1  1:1 Gal 1:1; Səsəten: SləniKY 18:17Yən tsasli na zliya na, yən yən Pəl, ntsa harvə Hyala ta nza ka ndə kwal tsa Yesəw *Kəristəw. Sa təɓanati na tsəgha, va tsəgha harvəra na. Ghəy lə zəməmmə Səsəten tsasli na. 2  1:2 2Kwər 1:1; SləniKY 18:1Kaa ngəŋwəy ghwəy mbəzli Hyala nəw Yesəw mbə məlmə ka Kwərintə gwanaŋwəy tsasli ghəy zliya na, ngəŋwəy ghwəy mbəzli mənti Yesəw Kəristəw ka mbəzli Hyala. Ghənzə haraŋwəy na ta nza ghwəy ka shi nzə. Mbəzliy tsəfəkwə kwa kwəma Yesəw Kəristəw gwanashi ya paꞌ kwəmaɓa na ghəshiy, ghənzə harashi na ta nza ghəshi ka shi nzə kwərakwə. Ndə sləkəshi na Yesəw Kəristəw, Ndə sləkəmmə ghəci kwərakwə. 3 Məntəŋwəy wəzə hwər tsa nzə Dəmmə Hyala, ghəshi lə Ndə sləkəmmə Yesəw Kəristəw, mbaꞌa ghəshi ndaŋwəy zərkə mbə nzəy tsa ghwəy.

4 Yən yən Pəl kiy, war mbə mananta ꞌwəsa nzee ya hwəmɓa kaa Hyala tə mbərkə kwəma ghwəy. Sa nzana, mbaꞌa məntəŋwəy wəzə hwər tsa nzə mbə jakəva tsa ghwəy lə Yesəw Kəristəw. 5  1:5 2Kwər 8:7Mbə jakəva tsa ghwəy li kiy, dzəghwa Hyala mbaꞌa ndaŋwəy ya nimaɓa shi wəzə ni kwa kwal tsa nzə gwanashi. Dzəghwa tərəŋw ghwəy sənata kwəma, mbaꞌa ghwəy mbay gəzə kwəma kaa mbəzli wəzə wəzə. 6 Ma mənta kwəma va tsəghay, sa nzana, ghala pətsaa niy gəzaŋwəy ghəy kwəma Kəristəwəy, mbaꞌa ghwəy zləɓavə wəzə wəzə, lə nəfə kwətiŋ. 7  1:7 2Tes 1:7; Tit 2:13Va tsəgha na kiy, sə tiɓa mbaꞌa ghwəy tərhay mbə shi ɓə Hyala kaa mbəzli na na ghwəy ghwəy mbəzliy ndəghə vici dza Ndə sləkəmmə Yesəw Kəristəw təzli tiw. 8  1:8 Flp 1:6; 1Tes 3:13; 5:23Ghəci ghəci Yesəw dəꞌwə ghən tsa ci dza naa kəətiŋwəy, ta mbə ghwəy garəŋwəy lə bərci, paꞌ tə kwa kərni vəghwə. Vantaa fəti dzaa nza dzar kwa kaɓaka ghwəy fəca dza Ndə sləkəmmə Yesəw Kəristəw zhəghəvaa səəkə. 9  1:9 10:13; 1Tes 5:24; 2Tes 3:3Na Hyalaa harvəŋwəy va ta nza ghwəy jakəjakə lə Zəghwə nzə Yesəw Kəristəw Ndə sləkəmməy, gəzə kwəma bakə bakə na kwa miy tsa nzəw! Ya namaɓa na kwəma gəzəkə nay, war tsəgha dza naa nza.

