37
Naiꞌ Yakop anfain neem neu pah Kanaꞌan
1-2a Reꞌ ia, naiꞌ Yakop sin retaꞌ. Neon goes ii, naiꞌ Yakop anfani nteniꞌ, ma natuan nbin pah Kanaꞌan, reꞌ in amaf naiꞌ Isak natua nbi naan naꞌko unuꞌ.
Naiꞌ Yusuf nok in taatf ein
2b Oras naan, naiꞌ Yakop in aanh es naꞌko in fee bi Rahel, kaan ee naiꞌ Yusuf. Oras in nmoin naan toon boꞌes am hiut, in nok in taatf ein natiꞌ te sin nnaon ntiut sin aꞌbibin ma ꞌbib-kasen buꞌ-buaꞌ. In taatf ein, naiꞌ Yakop in fee bi Bilha ma bi Silpa sin aanh ein. Naiꞌ Yusuf reꞌ ia, in aktutaꞌ uab neu in amaf, anmatoon nok in taatf ein sin aꞌmoeꞌk ein.
3 Oras nahoniꞌ naiꞌ Yusuf, naiꞌ Yakop namnais jen. Etun in nneek nanesib naiꞌ Yusuf naꞌko in anah bian sin. Neot es naiꞌ Yakop ansoo baru mnaun es reokn ii kah,* Suur Akninuꞌ uab Ibrani in kata bian bisa in aꞌmoufn ii ‘baru mnanuꞌ reꞌ in asnaan ee namaas humaꞌ-humaꞌ’, aiꞌ ‘baru mnanuꞌ amasat’, es reꞌ baru mnanuꞌ nok in aꞌniimk ein amnaun ein. ma nfee je neu naiꞌ Yusuf. 4 Oras in taatf ein nitan nak sin aamf ee nneek nanesib neu naiꞌ Yusuf ate, sin nsaken naiꞌ Yusuf, tar antea sin ka nromin fa he naꞌuab ein nok ne.
5-7 Fai jes, naiꞌ Yusuf namnei. Rarit in natoon amneit naan neu in taatf ein am nak, “Hae! Hi mneen feꞌ! Au umnei mnak hit tfuut hit maak-gandum sin atbi rene. Onaim au maak reif ein reꞌ mafuut ein naan, anfeen anhaken amneof aah. Mes hi maak ein anhaken nfuun naan au ngguin, rarit naꞌruir ein ma naꞌbesan neun au ngguin.” Annenan on naan ate, in taatf ein ansaken anteinꞌ ee.
8 Rarit sin nakainaꞌ naiꞌ Yusuf am nak, “Hoe! Ho mak oniꞌ ho he mjair usif he muprenat kai, oo?” Sin nsaekn ee maꞌtaniꞌ, natuin in natoon amneit naan neu sin.
9 Rarit naiꞌ Yusuf namnei ntein. Onaim in natoon neu in taatf ein am nak, “Hae! Au umnei ꞌtein. Au ꞌiit manas, funan, ma kfuun boꞌes am meseꞌ. Sin naꞌruir ein ma naꞌbesan kau rek-reko.” 10 Oras naiꞌ Yusuf natoon anrair mneit naan neu in amaf ma in taatf ein ate, in aamf ee napuun naiꞌ Yusuf ma nakain ee maꞌtaniꞌ mnak, “Mnei saaꞌ na es reꞌ naan! Ho mutenab mak, au ꞌok ho ainaꞌ ma sin ho tataꞌ sin neman he nneek ho haem ein naan, aa oo? Ho reokm ii!” 11 Onaim naiꞌ Yusuf in taatf ein nsaken batuur-batuur. Mes in aamf ee natenab mneit ein naan anbi in nekan.
Sin naꞌsosaꞌ naiꞌ Yusuf he njair ate nbi pah Masir
12 Neot es, naiꞌ Yusuf in taatf ein neik sin aamf ee in aꞌbibin ma ꞌbib-kasen annaon npaumak-maak kuan Sikem. 13 Ka ꞌroo fa te, in aamf ee nak, “Usu! Ho tataꞌ sin natukun muꞌit anpaumak-makan etan Sikem. Onaim ho mubarab he mnao mkius miit sin feꞌ.”
Naiꞌ Yusuf nataah am nak, “Reko, tua.”
14 Onaim in aamf ee nak, “Ho mnao mkius miit sin ho tataꞌ nok muꞌit ein feꞌ. Sin on mee? Rekon aa oo, aiꞌ on mee? Rarit ho mfain uum he mutoon kau.”
