosa vaniu oli heghegu, ‘Inau tu loghoi e subo na totobo uto vaniu e subo na niulu. Ku vanga mu ku inu mu ku togotogo nigua!’

20 “Hauvaa, ma God te bosa vania, ‘Na tinoni bule ighoe! Tana bongi eni ko mate. ?Keri ke, ma hei ke holai na lei totobo to loghoi?’ ”

21 Ma Jesus te bosa, “Iani te ghaghua vanira rahei tara lologho, ge ra baorei na lologho vanira heghedira, hauva mara mua nei na hava God te bosaa te mava.”

22 Jesus te bosa vanira nina vaovarongo, “Na pukuna eni, inau tu bosa vanighau, kau bei nia ghaghua na vanga kau nia vola pana tivi vania na hulimiu. 23 Na vola te haba vaa itatana na vanga, mana huli te haba vaa itatana na tivi. 24 Kau righira na lei manu. Tara mua vade mara mua ghegheli mara mua loghoa na vale ni baore, hauva ma God te kutira so! Ighau tau haba vaa itadira na lei manu itatana God! 25 ?Ke tangomana a siki sakai itamiu ke ghana daroa na volana na pukuna te ghanaghana kasunia? Taho! 26 ?Ge ta kau mua tangomana na neani na lei totobo pile ke, mana hava na pukuna ge au nighi ghaghua e subo na totobo? 27 Kau vaevanea ivei tara nea na totolo na lei pulaoa asi tana tautalu. Tara mua lutu mara mua goni tivi vanira heghedira. Hauva, mu ku bosa ke, ma sughua na Vunaghi haba Solomon ta nina lei lologho, te mua loghoa siki tivi te reirei utona vulei na lei pulaoa kiri. 1 Vunaghi Haba 10:4-7; 2 Vavata 9:3-6 28 Ma God te vaguvagura na buburu mana pulaoa tara ghahara itaeni, mi ropoghana kara kerea tana lake. Haba va, ma God ke pupulughau vaghara ghua, ighau rana taluutuni pile. 29 Kau bei nia kanoragha gea na hava sughua kau ghania ma kau inuvia. 30 Rana voo vamua tara mua taluutunia God iani maramana tara nighi ghaghua na lei totobo ini. A Tamamiu i kokou te ghilalaa te manamiu na lei totobo ini. 31 Kau nia ghaghua vaso nina kinakabu God, ma gaia ke heghau na lei totobo raini.

32 “Sakai vamua ighau tau vaghara na lei dale sheep, kau bei mataghu gea, na pukuna a Tamamiu i kokou te nia togotogo ke heghau na kinakabu. 33 Kau nighi hunulu nimiu na lei totobo ma kau hera na rongo rana bona. Kau nea te vaghaa ke, mau baorei nimiu lologho i kokou, igaa te matapono na kei ni rongo, na pukuna te taho igaa na gito, mana muhu ke mua ngotighi ga. 34 Na pukuna ivei te ghahaa ga nimiu na lologho, igaa te ghahaa haia ghua na tobamiu.”

35 “Kau pupulu ma kau gonidila uto na lutuani nina lei lutu Lord. Ma kau tungi dilai nimiu na bulu. 36 Kau vaghara rana tinoni lutu tara pitua na vunaghidira ke oli mai tana tabatu ni sonikolu. Tana bona ke mai me ke kidikidi ke, ma gaira kara mina tua, ma kara hangavia vania na mataula. Mark 13:34-36 37 Na lei tinoni lutu kiri tara togotogo na pukuna na vunaghidira te mai sodora tara dai pitua so, mara gonidilaa nina oli mai tana tabatu ni taulaghi. Mi nau ku bosa utuni vanighau, na vunaghi ke sua kehaa itatana nina pupulu, me bosa vanira na sopou, me gonia vanira na vanga. 38 Gaira tara togo na pukuna na vunaghi te righia didira na gonidila bona te oli mai tana voka bongi pi tana labota. 39 Ma eni kau ghilalaa, ge na tinoni te loghoa na vale te ghilalaa na bona ni aho ia ke mai ga na tinoni gito, ke pungisia na tinoni gito keri, ge ke mua haghe tana valena. 40 Mi ghau ghua kau gonidila haia tua, na pukuna inau na Dale Tinoni, ku mai tana bona ni aho tau mua ghanaghanaa ga.” Matthew 24:43-44

41 Ma Peter te bosa, “?Maghutu, na bosa vavaghaha eni ke, te vanighai vamua ighai pa vanira ghua gaira tara kokolu mai taeni?”

