TIMOTI AELEPALE
Poll-ni Yi TIMOTI Pepá PENGA AELEPA Topa Sirim Bukele
Poll-ni Pepá Topa Sirim Ilinga Ung-Pulu Mare
Poll kene Timoti-selenga ung-pulu mare buk-gomú 682 kene buk-gomú 1001 kene molemú.
Piliipa kungnjuli yambu mare-ni piliiku kene ‘Yi Nero, Rom-Gapman-Yi Aima Auli Kumbina Sisale mulurum kene Poll wale tale-siku Rom ka siring, ka-lkuna pepa pepá ili turum.’ niku piliilimili. Yu kolea-auli Rom ui kumbi-leku ka siring kene we-lku tenga pirim (Liipa Mundurum Yima 28:30) akiliinga-pe yu penga ka siring kene yu ka-lku sulumina kis tenga panjiring. ‘Kolea akili pa auli-tepa naa tepa, no molupa, alí tepa, tirim koleale.’ niku piliilimili. Pepá ilinga 4:13 kanui. Lku-sulumina kis akuna pepa kene pepá ili turumunje.
Ka-lku nukuli yima-ni Poll nokuku naa kunjuring. Yunga pulu lelemú yambuma naa-ko muluring. Yu ‘Nondupa kamu kolumbu.’ nimba piliirim-ko. Akiliinga ilinga 1:16, 2:9, 1:15,17, 4:6-8 kanui.
‘Timoti kolea-auli Epesas mulupili Poll-ni pepá ili topa sirim.’ niku piliilimili.
Timoti yu-kene wasie kongun andukulu tiringleliinga Poll-ni ‘Yu ulu kaíma tepa mulupili.’ nimba pepá ili topa sirim. ‘Yambuma-ni yu buni siku mindili liiku singí kene kepe Pulu Yili-nga kongunale mundupa naa kelepa tondulu mundupa tepa mulupili.’ nimba pepá ili topa sirim. “Yambuma-ni gólu toku kundi tungí kene kum leku naa piliani. Aku-siku ung nilimelema piliilimili yambuma eninga Pulu Yili tondulu munduku piliilimili mele munduku kelemele.” nirimko.
Timoti Aelepale 1:14 kene Timoti Kumbi-Lepale 6:20 kene Poll-ni Timotindu “Temani-kaiéle nokukunu kunjui.” nirim. Akilindu Timoti Aelepale 2:1,2, 3:8,10-12,14-16, 4:1-8,17 ung mare molemúko.
Ung-pulu te: Timoti Kumbi-Lepale kene Timoti Aelepale kene Taitas kene ung pulele tilu-sipa molemú akili i-sipa mele: Timoti Kumbi-Lepale 3:2-5 tápu-yima mulungí mele ung te Taitas 1:6-9 molupa, Timoti Kumbi-Lepale 1:4 mele Taitas 1:14 molupa, Timoti Kumbi-Lepale 4:12 mele Taitas 2:15 kene 2:6 kene molupa, ele temulú ulele kene kir-kiri liipu lkisimulú ulusele Timoti Aelepale 4:7, 2:5 mele ung mare Timoti Kumbi-Lepale 1:18-19 kene 6:12 kene molemú. Akiliinga pepá yupuku paika liiku tere lekunu mimi-siku kanúnu lem kapula.
Ya ung-pulele pora nikem.
Kolomong-Auli 1-4 pali Poll-ni Timoti-ndu “ ‘Pulu Yili-nga Sika Kongun Tinjili Yili Molambu.’ Niku Tondulu Munduku Tekunu Molui.” Nirim Ungele
1
1:1-2 Poll-ni Pepá Ili Tombandu Pulu Monjupa Turum Ungele
1 Na Poll, Pulu Yili-ni na makó turum kilia Krais Yesos-ni “Nanga kongunale tenji-pui.” nimba liipa mundurum yili moliu. ‘Krais Yesos-kene wasie tapú-toku molemele yambuma kona molku konjuku mindi pungí mele ungele andupu yambuma nimbu sambu.’ nimba Pulu Yili-ni na makó turum.
2 Na-ni Timoti nu nanga málu numanu monjuliale pepá ili topu siker.
Lapa Pulu Yili kene oliunga Auli Krais Yesos-seleni nu we kondu kolku teku konjukulu, nu-ni wale mare ulu mare teku kis-sini kene nu kondu kolkulu “Mindili nani.” naa nikulu, ‘Nu numanu waengu nipili táka-nikunu molani.’ niangli.
1:3—2:13 Poll-ni Timoti-ndu “Tondulu Pupili Molupa, Pulu Yili-nga Kongunale Tenjimbandu Enembu Naa Kolupa Mundupa Naa Kelepa Temani-Kaiéle Pipili Naa Kolupa Mulupili.” Nirim Ung Te
1:3-18 Temani-Kaiéle Pipili Naa Kolumuláliinga Ung Te
3 Nanga anda-kolepalima-ni Pulu Yili-nga ung-manima piliiku liiku tiring mele na aku-sipu ulu teliuma numanale-ni piliipu kene ‘Te tepu kis-siker.’ nimbu naa piliiliu. ‘Teliu mele Pulu Yili-ni kanupa kaí piliilimú.’ nimbu piliiliu. Kongun akili tenjiliu Pulu Yili-kene sumbulsuli kepe tanguli kepe popu topu ung nimbu mawa tepu molupu, nu-ni tekunu mollu mele piliipu nunga mawa tenjipu kene, yu-kene “Angke” niliu. 4 Nu ui kola tirinu mele alsupu piliipu kene ‘Na numanu auli-tepu sambu. Nu kanambuka!’ nimbu piliiliu. 5 Nu mollu mele piliipuliinga, nu Pulu Yili-nga ungele ‘Sika’ nikunu tondulu mundukunu piliillu mele alsupu piliiliu. ‘Tondulu mundukunu piliillu mele gólu te naa tollu.’ nimbu piliiker. Nu tondulu mundukunu piliillu mele bamu LLois kene aminie Yunis-sele ui piliiringli. ‘Elsele piliiringli mele nu aku-sikunu piliillu.’ nimbu piliipu kene ⸤Pulu Yili-kene “Angke” niliu⸥. 6 Nu aku-siku piliikunu mollu mele piliipu kene, na-ni nu ambulurundu kene Pulu Yili-ni nu tondulu te we sirim akili yambuma-ni ‘Tepi tondulu auli-tepa nupili.’ niku popu tolemele mele nu aku-sikunu ‘Pulu Yili-ni tondulu sirimele tondulu aima olandupa pupili.’ nikunu tondulu akili-ni ‘nu taki-taki tondulu mundukunu kongun teani.’ nimbu niker. 7 Pulu Yili-ni oliu mundu-mong tili ulu-pulele naa sirim. Tondulu puli ulu-pulele kene, numanu munjuli ulu-pulele kene, oliu-oliuliu nokupu konjumulú ulu-pulele sirimeliinga ⸤aku-sikunu kongun ti⸥.
8 Akiliinga, oliunga Auliele-nga ungele ⸤yambuma⸥ niku sinindu ⸤‘Aku tembu kene na mindili siku toku kunjingínje.’ nikunu⸥ mini-wale naa mundui. Na yunga kongun tenjiliáliinga ka-lkuna peliu akili nu ⸤‘Aku-siku ka singínje.’ nikunu⸥ mini-wale naa mundui. ‘Na temani-kaiéle topu simbu kene Poll mindili silimele mindili nolemú mele na aku-sipu mindili liiku síngi mindili nundu lem ulu te mólu.’ nikunu kongun ti. Pe sika mindili liiku síngi mindili núnu lem Pulu Yili-ni nu tondulu silimále-ni nu tondulu mundukunu muluni. 9 ‘Tondulu mundupu molamili.’ nimba tondulu silimú Pulu Yi akili oliu tepa liipa, kot-na molupu mindili nolkumula kupulanum-na wendu liipa yu-kene wasie molupu konjumulú kupulanum-na liipa monjupa, oliu makó topa ‘Yunga yambu kake tílima molangi wai.’ nirim Pulu Yili. Oliu aku-sipa tepa liipa makó turum akili oliu-ni oliuliu ulu te tirimulaliinga kanupa kene aku-sipa naa tinjirim. Yu-ni yunu oliu temulú mele piliipa makó topa oliu we kondu kolupa kene oliu ‘Wai.’ nimba tepa liirim. Aima kórunga-ui yu-yunu molupa kene yu-ni ‘Krais Yesos-ni oliunga nimba tenjimbaliinga oliu we kondu kolupu ⸤tepu liimbu⸥.’ nirim, 10 akiliinga-pe ekupu oliunga Tepa Liipa, Mindili Nolkumula Kupulanum-na Wendu Liili Yi Krais Yesos mana omba oliunga nimba tinjirimeliinga Pulu Yili-ni oliu we kondu kolemú mele mokeringa wendu urum. Tepa Liili-Yi Krais Yesos-ni kululi ulele kamu topa mania mundupa, yunga temani-kaiéle ⸤‘Sika’ niku tondulu munduku piliilimili ulele-ni⸥ naa kolupa kona molupa mindi puli ulu-pulele liimulú kupulanumele wendu omba mokeringa lirim.
11 Temani-kaí kaniliinga Pulu Yili-ni na ⸤Poll⸥ makó topa kene, ‘Temani-kaí ili andukunu niku sikunu, Krais-ni liipa mundurum yi te molkunu, yunga ungele yambuma ung-bo tunjini yili molani.’ nirim. 12 Na aku-sipu kongun teliáliinga na aku-siku mindili liiku silimele mindili noliu. Akiliinga-pe na ‘Sika’ nimbu tondulu mundupu piliiliu yili tepa molemú mele piliipu kene, na temani-kaiéle ‘Sika’ nimbu tondulu mundupu piliiliu ulele kene, yunga kongun sirim teliále kene, yu-ni mimi-sipa nokumbaliinga kis naa lepa we lepa mindi pupili mulú-masele pora nimbá enale wendu ombáliinga piliipu kene na pipili kolupu numanu buni pípili naa moliu.
13 ⸤Timoti⸥ nu Krais Yesos-ni tepa liimba kene nu-ni ‘Yu sika.’ niku piliillu mele tondulu munduku piliikunu, Yesos-kene yambuma-kene numanu monjukunu kene na-ni ungma nu nimbu sipu, mani sipu, nirindu piliirinu mele mimi-siku piliikunu kene aku-siku mendepolu manda leku yambuma mani si. 14 Pulu Yili-ni nu temani-kaiéliinga kongun sirim akili ‘Méle aima kaiéle. Ku-moni olandupa pulimú méle te mele.’ nikunu nokuku kunjui. Oliunga numanuna Mini Kake Tili molemále-ni nu tondulu liipa simbale-ni kongun akili mimi-sikunu nukui.
15 Kolea Esia propinj ⸤nu mollu⸥ koleana molemele ⸤Krais-nga⸥ yambuma-ni pali na munduku kiliring mele nu piliillu. Yambu kanumanga Pikillus kene Emekenes-seleni wasie na munduku kiliringiliko.
16 Yi Onesiporas na ka-lkuna pirindu kene ⸤‘na ka-yili’ nimba⸥ pipili naa kolupa, ‘Na numanu waengu nipili molambu.’ nimba wale pulele liipa tapunjurumeliinga Auliele-ni yu kene yunga yambuma kene kondu kolupa liipa tapunjupili. 17 ⸤Na ka-lkuna pirindu kene yu-ni na pipili naa kulurum niker akiliinga ung te niambu:⸥ Yu kolea-auli Rom omba kene na mindili sipa korupa penga na mulurunduna omba kanupa linjirim. 18 Kot-enale wendu ombá kene Auliele-ni yu kondu kolupa tepa kunjupili. Na kolea-auli Epesas mulurundu kene kepe yu-ni na wale pulele liipa tapunjurum mele ⸤Timoti⸥ nu piliillu kanili.