Rarit naiꞌ Yusuf annao nasaitan amneraꞌ pah Hebron ma nkono ntea Sikem. 15 Antea nee te, in naim sin anfuun am nateef anbin amneraꞌ huun naan. Oras in nateef tuaf es, tuaf naan nataan ee mnak, “Ho maim saaꞌ?”
16 Naiꞌ Yusuf nataah am nak, “Aam, au ꞌaim sin au tataꞌ. Sin napooꞌ neik hai muiꞌt ein he naꞌekuꞌ sin anpaumak-maak anbin bare ia. Aiꞌ ho miit sin, tua?”
17 Tuaf naan nataah ee mnak, “Sin ka etan fa ia ntenin. Mes sin nak am he nnaon nteinꞌ ein anpaumak-maak kuan Dotan.”
Rarit naiꞌ Yusuf annao natuin sin, tar in niit sin anbin Dotan. 18 Mes oras naiꞌ Yusuf feꞌe nbi ꞌroo, sin niit anrair je. Onaim sin nmaꞌakoran he nroor goe. 19 Rarit sin nmaꞌuab ein am nak, “Hi mkius miit. Amneit ee neem een! 20 Naa, iim nai he troor tisan. Rarit hit tait itpoirn ee neu koon hain es anbi ia.† a: Koon hain ein reꞌ ia, natiꞌ te sin npaek sin he ntoroꞌ oe uran. Tuis uab Ibrani amfaun antuin am nak, ‘atoniꞌ naꞌkon pah Midian’. Ahinit bian nak, atoin Midianas ma atoin Ismaelas, kanaf nua neu pah meseꞌ. Sin reꞌ naan naꞌkon naiꞌ Ismaꞌel in suufk ein, ma sin natuan nbin pah Midian. (Amrees Afeek Rasi sin 8:22-24). Ahinit bian anteniꞌ nak, atoin Midianas ma atoin Ismaelas pah nua, mes sin arsin araakn ein. Rarit hit tatonan hit amaꞌ mtak, muiꞌ fui ngguin anpius goe ma neku nrair je goen! Maut he hit tkius tiit in amneit ein on mee!”
21 Anneen on naan ate, in tataf naiꞌ Ruben naim raan aꞌpoꞌi he nafetin naan naiꞌ Yusuf. Onaim in nakainaꞌ in oirf ein am nak, “Hae! Hit kais atroor goe! 22 Reko nneis, hit tꞌokar tataam ee teu koon haniꞌ reꞌ ia. Bare ia, baer ruman. Onaim ka tiit fa tuaf reꞌ nahiin moꞌet ia. Asar hit kaisaꞌ tniimn ee he naaꞌ ii nsai.” In naꞌuab on naan, natuin in he nafetiꞌ naiꞌ Yusuf he nreun nggoe he nfain.
23 Oras naiꞌ Yusuf neem antea te, sin nheek je ma nhoroꞌ nain in baur reko naan. 24 Rarit sin nheer anfoont ee, ma nꞌokar nataam ee neu koon haniꞌ naan.
25 Rarit sin ntebi nfanin ma nbukaen. Sin feꞌe nbukaen on naan ate, nok askeken sin niit atoniꞌ puukn es neman. Pukan amneemt ein naan anpaken bikaes unta. Sin nasaeb ein abruaꞌ he nraakn ein. Baer raakn ein naan esan reꞌ: hau foo meniꞌ in oen, bumbu humaꞌ-humaꞌ, ma hau reꞌu humaꞌ-humaꞌ. Ankis-kisun ate, pukan amneemt ein naan, atoin Ismaelas sin reꞌ neman naꞌkon kuan Gireat. Sin he nnaon neu bare ꞌroo neun pah Masir.
26 Rarit naiꞌ Yahuda naꞌuab neu in orif-taatf ein am nak, “Hae! Reko nneis on nai. Hit kais atroor goe. Hit tapein saaꞌ? Maski on mee msaꞌ, hit ka neu he taꞌkoroꞌ taan fa in naaꞌ. 27 Reko nneis hit taꞌsoos ee teu atoin Ismaelas sin. Maski hit tmoeꞌ je on mee msaꞌ, hit oir hoin aa. Onaim hit kaisaꞌ tniim ne.” Rarit sin nmaktuinaꞌ rasi naan.
28 Onaim oras atoin araakn ein naan‡ b: Atoin ahiint ein natonan am nak, oras naan sin naꞌsosaꞌ aet munif es ate, roi mutiꞌ fuaꞌ boꞌ nua. he nkonon ate, naiꞌ Yusuf in taatf ein anheer napoitn ee naꞌko konaꞌ naan. Onaim sin naꞌsoos ee neu atoin Ismaelas sin. In oosn ii roi mutiꞌ fuaꞌ boꞌ nua. Rarit asoost ein naan neik naiꞌ Yusuf antean pah Masir.