10  1:10-11 3:3; 11:18; 2Kwər 12:20; Ef 4:2-6; Flp 2:2; Zhŋ 17:21-23A ngwarməhira, a cəꞌwəŋwəy ya lə slən tsa Ndə sləkəmmə Yesəw *Kəristəw, a ghwəy yəməti miy tsa ghwəy gwanaŋwəy ka sa kwətiŋ tsa. Ka tihəva ghwəy kwa jipə ghwəy ma. Jakətim ghən tsa ghwəy wəzə wəzə, a kwəma mbə nefer ghwəy nza ka sa kwətiŋ na, tsəgha məhərli ghwəy diɓa. 11 Va wa gəzee kwəma va tsəghay ngwarməhiray, sa nzana mbaꞌa nihwəti mbəzli kəghi tsa zhaməmmə Kəlawe tsəhəshi tikə, mbaꞌa ghəshi gəzara, ghwəyəy, mbə həərəva nza ghwəy kwa jipə ghwəy, kə ghəshi. 12  1:12 3:4; Apələsə: 3:5-6, 22; 4:6; 16:12; SləniKY 18:24; 19:1; Piyer: 1Kwər 3:22; 9:5; 15:5; Gal 2:9, 11-14; 2Kwər 10:7Ma tihəva tsa kwa jipə ghwəy va gəzə yay, avanay: Ya wa ndə mbə ghwəyəy, lə na ci gəzə kwəma na kwətiy: «Pəl nəwee» kə tsahwəti, ma kə tsahwəti na: «Apələsə nəwee nee!» kə. Ma kə tsahwəti ɓa na: «Piyer nəwee!» kə. Ma kə tsahwəti di ɓa na: «Na neyey, Kəristəw nəwee nee!» kə. 13 Əy, kwəma zhini ghwəy tihəvəri Kəristəw kia? Yən yən Pəl na sa daŋwavəgha məndi vəgha tsəm tə mbərkə jikir tsa ghwəy shəkəna? Naa lə slən tsa Pəl niy məntəŋwəy məndi *batem na pən? A ghwəy sənay kwəmee mbə kwəma vaw pə ghwəy nanzə ɓay? 14  1:14 Kirispəsə: SləniKY 18:8; Gayəsə: Rm 16:23-24ꞌWəsa nə ya kaa Hyala, sa nzana kala mənəhwə batemee kaa ndə mbə ghwəy, dzəghwakən kar Kərispəsə ghəshi lə Gayəsə. 15 Ya gar gəzə ndə nza mbə ghwəy na: «*Batem tsa məntəra Pəl vay, lə slən tsa ci məntəra na» kə. 16  1:16 Stefanəsə: 16:15Eh! Yi sham ki, e zəzəvə tsahwəti ntsa mənəhwee batem kaa ngəci. E mənəhwə kaa Sətefanəsə ghəshi lə mbəzli kəghi tsa ci diɓa sham. Sənivee yən zhiniy mənəhwə batem kaa tsahwəti dzəghwakən mbəzli va diɓa kiw. 17 Sa nzanay, ghwənara Yesəw Kəristəw ta dza ta mananshi batem kaa mbəzliw. Ta gəzə Yəwən kwəma wəzə na kaa mbəzli ghwənara na. Ma yən mbə gəzə kwəma va ɓa na, ka gəzee lə sənata kwəma mbə ghən ndə ngəriw. Va way, vantaa məti mətiy Yesəw va vəgha tsəm mənta ka kwəma gəmta na.

18  1:18 Rm 1:16; 2Kwər 4:3Mbaꞌa kə məndiy gəzə kwəmaa dzəkən məti *Kəristəw va vəgha tsəməy, nja kwəma kama ghən ti, ka naa pəzli va mbəzliy dza ta zashi. Ma na ghwəmmə, ghwəmmə shi nza Hyala mbə mbəlimməy, a ghwəmmə sənay, lə bərci Hyala na mbə kwəma məti Kəristəw vəgha tsəm, pə ghwəmmə. 19  1:19-20 3:18-20; Mt 11:25; Rm 1:22 1:19 Ezay 29:14; Zhəwbə 12:13, 17; Ezay 19:12-14; 44:25Ava war tsəgha gəzəkə Hyala mbə Zliya nzə kwərakwə, ma kəy:

20 Tsəgha kə kiy, kwəma dza ka sənata kwəma tikə tə hiɗiy kəray lə sənata kwəma shi va kia? Ya ka ɓənipə kwəma na tsahwəti pətsa dza ghəshiy kəray ti tiɓa na? Ya mbəzli nja mbəzliy ngəngərə ghəpə vaa dzəkən shi tikə tə hiɗi na, nahwəti kwəma dza ghəshiy ghakə tiɓa na? Tiɓa teepəw! Na Hyalay, a cikəvəri, ma na sənata kwəma mbəzli tikə tə hiɗiy, kwəma kama ghən ti na, kə.