42 Jesus te bosa tughu, “?Ahei gaia na tinoni lutu te uto me manahagha? Agaia keri, na vunaghi te hea na maana ni righitaoni tana valena, me righitaonira ghua na lei tinoni lutu ma nina binaboli, me kutira tana bona ni aho ni vanga. 43 Na tinoni lutu keri te togotogo ngangata, na pukuna na vunaghina te righi togotogoa nina lutu talugoni tana bona te oli mai. 44 E utuni inau tu bosa vanighau, na vunaghi ke talua na tinoni lutu keri, me ke righitaonighi nina lei lologho udolu. 45 Ma ge na tinoni lutu keri ke bosa vania heghena, ‘Te tona na vunaghigu me ke mua mataghi oli mai,’ keri ge ke labura na vure lutu, lei mane mana lei vaivine, ge sopou me vanga me inu bulebule. 46 Me ke oli mai na vunaghina ta sakai na bona ni aho mana bongi te mua gonidila igaa ke, mana vunaghi ke pusipusia na tinoni lutu keri kolura tara mua taotaoni. 47 “Na tinoni lutu te ghilalaa so na hava na vunaghina te liona ke gonia, hauvaa me mua gonia, gaia keri ke lavia na totoro sule. 48 Ma gaira tara mua pukua na hava na vunaghidira te liona, mara gonighi so te manani na totoro, kara toro pilera vamua. Na vure God te hera subo na totobo, God te liona ge kara nighi hevei subo na totobo, mana vure God te hera subo vaa na totobo, God te liona ge kara nighi hevei subo vaa na totobo.

49 “Inau tu mai ge ku tungia na maramana, me ke taghalaghinia tua te liogu. 50 Inau ku lavia na vulitabu te totorogha mughua, mu nia kanoragha nigua polo ke tona padi. Mark 10:38 51 ?Mi ghau tau ghanaghana ke, mu mai ge ku lavia mai na mabo iani maramana? Taho! Inau tu mai ge ku vokavoka na maramana! 52 Mi taeni te vuivuni kara vilivoka lei binaboli. Ge lima na tinoni kara ghahara ta sakai na vale ke, e tolu kara niu pala me rua kara kanahaghiniu, pa erua kara niu pala, me tolu kara kanahaghiniu. 53 Ke vagha ghua, koro voka a tamana ma gaia na garimane, ma tinana ma gaia na tahula, maia ra tamavungoni kara nei te vaghaa ghua.” Micah 7:6

54 Jesus te bosa vanira na vure, “Tana bona tau righia na ghoghopa te dato mai i boko, mau bosa, ‘Igevaa ke uha,’ me kale te vaghaa tau bosaa. 55 Mi tana bona na ghuri te va mai ilonga, mau bosa ke, ‘Igevaa ke papara,’ me kale te vaghaa. 56 Ighau rana kiko! ?Tau righi ghilalai tua na lei vaughilala tana oka mi ani pari, mana hava na pukuna ge au mua ghilalai na lokani na lei vaughilala te kale tana lei bongi ini tu nei?

57 “?E ghua ge au mua detea heghemiu na hava na totobo te maemane te manana kau gonia? 58 Ma ge siki mane ke liona ge ke holagho tana dete, ko tabotabo ge ko maemanea itatana na totobo ke holagho nia tana dete i naghona toro mua dete mua. Taho ke, me ke holagho vania na mane dete, mana mane dete ke lubatigho vania na mane righitaoni vetena, me ke sonihaghegho tana vale pipiti. 59 Mi nau tu bosa vanigho, ma ge te ke ghaghua iga te vagha keri ke, ko mua ghoi tangomana tua na tatavahale, koekobe ko talua na sosokona nimua na sosoni.”