29 Oras sin naꞌsosaꞌ naiꞌ Yusuf ate, naiꞌ Ruben ka nahiin fa. Onaim oras in nnao neu konaꞌ naan ate, in naskeek, natuin naiꞌ Yusuf ka et na fa heen. Rarit in npius nakratiꞌ in paken anbi in aon, natuin in nsuus anmaet. 30 Onaim in ntebi nfain neu in oirf ein am nak, “Airoo! Naiꞌ Usu ka et fa koon ee! Oras ia au he unsaaꞌ aꞌtein?”
31 Rarit sin nroro ꞌbiib jes. Sin nait naiꞌ Yusuf in baur reko naan, ma nateep ee neu naaꞌ naan. 32 Rarit sin nait baur manaaꞌ naan ma neik je neu sin amaf, ma natonan am nak, “Aam! Hai mait baru ia. Amkius miit ee. Kais-kaisaꞌ naiꞌ Usu in baru.”
33 Ankius baru naan ate, naiꞌ Yakop nahiin nain je neu in aanh ee baru. Onaim in nataah am nak, “Airoo! Batuur, au aanh ee in baur gui es reꞌ ia. Ka tahiin neu muiꞌ fui ngguin npius niis ne et mee. Airoo! Au aanh ee nmate nrair!”
34 Rarit naiꞌ Yakop anpius nakratiꞌ in baru, ma ntainuus aꞌkaor bijae maaꞌ, natuin in nsuus ma nnanaꞌreen.§ Naiꞌ Yakop anpius in baru, onaim in nseun ee anpaek tai maꞌfafaꞌ naꞌko ꞌkaor bijae maaꞌ, on reꞌ atoin Yahudi sin natiꞌ te anpaek je oras sin ne nmaten. In nkae nmeꞌ-meꞌur aꞌroo neu in anah naan. 35 In aan mone ma aan feto neman ma nhaan mau goe, mes ka nabeiꞌ je fa. In naꞌuab am nak, “Kahaf! Au of aꞌsuus ma ꞌnanaꞌreen tar antea au ꞌmaet. Natuin au ka neu he ꞌnikaꞌ fa au anah reꞌ ia.” Onaim naiꞌ Yakop ansuus ma nnanaꞌreen piut, natuin in namnau in anah naiꞌ Yusuf.
36 Oras naiꞌ Yakop feꞌ ansuus on naan ate, araakn ein naan* Suur Akninuꞌ uab Ibrani ntui nak atoin araakn ein naan ‘atoin Midianas’. antean nrarin pah Masir. Sin neik naiꞌ Yusuf ma naꞌsoos ee neu kaes kouꞌ goes, kaan ee naiꞌ Potifar. In reꞌ ia, usif pah Masir in aꞌnaak paot.
*37:3 Suur Akninuꞌ uab Ibrani in kata bian bisa in aꞌmoufn ii ‘baru mnanuꞌ reꞌ in asnaan ee namaas humaꞌ-humaꞌ’, aiꞌ ‘baru mnanuꞌ amasat’, es reꞌ baru mnanuꞌ nok in aꞌniimk ein amnaun ein.
†37:20 a: Koon hain ein reꞌ ia, natiꞌ te sin npaek sin he ntoroꞌ oe uran. Tuis uab Ibrani amfaun antuin am nak, ‘atoniꞌ naꞌkon pah Midian’. Ahinit bian nak, atoin Midianas ma atoin Ismaelas, kanaf nua neu pah meseꞌ. Sin reꞌ naan naꞌkon naiꞌ Ismaꞌel in suufk ein, ma sin natuan nbin pah Midian. (Amrees Afeek Rasi sin 8:22-24). Ahinit bian anteniꞌ nak, atoin Midianas ma atoin Ismaelas pah nua, mes sin arsin araakn ein.
‡37:28 b: Atoin ahiint ein natonan am nak, oras naan sin naꞌsosaꞌ aet munif es ate, roi mutiꞌ fuaꞌ boꞌ nua.
§37:34 Naiꞌ Yakop anpius in baru, onaim in nseun ee anpaek tai maꞌfafaꞌ naꞌko ꞌkaor bijae maaꞌ, on reꞌ atoin Yahudi sin natiꞌ te anpaek je oras sin ne nmaten.
*37:36 Suur Akninuꞌ uab Ibrani ntui nak atoin araakn ein naan ‘atoin Midianas’.