21  1:21 Rm 1:19-20A Hyala mənti shiy lə sənata kwəma nzə, ka nashi mbəzli tikə tə hiɗi. Ma ghəshi lə na shi va sənata kwəma na, kala ɓəti shi mənti Hyala va ghəshi nja shiy. Va tsəgha ɓəti ghəshi kwəma gəzə ghəy na nja kwəma kama ghən ti. Ma na Hyala nanzə kiy, lə kwəma ɓəti mbəzli va nja kwəma kama ghən ti tarəkə na mbəli mbəzliy ɓanavə nefer shi. 22  1:22 Mt 12:38; Zhŋ 4:48; SləniKY 17:18, 32Mbəzli *ka Zhəwifəy, war ghəy nashi shi maɗaŋa maɗaŋa ni dza ghəy ɓəti kwəma va ka kwəma kataŋ na, kə ghəshi. Ma ka Gərekə nashi na, war ghəy sənamti kwəma va lə na ghəy sənata kwəma, kə ghəshi. 23  1:23 2:14; Gal 3:1; 5:11Ma na na ghəy na ghəy kiy, kwəmaa dzəkən Kəristəw tsa daŋwavəgha məndi vəgha tsəm na sa gəzə ghəy kaa mbəzli. Dzəghwa ka Zhəwifə nashi ki na, mbaꞌa ghəshi ɓəti njasa ngəɗishim dzəmbə nahwəti kwəma gəmgəm na. Ma hwəlfə *mbəzliy kamaa ka Zhəwifə na, nja kwəma kama ghən ti, ghəshi ɓəti. 24  1:24 1:18; 2:5; Kwəl 2:3Ma va mbəzli təravə Hyala ta nza ghəshi ka shi nzə, ya ka Zhəwifə na ghəshi, ya mbəzliy kamaa ka Zhəwifə ghəshiy, a ghəshi sənay, mbə ci bərci Hyala, lə sənata kwəma Hyala na Yesəw səvəri, kə ghəshi. 25  1:25 2Kwər 13:4Ma na shi mənti Hyala va nighəshi mbəzli nja shi kama ghən ti shiy, a ghəshi taŋəti sənata kwəma ndə ngəri. Ya ə nighəti mbəzli Hyala nja kwa daw bərci diɓay, a bərci Hyala va daw ni taŋəti bərci va ndə ngəri.

26  1:26 Zhŋ 7:48A ngwarməhira, nighətim di. Sənzənvay, ghwəy gwanaŋwəy, ghwəy mbəzli təravə Hyala va na, mbəzli njaa shi nza ghwəy tay? Ɗaŋ na ka sənata kwəma, dzar kwa sənata kwəma mbəzli tikə tə hiɗi mbə ghwəy nay ghwəy ta na? Ɗaŋ na hwəlfə ka hiɗi mbə ghwəy nashi ghwəy na? Ɗaŋ na mbəzli diɓədiɓə ni va mbəzli tikə tə hiɗi mbə ghwəy na? 27  1:27-28 Rm 12:16; Zhk 2:5; Lk 1:51-53; 6:20Ma Hyala nanzə kiy, mbəzli zhəghəti mbəzli tikə va tə hiɗi nja mbəzliy sənata ma kwəmaa təravə na ta nza ghəshi ka mbəzli nzə. War ta mbə ghənzəə pakən haꞌwə kən ka sənata kwəma. Mbəzli daw daw bərci ni va mbəzli tikə tə hiɗiy təravə na, ta mbə ghənzəə pakən haꞌwə kən ka bərci. 28 Mbəzli gəmshi ni səna məndiy dzəkən shi, ka ndərəshi tikə tə hiɗiy, ghəshi na shi təravə Hyala ta nza ghəshi ka mbəzli nzə. War ta mbə ghənzəə sawavəri mbəzli diɓədiɓə ni tikə tə hiɗi mənti Hyala kwəma va tsəgha. 29 Ma ghalaɓa kiy, ndə tiɓa ya kwətiŋ dzaa mbay kəli ghən tsa ci kwa kwəma Hyalaw. 30  1:30 2Kwər 5:21Hyala va jakayŋwəy na lə Yesəw Kəristəw. Dzəghwa na mbaꞌa mənti Yesəw ta nza ghəci va ghəy ka na ghəy sənata kwəma sənata ghəy. Tə mbərkə Yesəw Kəristəw nighəmmə Hyala nja mbəzli slar slar ni, kwa mətsə nzə sana. Mbaꞌa ghwəmmə zhəghəmmə ka mbəzli nzə, mbaꞌa mbəlantəmmə səvəri mbə dəvə *kwəma jikir na. 31  1:31 Zher 9:22-23; 1Kwər 1:29; 2:2; 4:7; 2Kwər 10:17; 11:30; 12:5; Ef 2:9Ma mənti Hyala tsəghay, ta mbəə nza nja kwəma tsasliti məndi va mbə Zliya. Saa ni va: